|
| Quy mô thị trường có thể ước lượng được của ngành kinh tế sáng tạo nội dung số sẽ tăng từ 250 tỷ USD trong năm 2024 lên 480 tỷ USD vào năm 2027 |
Công việc hấp dẫn
Cục Thống kê dân số Hoa Kỳ đã thực hiện một thống kê cho chính quyền liên bang và lên danh sách 22.607 ngành nghề, ghi nhận những người làm việc ngay cả ở những lĩnh vực hẹp nhất như sản xuất hành ngâm, sửa chữa xuồng…
Tuy nhiên, danh sách này không đề cập tới “mạng xã hội”, bỏ sót một trong những thay đổi to lớn nhất trong lực lượng lao động nhiều năm qua: hàng triệu người đã từ bỏ con đường sự nghiệp truyền thống, sử dụng máy tính/điện thoại để xây kênh trên các mạng xã hội, thu hút lượng người theo dõi, cũng như khách hàng với tầm ảnh hưởng sánh ngang với nhiều tên tuổi lớn nhất tại các lĩnh vực giải trí, tin tức, giáo dục, chính trị…
Riêng tại Mỹ, năm 2023, YouTube - gã khổng lồ dịch vụ video toàn cầu ước tính, khoảng 390.000 việc làm toàn thời gian đã được tạo ra và dành cho những người sáng tạo nội dung số. Con số này gấp 4 lần lực lượng lao động của General Motors, hãng sản xuất ô tô lớn nhất nước Mỹ.
Katherine Saras, một influencer (người có sức ảnh hưởng trên mạng xã hội), đã tóm tắt sức hấp dẫn của công việc này như sau: "Khi ai đó cố nói với tôi rằng mạng xã hội không phải là “công việc thực sự”, thì tôi nói rằng Tiktok đã trả toàn bộ tiền thuê nhà của tôi trong thời gian qua”.
Hơn 70% người dân Mỹ trong độ tuổi từ 18 - 29 cho biết, họ theo dõi ít nhất 1 influencer trên mạng xã hội, theo khảo sát của Pew Research. Trong khi đó, theo Goldman Sachs, cho tới năm 2024, có 50 triệu người làm công việc sáng tạo nội dung số trên toàn thế giới.
Xét về tầm vóc, trong một báo cáo công bố vào tháng 6/2024, PwC ước tính, quy mô thị trường có thể ước lượng được của ngành kinh tế sáng tạo nội dung số sẽ tăng từ 250 tỷ USD trong năm 2024 lên 480 tỷ USD vào năm 2027. Để so sánh, doanh thu toàn cầu từ trò chơi điện tử hiện ở khoảng 227 tỷ USD, dự kiến sẽ tăng lên khoảng 312 tỷ USD vào năm 2027.
Trong khi đó, báo cáo của YouTube ước tính, những người sáng tạo nội dung số đã đóng góp 35 tỷ USD vào GDP của Mỹ năm 2023, con số cao hơn cả ngành sản xuất nội thất và nhiều lĩnh vực kinh tế khác.
“Tôi cho rằng lĩnh vực này cũng tương đương với một ngành phi truyền thống khác - nền kinh tế chia sẻ, nơi các tài xế Uber, Grab và lao động tự do đã tạo ra một con đường nghề nghiệp khác”, Erica Groshen, cựu Giám đốc Cục Thống kê lao động Hoa Kỳ cho biết.
Tuy nhiên, 25 năm sau khi ngành kinh tế này xuất hiện, Chính phủ Hoa Kỳ nói riêng và nhiều quốc gia vẫn chưa có luật nào để quản lý cách những người sáng tạo nội dung số kiếm sống hoặc thể hiện sức mạnh của họ.
Loại công việc này có sức hấp dẫn lớn, nhưng đang là “mảnh đất” chưa biết quản lý thế nào với chính quyền nhiều quốc gia.
Nhập cuộc đua chính trị
Một diễn biến đáng chú ý khác của ngành công nghiệp sáng tạo nội dung số là việc tham gia đường đua chính trị, mà một ví dụ sinh động là hơn 20 người có sức ảnh hưởng đã được bầu vào Quốc hội Indonesia năm 2024, con số cao nhất từ trước tới nay. Điều này cho thấy những người có sức ảnh hưởng đang giành được sự tin tưởng của cử tri.
“Những người có sức ảnh hưởng rất giỏi trong việc quản lý cảm xúc của khán giả và sử dụng ngôn ngữ khiến mọi người cảm thấy gần gũi hơn với họ, điều mà các chính trị gia thường không thể làm được”, Pradipa Rasidi, một chuyên gia nhân chủng học cho biết.
Không chỉ Indonesia, theo Công ty nghiên cứu Cube Asia, trên khắp Đông Nam Á, nội dung có sự góp mặt của những influencer và người nổi tiếng là loại nội dung được tiêu thụ rộng rãi thứ hai. Nội dung này chiếm khoảng 1/3 thời gian người dùng dành cho phương tiện truyền thông xã hội. Indonesia, với dân số khoảng 280 triệu người, là thị trường lớn nhất trong khu vực cho các nền tảng bao gồm Facebook, Instagram, YouTube và TikTok.
Tổng thống Indonesia mới đắc cử Prabowo Subianto đã bổ nhiệm ngôi sao YouTube lớn thứ hai của nước này, Raffi Ahmad, làm đặc phái viên để giám sát các dự án liên quan đến thanh thiếu niên và văn hóa. Ahmad đã ủng hộ và thường xuyên giới thiệu các cuộc mít tinh của ông Prabowo trước cuộc bầu cử trên kênh YouTube của mình, nơi có hơn 26 triệu người theo dõi.
Ahmad và vợ có một “đế chế” kinh doanh trên mạng xã hội, hoạt động ở nhiều ngành khác nhau như giải trí, thời trang, dịch vụ khách sạn. Tham gia chính trường, trở thành quan chức nhưng nội dung trên trang cá nhân của Ahmad vẫn bao gồm các sản phẩm được tài trợ và các bài quảng cáo sản phẩm/dịch vụ được trả tiền.
Indonesia không phải là quốc gia duy nhất tin rằng những người nổi tiếng có thể trở thành chính trị gia vĩ đại. Không ít người dân Philippines ủng hộ ngôi sao YouTube nổi tiếng nhất của mình trở thành tổng thống tiếp theo. Trong khi đó, tại Brazil, hàng trăm cảnh sát có lượng người theo dõi lớn trên mạng xã hội đã tham gia tranh cử, làm dấy lên mối lo ngại về nội dung bạo lực và các xung đột lợi ích.
Tapsell, người đã viết một cuốn sách về sức mạnh của phương tiện truyền thông ở Indonesia cho rằng: "Không có gì sai khi một người có sức ảnh hưởng trở thành một viên chức nhà nước nếu họ có tầm nhìn để duy trì các giá trị của nền dân chủ và pháp quyền". Nhưng thực tế cho thấy, không ít influencer đạt được sức hút trên các nền tảng truyền thông xã hội nhờ truyền bá thông tin sai lệch.
Theo số liệu của Indonesia Corruption Watch, từ năm 2017 đến năm 2020, Chính phủ Indonesia đã chi hơn 90 tỷ rupiah (5,6 triệu USD) cho những người có sức ảnh hưởng trên mạng xã hội. Có rất ít thông tin về cách những người có sức ảnh hưởng được lựa chọn hoặc họ được thuê để làm gì. Dù vậy, việc thiếu minh bạch không ngăn cản cử tri bầu những người có sức ảnh hưởng, bởi họ có xu hướng bầu cho gương mặt thân quen.
Cùng với đó, nhóm sáng tạo nội dung số có quan điểm cực đoan cũng phát triển mạnh mẽ, sử dụng các nền tảng mạng xã hội với ít quy tắc hơn như nền tảng X (trước đây là Twitter), các trang web bên lề bao gồm Rumble và DLive.
Ngay cả những người sáng tạo nội dung số ít mang tính chính trị cũng sử dụng lượng người xem khổng lồ của mình để phát tán, tuyên truyền chính trị, quảng bá cho sản phẩm được trả tiền dù không có chuyên môn.
Sự phát triển của kinh tế sáng tạo nội dung số đã định hướng lại tham vọng của nhiều người, từ già tới trẻ. Influencer được xếp hạng là một trong những nghề nghiệp phổ biến nhất đối với thanh thiếu niên Mỹ, trên cả vận động viên chuyên nghiệp và phi hành gia. Nhưng công việc này không được giám sát, mức lương không thể đoán trước, khối lượng công việc đòi hỏi cao và sự cạnh tranh rất khốc liệt. Thu nhập của người sáng tạo được xác định bởi các công ty công nghệ và quảng cáo khổng lồ có thể thay đổi các quy tắc trong chớp mắt và chỉ cần một sai lầm cũng có thể phá hỏng sự nghiệp của họ.
