|
Cản trở nhà thầu mua HSMT là hành vi bị cấm trong đấu thầu theo quy định tại Điểm b Khoản 5 Điều 89 Luật Đấu thầu. Đối với hành vi này, theo quy định tại Khoản 5 Điều 122 Nghị định số 63/2014/NĐ-CP thì bị xử phạt là cấm tham gia hoạt động đấu thầu từ 3 đến 5 năm.
Nhằm chấn chỉnh tình trạng địa chỉ phát hành HSMT không rõ ràng, hạn chế nhà thầu tiếp cận mua HSMT, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã ban hành Văn bản số 1873/BKHĐT-QLĐT ngày 21/3/2016, theo đó yêu cầu, trong trường hợp thuê tư vấn làm BMT hoặc thực hiện một số công việc thuộc trách nhiệm của BMT thì khi lập thông báo mời thầu phải sử dụng địa chỉ, tên, số điện thoại của giám đốc ban quản lý dự án hoặc đại diện có thẩm quyền của chủ đầu tư nơi triển khai thực hiện gói thầu; không được sử dụng địa chỉ của BMT được thuê, đặc biệt là địa chỉ bán HSMT, hồ sơ yêu cầu khác so với địa chỉ của ban quản lý dự án, chủ đầu tư hoặc cơ quan mua sắm…
Song trên thực tế, nhiều BMT vẫn cố tình nhập nhèm địa chỉ phát hành HSMT với rất nhiều chiêu trò, tiểu xảo, mà phổ biến là những chiêu trò được nêu dưới đây.
Một là, địa chỉ phát hành HSMT không rõ ràng, khó tìm; số điện thoại liên hệ mua HSMT luôn trong tình trạng không có người nghe hoặc thuê bao không liên lạc được.
Hai là, chủ đầu tư “phó thác” hoàn toàn cho tư vấn trong việc lựa chọn nhà thầu. BMT làm thuê này dùng nhiều chiêu chơi trò “trốn tìm, đuổi bắt” với nhà thầu đến mua HSMT, đặc biệt là nhà thầu xa, lạ đối với chủ đầu tư/BMT. Dạng phổ biến của chiêu này là thay đổi chỗ bán HSMT, cử nhiều đơn vị “làm thủ tục” phát hành HSMT…
Ba là, trong thông báo mời thầu không công khai số điện thoại để nhà thầu liên hệ mua HSMT. Khi nhà thầu đến địa điểm phát hành HSMT thấy cảnh “vườn không nhà trống” thì không thể liên lạc được với ai, tìm người để hỏi thì nhiều khi bị “đá bóng” giữa các đợn vị trong cơ quan BMT.
Bốn là, cử cán bộ “kiêm nhiệm” phụ trách việc phát hành HSMT. Khi nhà thầu liên hệ để mua HSMT thì cán bộ này không có mặt tại địa điểm bán HSMT với lý do đang thực hiện công việc khác được cơ quan giao… Và còn muôn vàn chiêu trò khác nữa.
Hạn chế sự tham gia của các nhà thầu đồng nghĩa với việc cản trở sự cạnh tranh, phát triển của doanh nghiệp. Hệ quả của những hành vi nêu trên là nhiều gói thầu không đảm bảo cạnh tranh, giá trúng thầu sát giá gói thầu, hiệu quả thấp...
Bình luận về những hiện tượng nhập nhèm địa chỉ phát hành HSMT như nêu trên, một chuyên gia cho rằng, khó có thể lý giải bằng lý do nào khác ngoài yếu tố “lợi ích nhóm”. Rõ ràng, nếu muốn có cuộc thầu cạnh tranh, không lý do gì mà chủ đầu tư, BMT lại không tạo điều kiện thuận lợi để có nhiều nhà thầu mua được HSMT.
Chuyên gia này cũng nhận xét rằng, chế tài pháp luật hiện hành đối với các hành vi nêu trên chưa đủ mạnh, chưa đủ sức răn đe. Mặt khác, trên thực tế vẫn tồn tại sự nương nhẹ, bao che của các cơ quan chức năng dẫn đến các hành vi đó chưa được xử lý nghiêm. Không ít cơ quan giám sát và cơ quan chức năng khác, đặc biệt là ở địa phương, khi được phản ánh về dấu hiệu “nhập nhèm” địa chỉ phát hành HSMT thì chưa kịp thời và quyết liệt vào cuộc để kiểm tra, chấn chỉnh ngay và xử lý nghiêm chủ đầu tư, BMT, tư vấn có liên quan.
