|
| Từ năm 2021 đến nay, cả nước có 655 dự án nhà ở xã hội được triển khai với quy mô 593.428 căn. Ảnh: Lê Tiên |
Vẫn xa mục tiêu
Theo Bộ Xây dựng, thực hiện Đề án Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021 - 2030, qua tổng hợp báo cáo của các địa phương, từ năm 2021 đến nay, trên địa bàn cả nước có 655 dự án nhà ở xã hội được triển khai với quy mô 593.428 căn, trong đó có 103 dự án hoàn thành với quy mô 66.755 căn; 137 dự án đã khởi công xây dựng với quy mô 114.618 căn; 415 dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư với quy mô 412.055 căn. Như vậy, với 66.755 căn hộ hoàn thành đến nay mới đạt khoảng 15,6% mục tiêu của Đề án đến năm 2025.
Ở góc độ doanh nghiệp, nhiều ý kiến quan ngại việc đầu tư nhà ở xã hội vẫn còn những rào cản và chưa hấp dẫn nhà đầu tư. Theo ông Lê Hữu Nghĩa, Giám đốc Công ty TNHH Thương mại Xây dựng Lê Thành, dù có nhiều chính sách hỗ trợ mới, nhưng vẫn tồn tại 3 vấn đề lớn làm giảm sức hút với nhà đầu tư. Thứ nhất, lợi nhuận giới hạn ở mức 10% là quá thấp khi thủ tục kéo dài đến 5 năm, giai đoạn đầu tư mất thêm 2 năm. Tính bình quân trong 7 năm, mỗi năm chỉ đạt khoảng 1,3 - 1,5% lợi nhuận, không đủ để tái đầu tư. Thứ hai, thủ tục xin làm nhà ở xã hội còn phức tạp hơn so với nhà ở thương mại. Thứ ba, khâu hậu kiểm về giá bán, thanh tra và kiểm tra khiến doanh nghiệp gặp nhiều áp lực. Do đó, không ít doanh nghiệp sau khi thực hiện một dự án nhà ở xã hội là không muốn đầu tư dự án mới nữa.
Tại nhiều hội thảo, diễn đàn về phát triển nhà ở xã hội, nhiều doanh nghiệp lớn trong lĩnh vực phát triển nhà thông tin, các dự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại thường có lợi nhuận từ 15 - 25%. Do đó, mức lợi nhuận của dự án nhà ở xã hội 10% như hiện nay là thấp, không đủ bù đắp rủi ro đầu tư dài hạn.
Tổng hợp vướng mắc, Bộ Xây dựng phân tích, về tài chính, hiện vẫn chưa có quỹ tài chính để hỗ trợ nguồn lực cho các địa phương, doanh nghiệp triển khai dự án nhà ở xã hội. Về thủ tục, việc lựa chọn chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội được thực hiện theo quy định tại Điều 84 Luật Nhà ở 2023, với các hình thức: giao chủ đầu tư dự án nhà ở thương mại trực tiếp đầu tư xây dựng nhà ở xã hội (đối với quỹ đất 20% trong dự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại); được chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời chấp thuận nhà đầu tư khi có quyền sử dụng đất; được chấp thuận làm chủ đầu tư khi chỉ có 1 nhà đầu tư quan tâm theo quy định của pháp luật về đấu thầu; đấu thầu đối với trường hợp có từ 2 nhà đầu tư trở lên quan tâm. Theo đó, việc đấu thầu để lựa chọn chủ đầu tư mặc dù đã được sửa đổi, bổ sung nhằm bảo đảm sự đồng bộ và thống nhất với pháp luật về đấu thầu, nhưng việc thực hiện quy định này sẽ mất nhiều thời gian. Thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư như các dự án nhà ở thương mại cũng gây tốn kém thời gian của doanh nghiệp.
Về quy trình, dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội phải thực hiện lần lượt các thủ tục quy hoạch, thiết kế, công tác chuẩn bị đầu tư, thực hiện đầu tư, làm kéo dài thời gian thực hiện.
Cũng theo Bộ Xây dựng, lợi nhuận định mức của chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội (10%) chưa thực sự thu hút được doanh nghiệp tham gia vào lĩnh vực này.
Thêm cơ chế đủ sức hấp dẫn
Ông Lê Hữu Nghĩa và nhiều nhà đầu tư khác cho rằng, những chính sách ưu đãi hiện tại chủ yếu mang lại lợi ích cho người mua nhà, trong khi các doanh nghiệp vẫn còn phải chịu nhiều gánh nặng. Vì vậy, cần điều chỉnh chính sách để hấp dẫn, tăng cường thu hút nhà đầu tư thực hiện dự án nhà ở xã hội.
Xuất phát từ thực tiễn, Bộ Xây dựng cho rằng, để hoàn thành mục tiêu ít nhất 1 triệu căn nhà ở xã hội đến năm 2030, cần có cơ chế ưu đãi hơn nữa để thu hút đầu tư từ doanh nghiệp.
Tại Dự thảo Nghị quyết, Bộ Xây dựng kiến nghị 7 nhóm cơ chế, chính sách đặc thù cho phát triển các dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội.
Trong đó, kiến nghị thành lập Quỹ Phát triển nhà ở xã hội quốc gia từ nguồn vốn ngân sách nhà nước và nguồn vốn hợp pháp khác. Về thủ tục lựa chọn nhà đầu tư, kiến nghị giao chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội không thông qua đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư. Các nhà đầu tư được lựa chọn phải thực hiện quyền và nghĩa vụ của chủ đầu tư theo quy định của pháp luật về đất đai, nhà ở, kinh doanh bất động sản, đầu tư và quy định khác của pháp luật có liên quan. Bên cạnh đó, dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội không phải thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư; văn bản giao chủ đầu tư thay thế văn bản chấp thuận chủ trương đầu tư và là căn cứ giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất. Thực hiện đồng thời các thủ tục quy hoạch, thiết kế, công tác chuẩn bị đầu tư, thực hiện đầu tư, trong đó lồng ghép một số thủ tục: thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi, thẩm định thiết kế xây dựng triển khai sau thiết kế cơ sở của cơ quan chuyên môn về xây dựng… vào thủ tục cấp phép xây dựng.
Bộ Xây dựng cũng kiến nghị chủ đầu tư được hưởng lợi nhuận định mức tối đa 13% tổng chi phí đầu tư xây dựng đối với phần diện tích xây dựng nhà ở xã hội.
