|
| Báo chí cần tiếp tục thúc đẩy hoàn thiện thể chế để nâng cao khả năng tiếp cận những xu hướng thay đổi công nghệ mới trong lĩnh vực y tế. Ảnh: Lê Tiên |
Phá “tảng băng” trong mua sắm
Trong 2 năm 2023 - 2024, nhiều văn bản, chính sách pháp luật liên quan đến hoạt động mua sắm, đấu thầu thuốc, vật tư, thiết bị y tế (TBYT)… đã được ban hành như Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15, Nghị định số 24/2024/NĐ-CP, Luật số 57/2024/QH15 (trong đó sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu thầu), cùng các thông tư hướng dẫn của Bộ Y tế như Thông tư số 03/2024/TT-BYT, Thông tư số 04/2024/TT-BYT, Thông tư số 05/2024/TT-BYT, Thông tư số 07/2024/TT-BYT… Cho đến nay, theo Bộ Y tế, phần lớn các khó khăn, vướng mắc trong hoạt động mua sắm, đấu thầu mà báo chí phản ánh đã được giải quyết.
Đáng chú ý, Luật số 57/2024/QH15 đã phân cấp thẩm quyền tự quyết cho các bệnh viện đối với hoạt động mua sắm của nhà thuốc bệnh viện, trong đó có mặt hàng vật tư, TBYT… nhằm tăng tính chủ động, linh hoạt cho các bệnh viện.
Nhiều hình thức mua sắm mới như chào giá trực tuyến, mua sắm trực tuyến cũng được bổ sung, được đánh giá cao và hưởng ứng tích cực. Cán bộ mua sắm của nhiều bệnh viện cho biết, đã tiếp cận thông tin về các hình thức mua sắm mới từ rất sớm, khi có đề xuất chính sách và thường xuyên cập nhật trên Báo Đấu thầu. Do đó, khi quy định mới có hiệu lực thi hành, các đơn vị đã triển khai được ngay, tiên phong thực hiện là các cơ sở khám chữa bệnh tại Bắc Giang, Bắc Ninh…
Theo chia sẻ của ông Hoàng Cương, Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch - Tài chính thuộc Bộ Y tế, chào giá trực tuyến rút gọn, mua sắm trực tuyến là những hình thức rất phù hợp với tính chất đặc thù của ngành y tế. Cụ thể, nhu cầu mua sắm tăng hay giảm phụ thuộc nhiều vào diễn biến bệnh tật trong từng thời điểm cụ thể, yêu cầu đặt ra là làm sao mua sắm nhanh nhất để đáp ứng kịp thời nhu cầu khám chữa bệnh.
Về đăng ký lưu hành vật tư, TBYT, 2 năm trước, hàng nghìn hồ sơ nằm chờ cấp phép, thì đến nay, theo số liệu của Bộ Y tế, số lượng số lưu hành được cấp phép đã có sự chuyển biến rõ rệt (năm 2022 là 354 số, năm 2023 là 2.001 số và năm 2024 là hơn 3.100 số). Tính chung, hiện có trên 78.900 (với hơn 100.000 chủng loại) giấy phép nhập khẩu và số lưu hành còn hiệu lực, bảo đảm cung cấp cho thị trường và các cơ sở khám chữa bệnh.
Báo chí cùng kiến tạo phát triển
Hiện nay, tình trạng thiếu vật tư, TBYT vẫn còn xảy ra cục bộ ở một số nơi, trong những thời điểm cụ thể. Qua lăng kính của báo chí, những nguyên nhân dẫn đến tình trạng này được nhiều chủ thể phân tích, làm rõ. Bên cạnh việc khan hiếm nguồn cung, không có nhà thầu tham dự..., thực tế có một phần nguyên nhân từ cách hiểu chưa thống nhất của các cơ sở khám chữa bệnh khi áp dụng quy định pháp luật; lúng túng, e ngại trong quá trình tổ chức lựa chọn nhà thầu, tâm lý sợ sai, nhất là với những cơ sở khám chữa bệnh ở vùng sâu, vùng xa...
Để giải quyết triệt để tình trạng này, bên cạnh việc phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành liên quan trong quá trình nghiên cứu, hoàn thiện văn bản quy phạm pháp luật, lãnh đạo Bộ Y tế còn yêu cầu các đơn vị trực thuộc chủ động xây dựng các hướng dẫn mới về danh mục mua sắm tập trung cấp quốc gia đối với TBYT, vật tư xét nghiệm trong trường hợp cần thiết; hướng dẫn về phân nhóm TBYT theo tiêu chuẩn kỹ thuật, chất lượng. Đặc biệt, để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp trong việc thực hiện thủ tục đăng ký, gia hạn, cấp phép lưu hành đối với thuốc, TBYT, cần tiếp tục rà soát, cắt giảm đến mức thấp nhất các thủ tục hành chính.
Nhiều ý kiến cho rằng, báo chí cần tiếp tục thúc đẩy cải cách, hoàn thiện thể chế để nâng cao khả năng tiếp cận những xu hướng thay đổi công nghệ mới, ngày càng hiện đại. Một chuyên gia thuộc Hội TBYT Việt Nam cho biết, các bệnh viện công hiện vẫn ưu tiên chọn giá thấp nhất thay vì giá trị thực tế của TBYT, mặc dù pháp luật về đấu thầu đã cho phép lựa chọn giá cao nhất, dựa trên ý kiến chuyên môn của hội đồng khoa học cũng như khả năng tài chính của cơ sở khám chữa bệnh. Chính tâm lý e ngại của chủ thể mua sắm đang làm hạn chế khả năng tiếp cận công nghệ tiên tiến của bệnh nhân.
Để khắc phục tình trạng “có tiền mà không mua TBYT tốt nhất”, tăng tính tự chủ, linh hoạt của các cơ sở khám chữa bệnh, Dự thảo Luật sửa 8 luật của ngành tài chính đang được trình Quốc hội khóa XV thông qua tại Kỳ họp thứ 9 đã thu hẹp phạm vi áp dụng Luật Đấu thầu đối với đơn vị sự nghiệp công lập tự chủ tài chính Nhóm 1 (tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư) và Nhóm 2 (tự bảo đảm chi thường xuyên). Các đơn vị này được quyền tự quyết định hoạt động mua sắm thường xuyên, mua sắm phục vụ sản xuất, kinh doanh và thực hiện dự án đầu tư không sử dụng ngân sách nhà nước.
Theo ông Lê Đình Cường - Phó Giám đốc Bệnh viện Phụ sản Trung ương, trao quyền chủ động cho cơ sở khám chữa bệnh là đúng đắn, nhưng cần có hướng dẫn rõ ràng để các chủ thể tham gia yên tâm làm đúng. Báo chí có thể khai thác thêm giải pháp từ các chuyên gia pháp lý để cụ thể hóa các tiêu chí, quy trình, giúp chủ đầu tư, bên mời thầu yên tâm mua sắm, dễ dàng áp dụng hình thức lựa chọn nhà thầu phù hợp, bảo đảm công khai, minh bạch.
Bộ Y tế đang chủ trì xây dựng Luật Trang thiết bị y tế, dự kiến được thông qua vào năm 2026 và có hiệu lực vào tháng 1/2027 nhằm thiết lập các quy định toàn diện cho ngành, bao gồm phát triển, đăng ký, lưu hành, quản lý chất lượng, kinh doanh và sử dụng. Để Luật có tính khả thi, Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu (EuroCham) khuyến nghị, cần tạo dựng khung pháp lý cho mua sắm trang thiết bị y tế dựa trên giá trị, xem xét chi phí vòng đời, hiệu suất kỹ thuật, chất lượng dịch vụ và kết quả điều trị của bệnh nhân trong các quyết định đấu thầu để hỗ trợ phương thức mua sắm này. Đồng thời, cần cập nhật thường xuyên danh mục dịch vụ kỹ thuật và vật tư y tế được Quỹ bảo hiểm y tế chi trả, nếu chậm trễ sẽ cản trở việc áp dụng các kỹ thuật hiện đại và hạn chế khả năng tiếp cận của bệnh nhân.
Thời gian tới, bên cạnh việc hoàn thiện các quy định của pháp luật liên quan đến hoạt động mua sắm, đấu thầu, Bộ Y tế cũng nhấn mạnh những giải pháp về tập huấn, phổ biến các quy định mới của pháp luật; thường xuyên trao đổi, thảo luận để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc của từng đơn vị, địa phương, giúp các cơ sở khám chữa bệnh chủ động thực hiện công tác đấu thầu thuốc, TBYT. Theo lãnh đạo Vụ Kế hoạch - Tài chính của Bộ Y tế, dự kiến từ nay đến cuối năm 2025, Bộ sẽ ban hành “Sổ tay hướng dẫn” quy trình, thủ tục đấu thầu mua sắm thuốc, vật tư xét nghiệm, TBYT theo hướng “cầm tay chỉ việc” để các chủ đầu tư tham khảo, áp dụng thuận tiện.
Góp sức vào quá trình này, theo ông Nguyễn Hồng Chuyên - Tổng giám đốc Công ty CP Sở hữu trí tuệ Davilaw, không thể không nhắc đến vai trò của báo chí, trong đó có Báo Đấu thầu. Bên cạnh phản ánh ưu điểm, hạn chế trong hoạt động mua sắm, đấu thầu, Báo Đấu thầu có nhiều sản phẩm, chuyên mục tuyên truyền, cập nhật kiến thức pháp luật, chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn trong hoạt động mua sắm, đấu thầu, giúp các chủ thể tham gia hoạt động đấu thầu thực hiện nhiệm vụ một cách tốt nhất.
