Đề xuất dừng dự án mỏ sắt Thạch Khê

Việc "hồi sinh" mỏ sắt Thạch Khê (Hà Tĩnh) vẫn đang gây tranh cãi giữa các bộ, ngành, địa phương.

Tại văn bản kiến nghị gửi Thủ tướng mới đây, Bộ Kế hoạch & Đầu tư đề xuất xem xét chủ trương dừng Tổ hợp dự án khai thác, tuyển quặng mỏ Thạch Khê và dự án sản xuất phôi thép công suất 2 triệu tấn một năm tại Hà Tĩnh do Công ty cổ phần Sắt Thạch Khê (TIC) làm chủ đầu tư.

Một loạt những vướng mắc của dự án này được cơ quan ngành kế hoạch nêu ra, cho thấy sự thiếu khả thi của dự án về hiệu quả kinh tế, tác động môi trường và đầu ra sản phẩm của mỏ quặng này.

Cụ thể, Bộ Kế hoạch & Đầu tư cho rằng năng lực tài chính của TIC sẽ không đáp ứng được nhu cầu vốn của Tổ hợp dự án theo tiến độ triển khai.

Đầu ra sản phẩm quặng tại mỏ này cũng được nhà chức trách đánh giá "về dài hạn chưa chắc chắn". Theo báo cáo của TIC, Tập đoàn Hòa Phát và Công ty cổ phần Thương mại Thái Hưng cam kết mua 5,7 triệu tấn quặng một năm, nhưng thực tế hiện mới có duy nhất Hòa Phát ký thỏa thuận nguyên tắc mua quặng với sản lượng 3 triệu tấn mỗi năm trong 4 năm tới. Giai đoạn sau đó chưa có doanh nghiệp nào cam kết mua.

Bên cạnh đó, báo cáo đánh giá tác động môi trường của dự án được phê duyệt cách đây 4 năm hiện không còn phù hợp thực tế triển khai. Chỉ ra loạt nguy cơ ô nhiễm về môi trường nếu dự án mỏ sắt Thạch Khê khởi động trở lại như tình trạng sa mạc hóa, ô nhiễm nguồn nước ngầm..., Bộ Kế hoạch & Đầu tư khẳng định, "việc tiếp tục dự án này là khó khả thi".

Đáp lại quan điểm “không nên tiếp tục dự án mỏ sắt Thạch Khê” của Bộ Kế hoạch & Đầu tư, trong một công văn phát đi chiều 31/7, Bộ Công Thương cho rằng, việc đề xuất dừng dự án là chưa đủ cơ sở khoa học và thực tiễn. “Việc dừng hay không dự án này cần được xem xét thận trọng một cách toàn diện, phải tính tới những hậu quả, hệ lụy liên quan đến thiệt hại hàng nghìn tỷ mà nhà đầu tư đã bỏ ra 10 năm nay. Bên cạnh đó phải tính đến hiệu quả kinh tế của dự án, phát triển công nghiệp và kinh tế Việt Nam, đóng góp vào GDP, giảm nhập siêu, ảnh hưởng đến kinh tế vĩ mô, cũng như các vấn đề liên quan như an sinh xã hội, an ninh trật tự xã hội và nhiều hệ lụy khác”, Bộ Công Thương nêu quan điểm.

Trước đó, trong một văn bản gửi Chính phủ, Bộ Công Thương tha thiết muốn "hồi sinh" lại dự án. Theo đó, Bộ này thừa nhận TIC không còn tiền đầu tư, trong khi nhu cầu kinh phí trong năm 2016 và các năm tiếp theo rất lớn, như tiền cấp quyền khai thác khoáng sản 114 tỷ đồng một năm; giải phóng mặt bằng, tái định cư cũng cần bổ sung thêm 1.000 tỷ đồng...

Việc huy động vốn từ các tổ chức tín dụng để thực hiện công tác giải phóng mặt bằng, tái định cư là khó khăn, tính khả thi không cao. Tuy nhiên, Bộ Công Thương vẫn cho rằng, “với tổng mức đầu tư giai đoạn I của dự án khoảng 6.700 tỷ đồng thì việc huy động vốn đầu tư khi dự án được khởi động là đảm bảo khả thi, đáp ứng được tiến độ giải ngân”. Lập luận này không khác nhiều với báo cáo của TIC giải trình với Hà Tĩnh trước đây.

Dự án đầu tư khai thác và tuyển quặng sắt mỏ Thạch Khê do Công ty CP Sắt Thạch Khê (TIC) làm chủ đầu tư được khởi công từ 2009, với sự tham gia của các cổ đông như Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (Vinacomin), Tổng công ty Khoáng sản và Thương mại Hà Tĩnh, Tổng công ty Thép Việt Nam (VnSteel), Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam, Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV), Tổng công ty Sông Đà... Dự án tạm dừng triển khai 2 năm sau đó (2011) do gặp vướng mắc về vốn góp của các cổ đông, khó khăn trong huy động vốn. Từ tổng mức đầu tư ban đầu 14.500 tỷ, chủ đầu tư đã phải tính toán lại, giảm về còn 13.000 tỷ đồng, trong đó giai đoạn một là 6.700 tỷ.

Đến tháng 3/2017, dự án tiếp tục giảm quy mô vốn đầu tư về mức 12.200 tỷ đồng. Qua 2 lần điều chỉnh, tổng vốn đầu tư dự án này giảm khoảng 2.300 tỷ.

Tính đến cuối năm 2016 sau khi cơ cấu lại các cổ đông góp vốn, số tiền đã rót vào triển khai dự án này gần 1.600 tỷ đồng. Khoản tiền chủ yếu được chủ đầu tư rót vào các hạng mục như thiết kế kỹ thuật, địa chất, trắc địa môi trường và rà bom mìn; mua sắm máy móc thiết bị kỹ thuật... Nếu dự án dừng triển khai, khoản đầu tư này sẽ khó có cơ hội hoàn vốn.