|
| Đa số thợ xây, phụ hồ trên các công trường hiện nay thuộc nhóm lao động phi chính thức. Ảnh: Lê Tiên |
Nín thở chờ qua dịch
Nghe theo lời rủ của những người đồng hương đang làm thợ xây tại các công trình xây dựng khu đô thị tại Quận 9 (TP.HCM), vợ chồng anh Hồ Nghĩa Hưng (trú tại huyện Diễn Châu, Nghệ An) tất bật đưa nhau lên chuyến xe đầu tiên từ thị trấn Diễn Châu đi tìm vùng đất mới sau những ngày nghỉ Tết. Sau gần hai ngày trên xe, vừa đặt chân xuống bến xe Lam Hồng, vợ chồng anh chị đã vội tìm xe ôm về Quận 9. Năm 2018 - 2019, khi đại dự án nhà ở của Vinhomes triển khai rầm rộ, cơ hội việc làm cho những người như vợ chồng anh Hưng rất cao. “Nghe bạn đồng hương nói thu nhập theo ngày cũng khá. Vợ chồng bỏ hết để vô đây, chứ ở quê giờ không có việc chi”, anh Hưng kể.
Nhưng người tính không bằng… dịch đến. Tuần đầu tiên nằm chờ việc, anh đã nghe loáng thoáng tin tức dịch Covid-19 đang như cơn bão ập đến. Tháng 3/2020, cả khu trọ của hàng chục thợ xây, phụ hồ ở khu Phước Long, Quận 9 sốt ruột nghe ngóng tin tức. “Nghề xây dựng thường chỉ sau Tết là đã chạy đôn chạy đáo vì công trình thi công trở lại, không khí tấp nập vô cùng. Nhưng năm nay, chúng tôi nín thở… chờ dịch đi qua”, anh Quang, Trưởng nhóm thợ xây khẽ khàng.
Sài Gòn, mảnh đất có sức thu hút kỳ lạ với người tứ xứ đổ về mưu sinh, những ngày cuối tháng 3 và đầu tháng 4/2020 gần như khác hẳn, trĩu nặng bởi nỗi lo toan cơm áo của những người xa quê tìm việc ở các công trình xây dựng.
Tại TP.HCM nói riêng và cả nước nói chung, vấn đề tập trung công nhân trước và sau giờ làm việc; vấn đề luồng lưu thông, di chuyển của công nhân; sinh hoạt, vệ sinh lao động, vệ sinh công trình, bảo đảm công tác giám sát sức khỏe và phòng hộ cá nhân cho người lao động được đặt lên hàng đầu. Do đó, lực lượng lao động tự do, di chuyển từ vùng khác đến thời điểm đó rất khó xin việc.
Đối với các dự án, công trình không mang tính đặc thù, khẩn cấp thì khuyến nghị chủ đầu tư điều chỉnh giãn tiến độ hoặc tạm ngưng thi công xây dựng nhằm hạn chế tập trung đông người, hạn chế thi công ca đêm nếu không có yêu cầu đặc biệt.
Mặt khác, tổ chức đo thân nhiệt cho người ra, vào công trình; đo thân nhiệt cho nhân công tại công trình vào đầu và cuối mỗi ca. Rà soát công nhân lao động, chuyên gia nước ngoài đến từ các vùng dịch trở lại làm việc để thông báo cho UBND quận, huyện nơi có công trình xây dựng tổ chức cách ly theo quy định.
Tại một loạt công trình khu trung tâm TP.HCM (Quận 1, Quận 3) như công trình Bệnh viện Đa khoa Quận 3, Bệnh viện Y học cổ truyền…, không khí những ngày đó trầm lắng hẳn. Chỉ lác đác vài nhóm công nhân (thường không quá 3 người) làm việc. Ai nấy ngoài đồ bảo hộ, còn đeo khẩu trang, xịt khuẩn trước khi vào công trường. “Có những hạng mục cần huy động nhiều nhân lực, các chủ đầu tư phải ngừng triển khai. Tuân thủ nghiêm chỉ thị của Thủ tướng, của TP.HCM, đa số thợ xây, phụ hồ nghỉ làm hoặc luân phiên, chia ca. Thu nhập theo công nhật của công nhân như vậy sẽ bị giảm rất nhiều”, anh Công, một tư vấn giám sát chia sẻ.
Dễ bị tổn thương nhưng rất mực can trường
Báo cáo lao động phi chính thức của Việt Nam do Tổng cục Thống kê (Bộ KH&ĐT) và Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) thực hiện cho thấy, quy mô lực lượng này khá lớn với hơn 20 triệu người. Trong đó, Hà Nội và TP.HCM là hai thành phố có số lao động phi chính thức lớn nhất, chiếm hơn 20% số lượng của cả nước. Báo cáo này chỉ rõ, những lao động trong khu vực phi chính thức thường có việc làm bấp bênh, thiếu ổn định, thu nhập thấp, thời gian làm việc dài, không được chi trả các chế độ phụ cấp, phúc lợi xã hội… Trong đó, có đến 43,9% số lao động phi chính thức được xếp vào nhóm lao động có việc làm dễ bị tổn thương.
Nghề xây dựng thường chỉ sau Tết là đã chạy đôn chạy đáo vì công trình thi công trở lại, không khí tấp nập vô cùng. Nhưng năm 2020, chúng tôi nín thở… chờ dịch đi qua.
Anh Hưng bày tỏ, “không biết mình nằm trong nhóm lao động dễ bị tổn thương”. Vì các anh là lao động chính của gia đình. Trong công trình, việc nào nặng các anh cũng không nề hà, miễn sao làm đúng yêu cầu kỹ thuật và bảo đảm chất lượng theo yêu cầu của chỉ huy trưởng công trình. Và anh càng không muốn dễ bị tổn thương, anh chỉ mong có việc để nuôi vợ con. Khi các công trình trong Thành phố ngưng tiến độ, nhóm các anh tìm đến công trình điện mặt trời miền Trung, điện gió miền Tây để làm. “Không bị động được, vì đại dịch không biết khi nào kết thúc”, anh Hưng nói.
Đa phần công nhân ở các dự án đến từ những nhà thầu khác nhau, thường được chia thành ba nhóm. Nhóm thứ nhất là lực lượng công nhân cơ hữu của nhà thầu chính, số này không nhiều. Công nhân của nhóm thứ hai đến từ các nhà thầu phụ. Nhóm thứ ba là lượng công nhân trong các tổ đội nhỏ lẻ (khoảng 10 - 20 người) làm việc trực tiếp cho nhà thầu phụ. Cả hai nhóm sau đều là những người như anh Hưng, anh Quang, lao động công nhật, không bảo hiểm và các phúc lợi khác. Như vậy, đa số thợ xây, phụ hồ trên các công trường hiện nay thuộc nhóm lao động phi chính thức, không giao kết.
Sáng 1/4/2020, trong cuộc họp của Thường trực Chính phủ về chính sách bảo đảm an sinh xã hội cho người bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, tác động của dịch là rất lớn, không chỉ đối với sản xuất, kinh doanh, thu ngân sách mà cả với đời sống của người dân, nhất là người nghèo, công nhân thất nghiệp và một số đối tượng khác không có tích lũy. “Tình thế cấp bách hiện nay đòi hỏi chúng ta phải lo cho cuộc sống nhân dân, nhất là người lao động, người nghèo, người yếu thế, người làm bán thời gian, người mất việc làm, thu nhập để bảo đảm đời sống ở mức cơ bản tối thiểu”, Thủ tướng nhấn mạnh.
Trước chỉ đạo trên của Chính phủ, nhiều chuyên gia cho rằng, việc lựa chọn đối tượng lao động tự do (không có hợp đồng lao động) bị mất việc làm vào các nhóm đối tượng được nhận hỗ trợ là hoàn toàn hợp lý. Bởi đây chính là những lao động bị ảnh hưởng dịch Covid-19 nặng nhất.
Những người thợ xây tôi gặp đã trải qua một năm nín thở nhiều lần như 2020 có mong muốn lạc quan về một năm 2021 mà công trình xây dựng nào cũng rộn tiếng máy, thiết bị và công nhân tất bật trổ các ngón nghề, một năm 2021 đóng góp thật nhiều công sức vào hình hài các công trình to, đẹp, hiện đại.
