|
| Tạo sự chủ động, linh hoạt cho địa phương trong thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, nhưng cần quy định rõ tiêu chí, trách nhiệm, thẩm quyền của các đơn vị được phân cấp. Ảnh: Lý Quốc Toàn |
Dù vậy, một số ý kiến cho rằng, cần làm rõ hơn quy định về tiêu chí, trách nhiệm, thẩm quyền của các đơn vị được phân cấp.
Trình bày Tờ trình của Chính phủ về Dự thảo Nghị quyết, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, xuất phát từ thực tiễn triển khai các chương trình mục tiêu quốc gia (CTMTQG) và cụ thể hóa nhiệm vụ Quốc hội giao Chính phủ tại Nghị quyết số 100/2023/QH15 ngày 24/6/2023, Nghị quyết số 108/2023/QH15 ngày 29/11/2023, Chính phủ đề xuất các giải pháp chính sách đặc thù vượt thẩm quyền của Chính phủ nhằm tháo gỡ triệt để các khó khăn, vướng mắc, tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi để các địa phương đẩy nhanh tiến độ thực hiện, giải ngân vốn các CTMTQG trong thời gian tới.
Tại Dự thảo Nghị quyết, một số cơ chế, chính sách đặc thù vẫn còn nhiều phương án đề xuất khác nhau về cách thức thực hiện là: cơ chế phân bổ, giao dự toán chi thường xuyên ngân sách trung ương hằng năm; cơ chế quản lý, cơ chế thí điểm phân cấp cho cấp huyện trong quản lý, tổ chức thực hiện các CTMTQG.
Về cơ chế phân bổ, giao dự toán chi thường xuyên ngân sách trung ương hằng năm, theo Dự thảo, Chính phủ đề xuất Quốc hội quyết nghị cơ chế đặc thù khác quy định của Luật Ngân sách nhà nước để phân cấp cho các địa phương quyết định việc phân bổ chi tiết dự toán chi thường xuyên nguồn hỗ trợ của ngân sách trung ương thực hiện các CTMTQG. Trong đó, hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định phân bổ dự toán chi thường xuyên ngân sách trung ương hằng năm của từng CTMTQG chi tiết đến dự án thành phần. Trường hợp cần thiết, hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định phân cấp cho hội đồng nhân dân cấp huyện quyết định.
Về cơ chế thí điểm phân cấp cho cấp huyện trong quản lý, tổ chức thực hiện các CTMTQG, Dự thảo Nghị quyết đề xuất 2 phương án. Phương án 1: Chưa thực hiện cơ chế thí điểm ngay trong giai đoạn 2024 - 2025, chỉ quy định nội dung chính sách mang tính chất định hướng cho tổ chức thực hiện các CTMTQG giai đoạn 2026 - 2030. Nội dung phân cấp: cấp tỉnh quyết định phân bổ, giao dự toán, kế hoạch vốn cho cấp huyện thí điểm theo tổng số vốn thực hiện các chương trình (không phân biệt theo chương trình); cấp huyện quyết định phân bổ chi tiết đến từng chương trình, dự án thành phần, danh mục dự án đầu tư công.
Phương án 2: Thực hiện cơ chế thí điểm phân cấp ngay trong quản lý, tổ chức thực hiện các CTMTQG giai đoạn 2024 - 2025. Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định lựa chọn một huyện thực hiện thí điểm cơ chế phân cấp trong giai đoạn 2024 - 2025. Trong đó, phân cấp cho hội đồng nhân dân cấp huyện được quyết định điều chỉnh: phương án phân bổ vốn đầu tư công, kinh phí thường xuyên giữa các CTMTQG trong kế hoạch, dự toán đã được cấp có thẩm quyền giao; cơ cấu nguồn vốn ngân sách nhà nước giữa chi đầu tư, chi thường xuyên của các dự án thành phần không còn đối tượng hỗ trợ để tập trung cho dự án thành phần khác của các CTMTQG.
 |
Tiến độ giải ngân vốn của các chương trình mục tiêu quốc gia còn chậm. Ảnh: Lê Tiên |
Thẩm tra một số nội dung cụ thể, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Y Thanh Hà Niê Kđăm cho biết, về cơ chế thí điểm phân cấp cho cấp huyện trong quản lý, tổ chức thực hiện các CTMTQG, Hội đồng Dân tộc đề xuất lựa chọn phương án 2.
Về giao kế hoạch đầu tư công trung hạn, vốn đầu tư công hàng năm đối với dự án đầu tư xây dựng công trình quy mô nhỏ, kỹ thuật không phức tạp, Hội đồng Dân tộc thấy rằng, Chính phủ đã bổ sung, sửa đổi chính sách này theo báo cáo thẩm tra của Hội đồng Dân tộc và ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Cơ bản Hội đồng Dân tộc thống nhất với dự thảo chính sách, tuy nhiên nên quy định ủy ban nhân dân cấp tỉnh phải có danh mục dự kiến kèm theo kinh phí để có cơ sở phân bổ vốn…
Thảo luận về nội dung này, đại biểu Nguyễn Phương Thủy, đoàn đại biểu Quốc hội TP. Hà Nội cho rằng, Dự thảo Nghị quyết đề xuất giao hội đồng nhân dân cấp tỉnh phân bổ dự toán cho từng dự án. Tuy nhiên, cần xem xét lại năng lực thực hiện của các hội đồng nhân dân, bởi có những hội đồng nhân dân có thể thực hiện tốt và ngược lại, có những hội đồng nhân dân có nhiều dự án nhưng khả năng thực hiện chưa tương xứng nguồn lực. “Nên cần tính sao cho phân cấp có kiểm soát và năng lực thực hiện hợp lý, nếu không sẽ dẫn đến rất vướng hoặc hiệu quả thực hiện rất kém”, bà Thủy nhấn mạnh.
Liên quan cơ chế thí điểm phân cấp cho cấp huyện trong quản lý, tổ chức thực hiện các CTMTQG, đại biểu Hoàng Văn Cường, đoàn đại biểu Quốc hội TP. Hà Nội cho rằng, quy định này đảm bảo phân cấp triệt để cho cấp huyện chủ động, linh hoạt trong việc điều hành, quản lý triển khai thực hiện các CTMTQG. Đồng thời, đây là cơ sở để phục vụ xây dựng các CTMTQG cho giai đoạn 2026 - 2030. Tuy nhiên, cần làm rõ tiêu chí lựa chọn huyện, điều kiện để thực hiện cơ chế này.
Đại biểu Trần Anh Tuấn, đoàn Đại biểu Quốc hội TP.HCM cho rằng, việc thí điểm phân cấp cho cấp huyện sẽ đẩy nhanh việc thực hiện các CTMTQG. Tuy nhiên, đại biểu băn khoăn việc giao cho cấp tỉnh lựa chọn 1 huyện thực hiện thí điểm chưa bảo đảm tính toàn diện. “Chính phủ cần quy định chi tiết các tiêu chí lựa chọn, cấp tỉnh căn cứ vào đó để lựa chọn cấp huyện thực hiện thí điểm sẽ bảo đảm chặt chẽ, đồng bộ”, ông Tuấn nói.
Theo đại biểu Đỗ Đức Hiển, đoàn đại biểu Quốc hội TP.HCM, nếu không thực hiện phân cấp ngay trong giai đoạn này thì việc thực hiện các CTMTQG sẽ gặp nhiều khó khăn. Tuy nhiên, bên cạnh tiêu chí chung của Chính phủ, đại biểu đề nghị cấp tỉnh cần căn cứ trên đặc thù địa phương để lựa chọn cấp huyện thực hiện thí điểm.
