|
| Ảnh minh họa: Internet |
Chọn lối đi riêng
Báo cáo của HSBC cho biết, mấu chốt của vấn đề đối với các ngân hàng trung ương ASEAN chính là mức độ tự do trong chính sách tiền tệ mà mỗi nước có được trước Fed. Đáp án cho câu hỏi này là "chìa khóa" để xác định thời điểm các ngân hàng trung ương có thể cắt giảm lãi suất. Tự tách khỏi lộ trình của Fed quá sớm có thể dẫn đến tình trạng rút vốn ồ ạt và giảm tỷ giá đột ngột bởi nhà đầu tư hướng đến nơi có lợi suất cao hơn. Đây là vấn đề cốt lõi cần cân nhắc đối với các nhà làm chính sách tiền tệ, có lẽ chỉ sau lạm phát và tăng trưởng.
Từ tháng 6 - 11/2022, Fed "mạnh tay" triển khai liên tiếp bốn đợt tăng lãi suất 75 điểm cơ bản. Kết quả là một lượng lớn vốn đã chảy khỏi ASEAN và các đồng nội tệ trong khu vực chịu nhiều áp lực. Ngoài ra là những biến động liên quan đến lạm phát do tỷ giá hối đoái và thậm chí là sự ổn định tài chính. Tại thời điểm đó, các ngân hàng trung ương ASEAN cần bám sát Fed với các đợt tăng lãi suất, mặc dù mức độ ở mỗi nước một khác.
Theo HSBC, câu chuyện của năm 2022 chủ yếu xoay quanh vấn đề làm sao để theo kịp Fed. Tuy nhiên, đến nửa sau của năm 2023, tình hình lạm phát lại đảo chiều - chủ yếu nhờ áp lực giảm lạm phát do kinh tế Trung Quốc suy giảm gây ra. Cắt giảm lãi suất giờ đang là vấn đề lớn tiếp theo cần quan tâm.
Lãi suất chính sách thực tế và Fed
Lãi suất chính sách thực tế - là lãi suất được điều chỉnh theo tỷ lệ lạm phát - đóng vai trò lớn quyết định dòng vốn sẽ đi về đâu. Lãi suất này giảm mỗi lần ngân hàng trung ương cắt giảm lãi suất chính sách hoặc nếu lạm phát tăng lên. Vì vậy, nếu lãi suất chính sách thực tế của một thị trường bám quá sát với lãi suất chính sách thực tế của Fed (hoặc thậm chí thấp hơn), biên chính sách thực tế thu hẹp khiến dòng vốn chảy ra ngoài do nhà đầu tư tìm kiếm lợi suất cao hơn ở nơi khác.
"Dựa trên lãi suất chính sách thực tế, chúng tôi tin rằng Indonesia có nhiều dư địa nhất để cắt giảm lãi suất chính sách còn Việt Nam và Philippines thì ngược lại", báo cáo của HSBC viết.
Với biên độ giữa lãi suất chính sách thực tế của Ngân hàng Trung ương Indonesia (BI) và lãi suất thực tế của Fed hiện tại rộng hơn mức trước đại dịch, BI có dư địa để cắt giảm lãi suất sớm hơn. HSBC kỳ vọng, BI bắt đầu chu kỳ nới lỏng ngay khi cảm nhận được lãi suất của Fed "đạt đỉnh", bằng một đợt cắt giảm 25 điểm cơ bản trong quý IV/2023. Ngược lại, các nền kinh tế ASEAN khác có lãi suất chính sách thực tế thấp hơn lãi suất của Fed. Điều đó khiến các nước này dễ bị chảy vốn ra ngoài khi ngân hàng trung ương bắt đầu cắt giảm lãi suất chính sách và tách khỏi lộ trình của Fed.
 |
Ảnh Internet |
Tuy nhiên, theo HSBC, các quốc gia có thặng dư dồi dào có thể trụ vững trước các động thái của Fed vì các quốc gia này không quá cần vốn nước ngoài - xuất khẩu có thể đủ để chi trả cho nhu cầu nhập khẩu. Tính đến nay, Singapore có tài khoản vãng lai dồi dào nhất, tương đương với 15% GDP, giúp nước này ít bị ảnh hưởng bởi tình trạng chảy vốn.
"Chúng tôi kỳ vọng tài khoản vãng lai của Malaysia sẽ bình thường hóa trở lại mức trước đại dịch trong năm 2024, còn cán cân của Việt Nam được kỳ vọng sẽ cải thiện đáng kể nhưng nguyên nhân lại không phải tối ưu. Việt Nam đang phải đối mặt với tình trạng nhu cầu trong nước yếu đi và nhập khẩu giảm, dẫn tới vị thế tài khoản vãng lai thuận lợi hơn. Xét ở một mức độ nhất định, điều đó cũng giúp ổn định tỷ giá đồng VND và mang lại chút dư địa cho các cơ quan quản lý tiền tệ để tự tách mình độc lập khỏi Fed khi phải tập trung hơn vào các vấn đề trong nước", báo cáo của HSBC viết.
Vậy cắt giảm hay không cắt giảm? Đó là câu hỏi đặt ra cho ASEAN, ngoại trừ Việt Nam. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã đi trước khi giảm lãi suất chính sách 150 điểm cơ bản (xuống 4,50%) chỉ trong vòng ba tháng. "Thực tế, lãi suất chính sách của NHNN đã thấp hơn mức trước đại dịch và chúng tôi kỳ vọng thêm một đợt giảm 50 điểm cơ bản nữa", HSBC cho biết. Ngược lại, Ngân hàng Trung ương Malaysia đã bình thường hóa lãi suất chính sách trở lại mức trước đại dịch, trong khi các ngân hàng trung ương Indonesia, Singapore và Thái Lan đều đã tăng lãi suất lên mức cao hơn trước.
HSBC dự báo lãi suất điều hành của Việt Nam ở mức 4% trong quý III
Lạm phát và tăng trưởng
Ở hầu hết các nước ASEAN, HSBC cho rằng, lạm phát trong năm 2023 và 2024 sẽ ổn định trong phạm vi mục tiêu do các đợt tăng lãi suất năm ngoái giúp lạm phát "hạ nhiệt". Điều này đặc biệt đúng với trường hợp của Indonesia và Malaysia.
Đối với Việt Nam và Thái Lan, HSBC dự đoán lạm phát sẽ tăng trong năm 2024, nhưng không đủ cao để kích thích tăng lãi suất. "Chỉ số CPI ở Thái Lan hiện đang ở dưới mức mục tiêu 1 - 3% của ngân hàng trung ương nước này. Chúng tôi cho rằng, áp lực về giá do nhu cầu sẽ bắt đầu có ảnh hưởng khi du lịch phục hồi hoàn toàn. Tuy nhiên, áp lực này sẽ không thể đẩy lạm phát đủ cao để vượt trần mục tiêu của Ngân hàng Trung ương Thái Lan. Đối với Việt Nam, chúng tôi kỳ vọng lạm phát sẽ tăng lên mức khoảng 3% trong nửa cuối năm 2024, thấp hơn nhiều so với ngưỡng 4,5% của NHNN", HSBC nhận xét.
Theo HSBC, tăng trưởng đã giảm tốc đủ nhiều để Việt Nam tính tới chuyện đảo ngược nỗ lực thắt chặt
Báo cáo của HSBC nhận định, việc cắt giảm lãi suất thường được đưa ra thảo luận khi tốc độ tăng trưởng giảm xuống dưới mức tiềm năng. Và khi các tác động chậm trễ từ những đợt tăng lãi suất của Fed trước đó tới lúc phát huy tác dụng trong bối cảnh phục hồi yếu hơn dự kiến ở Trung Quốc, nhu cầu toàn cầu đối với hàng hóa sẽ suy yếu đáng kể trên khắp ASEAN. Kết quả là, mức tăng trưởng của ASEAN trong năm 2023 và 2024 sẽ giảm xuống dưới xu hướng tăng trưởng trước đây trên toàn khu vực, ngoại trừ Thái Lan.
Thái Lan vẫn đang trong giai đoạn bùng nổ du lịch mà HSBC dự đoán sẽ kéo dài hai năm khi nhu cầu toàn cầu chuyển từ hàng hóa sang dịch vụ. Mặc dù khách du lịch Trung Quốc đại lục dường như không quay trở lại nhanh như dự kiến, những cải thiện dù nhỏ trong lĩnh vực này vẫn đủ để Thái Lan tăng trưởng cao hơn so với trước đây.
Ở thái cực ngược lại, Việt Nam và Singapore đều đang phải đối mặt với những thách thức do thương mại gây ra. Trong đó, Việt Nam đang đối mặt với khó khăn về nhiều mặt, thể hiện rõ qua tốc độ tăng trưởng GDP nửa đầu năm 2023 của Việt Nam ở mức 3,7%, giảm mạnh so với tốc độ tăng trưởng 8% ở cùng kỳ năm 2022. Theo HSBC, tăng trưởng đã giảm tốc đủ nhiều để Việt Nam tính tới chuyện đảo ngược nỗ lực thắt chặt. Trong khi đó, Singapore có thể sẽ bước đi thận trọng hơn khi chỉ cắt giảm lãi suất trong quý II/2024, gần với thời điểm Fed có động thái.
