|
| Hiện VNR còn nợ hàng trăm tỷ đồng tiền thuê đất cần nộp về ngân sách nhà nước - ảnh: internet |
TTCP cho biết, ngày 20/1/2014, Văn phòng Chính phủ có Văn bản số 25/TB-VPCP thông báo ý kiến kết luận của Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Giao thông vận tải (GTVT) khẩn trương hoàn thành cổ phần hóa công ty mẹ các tổng công ty (trong đó có VNR). Nhưng sau đó, Bộ GTVT chỉ thực hiện cổ phần hóa 3 công ty mẹ tổng công ty mà không chỉ đạo thực hiện cổ phần hóa đối với VNR. Điều này là không nhất quán trong triển khai thực hiện nhiệm vụ được Thủ tướng Chính phủ giao.
Trên thực tế, Bộ GTVT chỉ đạo cổ phần hóa các công ty bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt có quy mô nhỏ, phân tán rải rác, tỷ lệ bán cổ phần ra ngoài rất thấp, chủ yếu bán cho người lao động, khiến công tác cổ phần hóa của 26 đơn vị cổ phần hóa đều không đạt mục tiêu, yêu cầu, còn tình trạng khép kín trong nội bộ doanh nghiệp. Điều này là không đúng với quy định tại khoản 3 Điều 1 Nghị định số 59/2011/NĐ-CP là thực hiện công khai, minh bạch theo nguyên tắc thị trường. VNR khi xác định giá trị doanh nghiệp các công ty đã thực hiện trích trước chi phí sửa chữa lớn tài sản cố định (Công ty TNHH MTV Vận tải đường sắt Hà Nội với số tiền 23,816 tỷ đồng, Công ty TNHH MTV Đường sắt Sài Gòn với số tiền 45,836 tỷ đồng). Điều này không đúng với quy định tại Điều 9 Thông tư số 127/2014/TT-BTC.
Theo TTCP, VNR có 20 doanh nghiệp không có văn bản gửi UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương để được thống nhất về phương án sử dụng đất trước khi xác định giá trị doanh nghiệp, nhưng Bộ GTVT vẫn phê duyệt giá trị doanh nghiệp là chưa thực hiện đúng quy định tại khoản 1 Điều 31 Nghị định số 59/2011/NĐ-CP và điểm 1 khoản 6 Điều 1 Nghị định số 189/2013/NĐ-CP. 6 doanh nghiệp có văn bản gửi UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương để xin ý kiến nhưng các địa phương không có văn bản trả lời, song Bộ GTVT vẫn phê duyệt giá trị doanh nghiệp là không đúng quy định. Việc các đơn vị đã thực hiện cổ phần hóa, đã chuyển sang hoạt động theo mô hình công ty cổ phần nhưng phương án sử dụng đất lại chưa được thống nhất phải điều chỉnh, thay đổi, chưa được Bộ Tài chính phê duyệt và địa phương xác nhận. Phần lớn diện tích đất trước đây do các đơn vị kết cấu hạ tầng đường sắt quản lý, sử dụng nhưng sau khi cổ phần hóa lại giao về VNR, dẫn đến khó khăn trong quản lý, sử dụng cơ sở nhà đất của VNR và 26 công ty cổ phần. Các khó khăn, vướng mắc này Bộ GTVT chưa giải quyết sẽ gây khó khăn, vướng mắc trong hoạt động của 26 công ty cổ phần.
TTCP cho biết, VNR trước khi thực hiện cổ phần hóa các đơn vị quản lý 772 cơ sở nhà đất với tổng diện tích khoảng 11,5 triệu m2. Sau cổ phần hóa giữ lại 630 cơ sở với diện tích khoảng 10,9 triệu m2. Đối với cơ sở nhà đất tại số 551 Nguyễn Văn Cừ (huyện Gia Lâm, Hà Nội) của Nhà máy xe lửa Gia Lâm, VNR quản lý, sử dụng 158.752 m2; Công ty CP Xe lửa Gia Lâm quản lý, sử dụng 9.838 m2 và Công ty CP Vận tải đường sắt Hà Nội quản lý, sử dụng 35.283 m2. Tuy nhiên, phương án sử dụng này chưa được Bộ Tài chính chấp thuận, Bộ GTVT phê duyệt phương án cổ phần hóa 2 đơn vị trên khi chưa được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt phương án sắp xếp lại, xử lý cơ sở nhà đất tại 551 Nguyễn Văn Cừ theo quy định của pháp luật về cổ phần hóa. Đến tháng 8/2023, VNR còn nợ tiền thuê đất tại cơ sở nhà đất này 482,252 tỷ đồng (gồm nợ gốc 361,354 tỷ đồng và 120,897 tỷ đồng tiền nộp chậm).
Đối với cơ sở nhà đất 2.800 m2 tại 107 Trần Hưng Đạo, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội, đến thời điểm thanh tra, xác minh, VNR chưa hoàn thiện hồ sơ pháp lý của khu đất, chưa chấm dứt được việc cho thuê tại cơ sở, chưa thực hiện nghĩa vụ tài chính về đất đai; còn để đất hoang phí. VNR đã đề nghị Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp xem xét, cho điều chỉnh phương án sắp xếp cơ sở nhà đất từ “giữ lại tiếp tục sử dụng” thành “chuyển giao về địa phương để quản lý, xử lý”. TTCP kết luận, các tồn tại trên thuộc về trách nhiệm của Bộ GTVT, VNR và 26 đơn vị thành viên thực hiện cổ phần hóa.
Về việc thoái vốn nhà nước, TTCP cho biết, VNR thực hiện thoái vốn, Công ty Chứng khoán Ngân hàng Công thương không phát hành Chứng thư Thẩm định giá tại 3 doanh nghiệp mà chỉ có báo cáo đánh giá khả năng chuyển nhượng các khoản đầu tư tài chính là chưa thực hiện đúng Điều 30 Luật Giá 2012. Việc xác định giá trị cổ phiếu tại thời điểm ngày 31/12/2012 trên cơ sở báo cáo tài chính năm 2012 của 3 doanh nghiệp trên nhưng không xác định thời gian hiệu lực của kết quả thẩm định giá là chưa thực hiện đúng Điều 32 Luật Giá 2012. VNR cũng thực hiện thoái vốn nhà nước khi chưa có ý kiến của Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, thực hiện chuyển nhượng vốn tại Công ty CP Xuất nhập khẩu vật tư thiết bị đường sắt và Công ty CP toa xe Hải Phòng theo hình thức chào bán cạnh tranh khi chưa thực hiện đấu giá công khai là không đúng quy định tại Điều 38 Nghị định số 91/2015/NĐ-CP. TTCP khẳng định, để xảy ra những tồn tại trên là trách nhiệm của VNR và Công ty Chứng khoán Ngân hàng Công thương.
Trên cơ sở kết luận thanh tra, TTCP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ GTVT kiểm điểm để xử lý trách nhiệm tập thể, cá nhân lãnh đạo Bộ GTVT có liên quan trong việc để xảy ra các tồn tại nêu trên. TTCP đề nghị, Bộ GTVT thực hiện và chỉ đạo kiểm điểm để xử lý các tồn tại, hạn chế, khuyết điểm, vi phạm trong việc tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước, chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ đất sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp cổ phần hóa sang kinh doanh đất… được nêu trong kết luận thanh tra. VNR rà soát, tính toán theo quy định pháp luật để nộp về ngân sách nhà nước 324,255 tỷ đồng còn nợ tiền thuê đất. Quá trình thực hiện kết luận thanh tra, trường hợp phát hiện có dấu hiệu vi phạm pháp luật, gây thiệt hại tài sản của Nhà nước thì chuyển thông tin, hồ sơ sang cơ quan công an để xử lý theo quy định.
Ngày 25/11/2025, trao đổi với phóng viên Báo Đấu thầu, đại diện VNR cho biết, VNR sẽ tiếp thu và chấp hành các nội dung được TTCP chỉ ra. Trong quá trình thực hiện, các thế hệ lãnh đạo của VNR và các đơn vị thành viên không lường trước hết được các sai sót. VNR sẽ rút kinh nghiệm, khắc phục các sai sót, khuyết điểm để hoàn thiện và tiếp tục thực hiện quá trình cổ phần hóa theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.
