|
| Từ vụ việc Tân Hoàng Minh là một trong những lý do khiến cơ quan chức năng muốn siết quy định về nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp. Ảnh chỉ mang tính minh họa. Nguồn Internet |
Theo Bộ Tài chính, thời gian qua đã có hiện tượng nhà đầu tư cá nhân cố tình vi phạm quy định của pháp luật để trở thành nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp nhằm đầu tư vào TPDN riêng lẻ. Việc này có sự tiếp tay của tổ chức phân phối trái phiếu, tổ chức tư vấn là công ty chứng khoán, ngân hàng thương mại thông qua 2 hình thức. Đó là: sử dụng giấy tờ giả mạo xác nhận nhà đầu tư hoặc sử dụng các hợp đồng mua bán chứng khoán có kỳ hạn hoặc sử dụng tài khoản vay ký quỹ; góp vốn thông qua hình thức hợp đồng hợp tác đầu tư với các tổ chức, cá nhân là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp theo pháp luật về dân sự (như trường hợp Tân Hoàng Minh).
Trong trường hợp vụ việc của Tân Hoàng Minh, những vi phạm của các đợt chào bán mang tính chất vi phạm hình sự với việc các công ty con cung cấp báo cáo tài chính có thông tin giả mạo mặc dù đã được kiểm toán, tài liệu về tài sản bảo đảm của trái phiếu đã được thẩm định giá nhưng giá trị định giá không đúng giá trị tài sản. Tân Hoàng Minh là nhà đầu tư tổ chức mua chủ yếu trái phiếu của các công ty con, sau đó phân phối lại cho các nhà đầu tư cá nhân thông qua các hợp đồng hợp tác đầu tư.
Các trường hợp cố tình vi phạm pháp luật này sẽ gây rủi ro cho nhà đầu tư, đồng thời, cũng gây rủi ro cho thị trường khi doanh nghiệp lợi dụng tăng lãi suất phát hành để bán cho nhà đầu tư cá nhân. Khi tình hình sản xuất - kinh doanh gặp khó khăn, doanh nghiệp sẽ không trả được nợ, qua đó có thể tác động dây chuyền, gây bất ổn cho thị trường tài chính. Bên cạnh đó, việc góp vốn theo hình thức hợp đồng dân sự không thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật Chứng khoán và Nghị định số 153/2020/NĐ-CP nên nhà đầu tư sẽ không được bảo vệ quyền lợi hợp pháp theo pháp luật về chứng khoán.
Hình thức hợp đồng hợp tác đầu tư để mua TPDN trong trường hợp vụ việc Tân Hoàng Minh cũng đặt ra vấn đề về việc cần quy định cụ thể hình thức hợp đồng dân sự này, từ đó có biện pháp quản lý phù hợp với bản chất của hoạt động đầu tư vào những sản phẩm trên thị trường chứng khoán.
Từ thực trạng trên, Bộ Tài chính trình Thủ tướng Chính phủ trước mắt sửa quy định về phát hành TPDN riêng lẻ tại Nghị định 153/2020/NĐ-CP, trong đó sửa một số quy định về nhà đầu tư. Cụ thể, yêu cầu giá trị đầu tư chứng khoán 2 tỷ đồng khi xác nhận nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp phải là tài sản của chính nhà đầu tư, được duy trì trong tối thiểu 6 tháng; nhà đầu tư có trách nhiệm ký cam kết hiểu rõ về các điều kiện, điều khoản, rủi ro của trái phiếu, đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật trước khi mua TPDN riêng lẻ; nhà đầu tư không được bán lại trái phiếu đã mua cho nhà đầu tư không phải là nhà đầu tư trái phiếu chuyên nghiệp dưới mọi hình thức, bao gồm cả hình thức góp vốn đầu tư để tránh trường hợp như vụ việc Tân Hoàng Minh.
Theo TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính - ngân hàng, cách tiếp cận vấn đề về nhà đầu tư trong định hướng sửa đổi Nghị định 153 là phù hợp với thực trạng thị trường hiện nay. Tuy nhiên, nội dung giá trị đầu tư chứng khoán 2 tỷ đồng để xác định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp có thể tính theo mức bình quân trong 6 tháng, bởi các nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp thường rất linh hoạt trong sử dụng dòng vốn đầu tư, có lúc họ để giá trị tài khoản chứng khoán ở mức 10 tỷ đồng song cũng có lúc chỉ rút còn 1 tỷ đồng.
“Trong vụ việc Tân Hoàng Minh, rõ ràng các nhà đầu tư cá nhân đã bị lừa do thiếu hiểu biết. Đây cũng là bài học cho họ và những người muốn tham gia thị trường. Do đó, việc sửa đổi pháp lý để tạo hàng rào cao hơn đối với các nhà đầu tư không chuyên là một trong những cách cần làm để hạn chế tổn thất và mất niềm tin cho thị trường”, ông Hiếu nói.
TS. Châu Đình Linh, giảng viên Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM cho rằng, sửa đổi các quy định pháp lý nhằm nâng cao chất lượng nhà đầu tư trên thị trường TPDN là một trong những việc cần làm để thúc đẩy thị trường phát triển lành mạnh và bền vững.
Tuy nhiên, các quy định sửa đổi được đề xuất chủ yếu mang tính sửa sai, chưa thấy rõ các quy định có “tầm nhìn” trung và dài hạn. Chẳng hạn, hạn mức 2 tỷ đồng với nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp có thể sẽ không còn phù hợp trong 5 năm nữa. Việc nhà đầu tư tổ chức mua TPDN rồi bán lại cho các nhà đầu tư khác là một hình thức “phái sinh” trên thị trường tài chính, ở thời điểm hiện tại có thể chưa phù hợp nhưng trong trung hạn cần xem xét “mở” quy định này để góp phần tăng tính hấp dẫn cho thị trường TPDN.
“Việc đưa ra các quy định mới cần theo định hướng tăng tính hấp dẫn thị trường, giảm bớt các quy định hành chính, tạo dựng thị trường minh bạch, lành mạnh. Từ đó, sẽ khiến nhiều nhà đầu tư mong muốn trở thành nhà đầu tư chuyên nghiệp thay vì ngăn cản mong muốn tham gia thị trường của các cá nhân”, ông Linh nói.
