|
| Trao quyền chủ động lựa chọn nhà thầu cho chủ đầu tư phải gắn với trách nhiệm về chất lượng nhà thầu được lựa chọn. Ảnh: Lê Tiên |
Nhiều chủ đầu tư, nhà thầu kỳ vọng các chính sách mới của Luật Đấu thầu sẽ tạo cơ chế đột phá nhằm đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, đơn giản hóa quy trình thực hiện, đẩy nhanh tiến độ hoàn thành công trình, dự án.
Thể chế hóa quan điểm, chủ trương và giải pháp của Đảng và Nhà nước trong việc tháo gỡ các vướng mắc thực tiễn nhằm thúc đẩy tăng trưởng, Luật Đấu thầu được sửa đổi và hoàn thiện theo hướng đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, giao quyền chủ động cho chủ đầu tư trong việc áp dụng các hình thức lựa chọn nhà thầu theo nguyên tắc bảo đảm tiến độ, chất lượng, hiệu quả, không được làm tăng tổng mức đầu tư, đi kèm trách nhiệm giải trình; mở rộng hình thức chỉ định thầu, lựa chọn nhà thầu và nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt để đẩy nhanh tiến độ gói thầu, dự án. Đồng thời, bổ sung, hoàn thiện cơ chế kiểm tra, giám sát đối với những gói thầu này, bảo đảm phù hợp với chủ trương chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm.
Chia sẻ với phóng viên, các chủ đầu tư và nhà thầu đặt nhiều kỳ vọng vào những quy định rất mới nêu trên.
Ông Trần Quang Tuyến, Phó Tổng giám đốc Công ty TNHH Liên hợp xây dựng Vạn Cường nhận định, khi trao quyền chủ động lựa chọn nhà thầu cho chủ đầu tư chắc chắn phải gắn với trách nhiệm về chất lượng nhà thầu được lựa chọn; tiến độ thực hiện dự án phải bảo đảm kế hoạch. Trường hợp chủ đầu tư lựa chọn chỉ định thầu, nhà thầu được lựa chọn phải bảo đảm đủ và “dư” năng lực theo quy định. Việc sửa Luật Đấu thầu theo hướng mở như trên tạo điều kiện cho chủ đầu tư và địa phương trong việc “chọn mặt gửi vàng”, chủ động tiến độ giao vốn, giao mặt bằng thực hiện từng dự án, gói thầu cụ thể. Điều này cũng buộc nhà thầu được lựa chọn phải giữ uy tín, bảo đảm chất lượng các công trình được đưa vào sử dụng nhằm tạo lòng tin đối với chủ đầu tư và xã hội.
Theo lãnh đạo Tổng công ty Xuất nhập khẩu và Xây dựng Việt Nam, việc trao quyền chủ động cho chủ đầu tư trong việc áp dụng hình thức lựa chọn nhà thầu, chủ động lựa chọn nhà thầu phù hợp với gói thầu, dự án là tư duy mới có tính đột phá. Khi trao quyền cho chủ đầu tư, chắc chắn sẽ có những quan ngại về việc “mua đắt, mua rẻ” trong các gói thầu sử dụng ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, nếu dự toán gói thầu được lập chặt chẽ, được thẩm định và phê duyệt kỹ lưỡng, tính đúng, tính đủ thì cơ chế phân quyền cho chủ đầu tư không sợ thất thoát, lãng phí ngân sách nhà nước. Mặt khác, những nhà thầu “có vết”, uy tín kém sẽ không có cơ hội “len lỏi” vào các gói thầu, bảo đảm cả đầu vào là chất lượng nhà thầu được lựa chọn và đầu ra là chất lượng công trình.
Để ngăn ngừa tình trạng nhà thầu có “hồ sơ đẹp” được chỉ định trúng thầu nhưng sau đó lại chuyển giao cho nhà thầu khác thực hiện, ông Phạm Thanh Tùng, Giám đốc Công ty TNHH Trường Thắng (An Giang) cho rằng, cần có các quy định ràng buộc để giảm thiểu cơ chế xin - cho trong đấu thầu, giám sát chặt quá trình thực hiện hợp đồng sau trúng thầu. Đồng thời, có cơ chế rà soát, đánh giá nhà thầu công khai, minh bạch để chủ đầu tư có cái nhìn bao quát hơn, lựa chọn được nhà thầu phù hợp, tạo cơ hội công bằng cho mọi nhà thầu.
Từ góc độ chủ đầu tư, ông Lê Đình Cường, Phó Giám đốc Bệnh viện Phụ sản Trung ương cho rằng, hiện nay, ở nhiều bệnh viện công vẫn còn tình trạng “sợ đấu thầu”, “sợ sai” nên không dám đấu thầu, dẫn đến thiếu thuốc, vật tư y tế. Khi được trao quyền chủ động áp dụng các hình thức lựa chọn nhà thầu, chủ đầu tư phải tăng cường và nâng cao trách nhiệm trong việc đáp ứng đầy đủ và kịp thời nguồn cung thuốc và vật tư khám chữa bệnh. Phía Bệnh viện mong muốn, thông qua việc sửa Luật Đấu thầu, sẽ có các quy định, tiêu chí rõ ràng đối với từng hình thức lựa chọn nhà thầu để chủ đầu tư dễ dàng lựa chọn áp dụng và có “mặt bằng chung” trong nhận thức thực hiện, tránh mỗi nơi làm một kiểu, mỗi nơi một giá, phát sinh những hệ lụy không mong muốn khi sử dụng tiền ngân sách nhà nước. Theo đó, cần ban hành và yêu cầu thực hiện các quy định, cơ chế giám sát để tránh rủi ro trong chi tiêu ngân sách nhà nước và việc giải trình cũng minh bạch hơn.
Cán bộ đấu thầu của Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cho rằng, bên cạnh ưu điểm về tiến độ, những đột phá về quan điểm, về chính sách lựa chọn nhà thầu mở ra nhiều hy vọng cho các chủ đầu tư chọn được nhà thầu có đủ năng lực thực hiện gói thầu, dự án. Hơn ai hết, chủ đầu tư phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về chất lượng nhà thầu và hàng hóa được mua, phù hợp với nhu cầu khám chữa bệnh thực tế, mua được hàng hóa phục vụ tốt nhất trong từng điều kiện cụ thể. Cả chủ đầu tư và nhà thầu đều phải tăng cường trách nhiệm trong quá trình thực hiện gói thầu lẫn việc giải trình với xã hội, cơ quan chức năng, không thể làm bừa, chọn bừa vì hậu quả sẽ vô cùng lớn. Trong quá trình thực hiện, nhà thầu cũng phải nỗ lực làm tốt nhất để còn có cơ hội tại các gói thầu tiếp theo.
Lãnh đạo một ban quản lý dự án thuộc Bộ Xây dựng cho biết, quy định trao quyền cho chủ đầu tư trong việc áp dụng các hình thức lựa chọn nhà thầu là một trong những quy định “rất mở” và “rất mới” của việc sửa Luật Đấu thầu lần này, có tính đột phá về tư duy trong lựa chọn nhà thầu so với quy định hiện hành và trước đây. Để phát huy được những ưu điểm của chính sách mới, cần có các quy định hướng dẫn cụ thể để chủ đầu tư nghiên cứu, lựa chọn áp dụng cho phù hợp và tạo hành lang công bằng trong thực thi chính sách. Tránh trường hợp “trao quyền” nhưng không có hướng dẫn thực hiện cụ thể, thiếu cơ chế giám sát dẫn đến chủ đầu tư “sợ” không dám làm hoặc chần chừ thực hiện, hoặc quay về cách làm truyền thống để “an toàn” khiến các chính sách mới khó khả thi trong cuộc sống, việc lựa chọn nhà thầu vẫn tiếp tục chậm trễ, tiến độ hoàn thành công trình, dự án bị trì hoãn.
