Làm thế nào để tư vấn tròn “vai” trước ý chí áp đặt chủ quan, phi lý của chủ đầu tư? Làm thế nào để nhà thầu gian dối không thể “qua mặt”? Các doanh nhân, nhà tư vấn, chuyên gia cùng lên tiếng vì một môi trường tư vấn chuyên nghiệp, hiệu quả; vì lợi ích chính đáng của chính nhà thầu và chủ đầu tư.
- Bà Trần Thị Nga, Giám đốc Công ty CP Kiểm tra và Phân tích kỹ thuật xây dựng công trình
Luật Đấu thầu 2013 và Nghị định số 63/2014/NĐ-CP cũng như các Thông tư hướng dẫn đã tạo thuận lợi rất nhiều cho các nhà thầu tư vấn chúng tôi thực hiện nhiệm vụ. Những hướng dẫn với thủ tục rõ ràng, minh bạch góp phần sàng lọc được năng lực của các nhà thầu dự thầu. Bên cạnh đó, là nhà thầu tư vấn, điều thuận lợi hiện nay là nhận được sự tin tưởng của các chủ đầu tư. Tuy nhiên, là một đơn vị tư vấn đấu thầu, chúng tôi nhận thấy có một số khó khăn trong quá trình tổ chức đấu thầu do một số nhà thầu không nắm rõ Luật hoặc cố tình không hiểu rồi làm kiến nghị nhiều lần, kiến nghị vượt cấp. Trong những trường hợp này, tư vấn sẽ mất nhiều thời gian để trả lời, cũng như làm rõ những kiến nghị của nhà thầu. Ngoài ra, có một số nhà thầu đã cố tình hiểu sai Luật thì tư vấn càng mất nhiều thời gian để giải trình, làm rõ. Điều này cũng ảnh hưởng phần nào đến tiến độ triển khai gói thầu.
- Ông Võ Lê Thành Công, Giám đốc Công ty Tư vấn thiết kế Thái An
Là một tư vấn đấu thầu chuyên nghiệp, chúng tôi va với rất nhiều chiêu thức tinh vi của nhà thầu khi lập hồ sơ dự thầu. Đối với các gói thầu, nội dung nhân sự rất quan trọng để chứng minh năng lực, kinh nghiệm của từng nhà thầu. Tuy nhiên, nhân sự chủ chốt của các nhà thầu hiện nay bị làm giả, vay mượn quá phổ biến. Nếu điều này không được phát hiện sớm, sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến chất lượng và tiến độ của công trình. Là tư vấn đấu thầu nhưng không ít lần chúng tôi phải tiến hành xác minh những dấu hiệu giả mạo hồ sơ nhân sự của nhà thầu, dù những chứng chỉ, bằng cấp được cung cấp đã được sao y và chứng thực đẹp như tranh. Tuy nhiên, nhiều nhà thầu khi được yêu cầu cung cấp hồ sơ để chứng minh năng lực theo đúng quy định lại không hợp tác, hoặc cố tình kiến nghị vượt cấp, gây khó khăn và mất nhiều thời gian của các bên khi tổ chức đấu thầu.
Khi quy định mới của Luật Đấu thầu 2013 đi vào cuộc sống, so với trước đây, đã có nhiều quy định tạo thuận lợi giúp phát huy vai trò của công tác tư vấn đấu thầu hiện nay. Theo đó, chính sách đấu thầu hiện nay đã rất chi tiết, rõ ràng và dễ áp dụng trong công tác lựa chọn nhà thầu. Đồng thời, những tình huống phát sinh cũng dễ tìm được phương án xử lý phù hợp với quy định.
- Ông Đoàn Thanh Sang, Giám đốc Công ty CP Tư vấn và Đào tạo Đại Nam
Tư vấn đấu thầu hiện nay gặp nhiều thuận lợi vì chính sách về đấu thầu đã rõ ràng và được hướng dẫn đầy đủ bởi những văn bản dưới luật. Tuy nhiên, một số khó khăn phát sinh hiện nay khi thực hiện công việc tư vấn mà chúng tôi gặp phải chính là có nhiều chủ đầu tư vẫn giữ tư duy và áp dụng theo tinh thần của Luật Đấu thầu 2005 và các hướng dẫn cũ. Do giữ những tư duy này mà họ xử lý theo thói quen cũ. Trước các trường hợp này, chúng tôi đã phải thuyết phục rất lâu và kiên trì để chủ đầu tư cập nhật quy định mới. Có chủ đầu tư có tinh thần thiện chí thì sửa ngay. Nhưng cũng có chủ đầu tư khăng khăng vì… thích như cũ. Nói thật, trong nhiều trường hợp, là tư vấn đấu thầu nhưng chúng tôi còn kiêm luôn vai trò của tư vấn đào tạo cho các chủ đầu tư.
- Ông Nguyễn Tuấn Phương, Giám đốc Công ty TNHH Tư vấn kiến trúc và Đầu tư xây dựng Nhà Xinh
Khi làm tư vấn đấu thầu, chúng tôi rất sợ những chủ đầu tư áp đặt ý chí lệch lạc, cố tình yêu cầu tư vấn đề ra những tiêu chí thiếu tính cạnh tranh để loại bỏ những nhà thầu đủ thực lực, mà lựa chọn những nhà thầu kém cỏi. Đối với những trường hợp này, nếu nói để làm tròn vai tư vấn thì rất khó và để làm sao không bị sai tinh thần Luật lại càng không tưởng.
Là tư vấn đấu thầu, chúng tôi không muốn mình làm bất kỳ việc gì sai so với quy định của pháp luật. Tuy nhiên, trong trường hợp ý chí của chủ đầu tư quá áp đặt và bất chấp hậu quả thì tư vấn đấu thầu quả thật khó xử vô cùng. Nếu mà làm đúng, nhà thầu “ruột” của chủ đầu tư đương nhiên bị loại. Và đương nhiên, với tư cách là người thuê tư vấn, không chủ đầu tư nào chịu.
Uy tín và danh dự là sự bảo đảm của tư vấn
- TS. Nguyễn Việt Hùng, Chủ tịch HĐQT Công ty CP CFTD Sáng tạo
Lĩnh vực nào cũng cần sự khách quan và trung thực, nhưng tôi cho rằng, nghề tư vấn còn cần trung thực hơn. Tư vấn chỉ là một mắt xích trong quá trình triển khai, thực hiện dự án/công trình, nhưng phần công việc này sẽ chi phối những khâu về sau. Cái khó của các đơn vị tư vấn Việt Nam hiện nay là họ không có tiếng nói độc lập, công việc của các đơn vị tư vấn nhiều khi bị chi phối bởi các cơ quan quản lý trực tiếp cao hơn. Việc các cơ quan tư vấn trực thuộc và chịu sự điều hành của các cơ quan quản lý nhà nước cấp trên, ở một phương diện nào đó sẽ làm cho tiếng nói của đơn vị tư vấn thiếu khách quan, không tạo điều kiện để tư vấn vươn lên, phát triển theo đúng định hướng, tôn chỉ mục đích của nghề tư vấn là “chỉ nói cái đúng, cái hay”. Vì thế, khác với các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực khác như thi công, xây dựng công trình, thông thường phải bảo đảm dự thầu, bảo lãnh thực hiện hợp đồng bằng tiền thì đối với tư vấn, bảo đảm của họ chính là uy tín và danh dự của cá nhân, của doanh nghiệp tư vấn.
Có một điều đáng mừng là thời gian qua nhờ hội nhập, đội ngũ tư vấn qua quá trình học hỏi, làm việc và tích lũy kinh nghiệm với tư vấn nước ngoài nên đã vươn lên. Sự trưởng thành của đội ngũ tư vấn trong nước đã được ghi nhận qua nhiều công trình tầm cỡ, nhiều phần công việc khó, phức tạp mà trước đây phải thuê tư vấn nước ngoài nhưng nay thì tư vấn trong nước đã chủ động thực hiện được. Tuy nhiên, cái chưa được, cái cần chấn chỉnh và nâng cao hiện nay là năng lực và đạo đức của một bộ phận không nhỏ tư vấn, trên thực tế vẫn còn có hiện tượng tư vấn tiếp tay cho các hành vi tiêu cực trong đấu thầu, nhiều đơn vị tư vấn năng lực yếu, thiếu trách nhiệm nên đã gây ra nhiều hệ lụy đáng tiếc, ảnh hưởng đến chất lượng, hiệu quả đầu tư của các công trình/dự án.
