|
| Ảnh minh họa: Internet |
Dữ liệu lịch sử chỉ ra các đợt tăng lãi suất nhanh chóng của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) có thể đẩy nền kinh tế nước này rơi vào suy thoái trong năm 2023. Sẽ rất ít người ngạc nhiên nếu giá khí đốt tự nhiên của Mỹ có thể tăng theo hình xoắn ốc tương tự như đã xảy ra đối với châu Âu. Trong khi đó, tác động kép đến từ chính sách Zero Covid và sự khủng hoảng trên thị trường bất động sản có nguy cơ đưa nền kinh tế Trung Quốc gần như đi vào bế tắc.
Theo Bloomberg Economics, trong một kịch bản cực đoan khi tất cả những điều đó xảy ra đồng thời, khoảng 5 nghìn tỷ USD sản lượng toàn cầu có thể bị "quét sạch".
Thực tế là một viễn cảnh ảm đạm đến mức khó tin với những điều lớn lao như vậy đã xảy ra với nền kinh tế thế giới. Có rất nhiều bằng chứng về điều đó trong năm 2022.
Tiền rẻ, nhu cầu tăng cao từ Trung Quốc và địa chính trị ít ma sát - những yếu tố mang lại nhiều thập kỷ tăng trưởng ổn định và giá cả ổn định - đã biến mất, khiến lạm phát lên mức cao nhất trong nhiều thập kỷ, cùng tổn thất thị trường tài chính lên đến hàng nghìn tỷ USD.
Những dấu hiệu suy thoái kinh tế toàn cầu
Tuy nhiên, vẫn có những điều bất ngờ tích cực có thể ngăn chặn sự sụp đổ trong năm tới. Fed có thể đưa nền kinh tế "hạ cánh mềm" với thị trường lao động chứng tỏ khả năng phục hồi. Thời tiết ấm lên có thể giúp châu Âu thoát khỏi khủng hoảng khí đốt. Trong khi Trung Quốc có thể sớm mở cửa trở lại. Một số khả năng này đã xuất hiện vào tuần trước, khi các thị trường tăng điểm do lạm phát của Mỹ thấp hơn dự kiến và các dấu hiệu về sự xoay trục của Trung Quốc khỏi chính sách Zero Covid.
Ngay cả khi những kỳ vọng đó được chứng minh là sai lầm, các nhà đầu tư đang nhìn thấy mức lãi suất cao nhất và mức đáy tăng trưởng có thể bắt đầu đặt cược vào sự phục hồi sắp tới. Tuy nhiên, sau nhiều năm trải qua bệnh dịch, xung đột và khan hiếm, thật khó để lạc quan.
Dưới đây là những rủi ro đối với kinh tế thế giới lớn nhất trong năm tới, theo Bloomberg Economics.
 |
Ảnh minh họa: Internet |
Đà tăng lãi suất vẫn tiếp diễn
Lãi suất chuẩn của Fed dự kiến sẽ đạt 5% vào đầu năm 2023 từ mức 0 vào đầu năm nay. Việc siết chặt chính sách tiền tệ mạnh mẽ nhất trong nhiều thập kỷ đã và đang làm tổn hại đến nền kinh tế của Mỹ và thế giới. Tuy nhiên, theo Bloomberg Economics, còn nhiều "nỗi đau" khác sắp xảy ra.
Với chi phí đi vay cao hơn tác động đến các ngành nhạy cảm với lãi suất từ bất động sản đến ô tô, Bloomberg Economics đang dự báo về một cuộc suy thoái của Mỹ vào nửa cuối năm 2023 và hơn 2 triệu người Mỹ có thể sẽ mất việc làm.
Mọi thứ có thể trở nên tốt hơn nếu lạm phát biến mất nhanh chóng như cách mà nó đến. Nhưng có nhiều khả năng lạm phát sẽ trở nên tồi tệ hơn. Đại dịch đã khiến thị trường lao động rơi vào tình trạng khủng hoảng, đẩy tỷ lệ thất nghiệp tự nhiên - mức độ thất nghiệp cần thiết để giữ lạm phát trong tầm kiểm soát - lên cao trong những năm gần đây.
Nếu nếu lạm phát trở nên tồi tệ hơn ở Mỹ và Chủ tịch Jerome Powell nói rằng đó là một khả năng, Fed có thể phải tăng lãi suất lên tới 6%, đẩy nền kinh tế lớn nhất thế giới vào một cuộc suy thoái dài hơn và sâu hơn.
Rủi ro đang được nhân rộng trên toàn thế giới vì hầu hết các quốc gia đều có chung vấn đề lạm phát và các ngân hàng trung ương cũng đang đi theo con đường tương tự Fed để kiềm chế lạm phát.
 |
Ảnh minh họa: Internet |
Rủi ro nợ đã trở lại
Miễn là tốc độ tăng trưởng cao hơn chi phí đi vay, nợ công sẽ rẻ. Theo Bloomberg Economics, các chính phủ đã gia tăng vay nợ. Tổng số nợ của Nhóm các quốc gia G7 đã tăng lên 128% GDP trong năm nay, từ mức 81% vào năm 2007.
Tuy nhiên, tăng trưởng của các nền kinh tế đang chậm lại và lãi suất tăng, trong khi các khoản nợ sắp đến hạn. Một số nền kinh tế lớn có thể rơi vào quỹ đạo nợ không bền vững trừ khi họ thực hiện những điều chỉnh tài khóa khó khăn.
Giới đầu tư đang theo dõi thị trường Ý - nơi mà chi phí vay nợ dự kiến sẽ tăng lên 7% GDP vào năm 2030 từ 3% vào năm 2019. Ý có thể sẽ không vỡ nợ. Nhưng để tránh kết quả đó có thể cần một giải pháp khắc phục ở cấp độ châu lục, thường là một quá trình đầy khó khăn.
Thị trường trái phiếu của Anh đã thoát khỏi bờ vực sau khi bị bán tháo mạnh do quyết định của cựu Thủ tướng Liz Truss trong việc chi tiêu tài khóa. Nhưng việc thu hẹp khoảng cách về tài chính công và duy trì uy tín với các nhà đầu tư sẽ đòi hỏi một thời kỳ "thắt lưng buộc bụng" về ngân sách.
Mô hình của Bloomberg Economics cho thấy, rủi ro vỡ nợ sắp xảy ra tập trung ở các nền kinh tế nhỏ chỉ chiếm 3% GDP toàn cầu, trong đó các nước đang phát triển lớn hơn có khả năng thoát khỏi khủng hoảng nợ.
 |
Ảnh minh họa: Internet |
Những vấn đề của Trung Quốc
Đối với Trung Quốc, trường hợp cơ bản là việc mở cửa trở lại nền kinh tế sẽ bù đắp lực cản tiếp tục từ bất động sản, với hiệu ứng ròng là tăng trưởng mạnh hơn một chút. Bloomberg Economics dự báo, tăng trưởng của Trung Quốc sẽ đạt 5,7% cho năm 2023.
Tuy nhiên, khi nào và bằng cách nào chính phủ sẽ kết thúc chính sách Zero Covid vẫn chưa rõ ràng. Tính toán của Bloomberg Economics cho thấy, hoạt động xây dựng, bất động sản phải giảm 25% để phù hợp với nguồn cung thu hẹp.
Trung Quốc vẫn còn "vài tháng nữa" mới mở cửa kinh tế trở lại
Hơn nữa, việc các quan chức kinh tế hàng đầu của Trung Quốc sắp nghỉ hưu có thể khiến nước này rơi vào tình trạng thiếu kinh nghiệm đối phó với khủng hoảng.
Thất bại trên cả hai mặt trận này có thể khiến tăng trưởng của Trung Quốc giảm xuống 2,2%. Một sự chậm lại quá nhanh sẽ gây ra làn sóng chấn động trên toàn thế giới.
 |
Ảnh minh họa: Internet |
Năng lượng của châu Âu bị thắt chặt
Mảnh cuối cùng của câu đố rủi ro toàn cầu là sự phân cực của thế giới thành các phe đối thủ đã gây ra chi phí lớn cho châu Âu.
Các biện pháp trừng phạt Nga đã khiến châu lục này rơi vào tình trạng thiếu khí đốt tự nhiên và giá điện tăng cao. Trường hợp cơ bản của Bloomberg Economics là chi phí năng lượng cao và Ngân hàng Trung ương châu Âu tăng lãi suất sẽ đẩy khối này vào suy thoái, với GDP giảm 0,1% vào năm 2023.
Khủng hoảng năng lượng đang khiến các quốc gia châu Âu tiêu tốn ra sao
Trong trường hợp thời tiết tốt và các chính sách dẫn khí đốt khan hiếm đến đúng nơi, châu Âu có thể tránh được suy thoái. Nếu không, nền kinh tế có thể rơi vào tình trạng suy thoái tương đương với sự suy giảm đã thấy trong cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu.
Giá dầu thô đã giảm từ mức đỉnh gần 130 USD/thùng trong nửa đầu năm nay. Một số sự kết hợp của các biện pháp trừng phạt mới đối với Nga, phục hồi nhu cầu ở Trung Quốc và cắt giảm nguồn cung từ OPEC có thể đẩy giá dầu trở lại trong năm tới, mở ra một mặt trận khác trong cuộc khủng hoảng năng lượng và "đổ thêm dầu vào lửa" đối với lạm phát.
