Mục sở thị bếp ăn ‘xịn’ nhất Việt Nam dành riêng cho bò sữa

Tham gia vào ngành chăn nuôi bò sữa và chế biến sữa từ năm 2009, Tập đoàn TH được đánh giá đặc biệt thành công, xây dựng thương hiệu TH true MILK và làm nên cuộc cách mạng sữa tươi sạch tại Việt Nam. Dự án ứng dụng công nghệ đầu cuối thế giới kết hợp với khoa học quản trị, tạo ra năng suất, chất lượng quốc tế ngay trên đồng đất Việt Nam. TH vận hành quy trình sản xuất khép kín từ đồng cỏ đến ly sữa, bao gồm vùng nguyên liệu, nhà máy sản xuất thức ăn, trang trại bò sữa, nhà máy chế biến sữa và hệ thống phân phối.

Những kỷ lục của nhà máy thức ăn gia súc tốt nhất Việt Nam

Mỗi năm hai dịp, vào vụ thu hoạch ngô sinh khối, xe tải chở ngô tươi của nông dân Nghĩa Đàn - Nghệ An xếp hàng dài khoảng 2 cây số trên lối dẫn vào hai trung tâm thức ăn của công ty Cổ phẩn Thực phẩm sữa TH - thuộc Tập đoàn TH. Nơi đây ủ chua nguyên liệu thức ăn thô xanh và phối trộn thức ăn hoàn chỉnh cho gần 70.000 cá thể bò của dòng sữa tươi sạch TH true MILK.

Lượng ngô thu mua từ nông dân địa phương thoạt nghe có vẻ nhiều nhưng thực chất chỉ chiếm một phần trong tổng khối lượng nguyên liệu thô xanh làm thức ăn cho bò sữa TH. Theo thống kê của chính quyền huyện, Tập đoàn TH thu mua liên kết khoảng 120-140 nghìn tấn ngô sinh khối/năm, còn lại doanh nghiệp này tự trồng trên diện tích 8.100 ha của mình hơn 300 nghìn tấn. Mỗi ngày, Trung tâm Thức ăn ủ chua khoảng 2.000 tấn, ngày cao điểm lên đến hơn 3.000 tấn.

Trung tâm thức ăn cho bò sữa của Tập đoàn TH tại Nghĩa Đàn, Nghệ An.

“Từ năm 2021 chúng tôi đã lập kỷ lục về khối lượng và tốc độ thu hoạch. Với trung bình mỗi xe tải chở 10 tấn cỏ, chỉ trong 20 ngày thu hoạch trong một vụ, chúng tôi có tổng số 2.800 chuyến xe vận chuyển cỏ về cho nhà bếp của bò. Nếu nối dài các xe lại với nhau thì tổng chiều dài sẽ khoảng 25km” - anh Nguyễn Lê Thăng, Phó Tổng Giám đốc Agitech, công ty phụ trách canh tác nông nghiệp của Tập đoàn, phác ra một hình dung ấn tượng.

Nguyên liệu thô xanh từ hàng trăm ha trồng ngô, 2.300 ha trồng cỏ mombasa (được xem là đồng cỏ mombasa tập trung lớn nhất thế giới, góp phần xác lập kỷ lục Cụm trang trại tập trung công nghệ cao khép kín lớn nhất thế giới của TH năm 2020), chưa kể hàng nghìn ha cỏ mulato 2, hướng dương, cây họ đậu, cao lương và các loại cỏ khác được làm héo đến một mức độ nhất định trên đồng trước khi tập kết về Trung tâm Thức ăn - Dinh dưỡng. Tại đây, ngay sau khi tiếp nhận nguyên liệu, 30 hố ủ chua khổng lồ với sức chứa 4.000-7.000 tấn/hố được huy động hết công suất. Mỗi hố đầy ngô, cỏ cao như những quả đồi, ba bốn chiếc xe chuyên dụng chạy lên chạy xuống từ chân lên “đỉnh đồi”, đổ cỏ, trộn men vi sinh rồi đằm, nén cho nguyên liệu chặt cứng lại, như có thể xắn ra thành từng khúc (Bởi vậy, khi cỏ ngô “chín”, để lấy ra cho bò ăn, anh em kỹ thuật gọi là đi “đào”, chứ không gọi là đi “lấy” hay đi “xúc”).

Các hố ủ thức ăn thô xanh to như những quả đồi.

Các chuyên gia Israel được Tập đoàn thuê sang tận đây hướng dẫn, cùng làm trong nhiều năm, đến khi kỹ thuật viên người Việt có thể thực hiện nhuần nhuyễn. Với ngô, cần ủ khoảng 30 ngày, cỏ cần 45 ngày, lúc này thức ăn có mùi chua dễ chịu và hàm lượng dinh dưỡng đạt cao nhất, phù hợp nhất với gia súc nhai lại” - Anh Nguyễn Hải Thanh, nhân viên điều phối ủ chua của Trung tâm Thức ăn giải thích.

Cũng theo anh Hải Thanh, mặc dù sản xuất hàng nghìn tấn thức ăn nhưng mỗi ca làm việc ở Trung tâm chỉ cần 25 nhân viên bao gồm cả người điều khiển các loại xe chở nguyên liệu và một ekip thao tác trên máy tính.

Trung tâm theo dõi và điều khiển phối trộn thức ăn.

Dàn máy móc và phòng lab hiện đại nhất

Hiện Tập đoàn TH có 2 Trung tâm Thức ăn và một nhà máy sản xuất cám tinh được trang bị phòng lab hiện đại để phân tích chất lượng nguyên liệu và thức ăn hoàn chỉnh. Nhà máy do Công ty TNHH Thức ăn chăn nuôi công nghệ cao Quốc tế làm chủ đầu tư, đặt tại xã Nghĩa Sơn (Nghĩa Đàn, Nghệ An) với tổng mức đầu tư 326,4 tỷ đồng.

Trong xây dựng khẩu phần ăn cho bò sữa và kiểm soát chất lượng sữa, TH đầu tư dàn máy móc, dây chuyền hiện đại nhất thế giới. Trong số này có máy NIRS DS 2500F- máy phân tích quang phổ cận hồng ngoại (Near – infrared), với phạm vi quét rộng từ 850-2500nm. Dòng máy đời cao này cho ra kết quả ổn định và đáng tin cậy khi đo các mẫu thức ăn chăn nuôi và thức ăn thô xanh ngay tại thời điểm quét mẫu nên có thể biết chính xác các thành phần, hàm lượng dinh dưỡng và chất lượng nguyên liệu trong khẩu phần ăn của bò. TH không cần gửi mẫu đi kiểm nghiệm ở một phòng lab xa xôi nào, để rồi nhiều ngày sau mới nhận được kết quả, dẫn tới khẩu phần, công thức ăn cho bò bị điều chỉnh liên tục.

Nhà máy sản xuất cám tinh được trang bị phòng lab hiện đại để phân tích chất lượng nguyên liệu và thức ăn hoàn chỉnh.

Lý do là, như chị Vy Thu Hằng - Giám đốc Thức ăn và Dinh dưỡng Tập đoàn TH cho biết, TH đã kết hợp với phòng lab Dairy One của Mỹ 8 năm qua, lưu trữ toàn bộ dữ liệu phục vụ tiến trình xây dựng các khẩu phần ăn cân bằng dinh dưỡng. Nhờ vậy, dòng sữa tươi sạch từ trang trại TH luôn đồng nhất và đảm bảo chất lượng tuyệt đối. Nguồn sữa quý giá này được vận chuyển tới Nhà máy sữa tươi sạch TH để chế biến theo quy trình khép kín. Đây là những bước quan trọng trong quy trình 12 bước sản xuất để cho ra đời dòng sữa tươi sạch TH true MILK.

Sự chính xác được tuân thủ đến trên 99%

Ngay từ khi bắt đầu dự án chăn nuôi bò sữa và chế biến sữa với tổng đầu tư 1,2 tỷ USD tại Nghệ An, TH đã tiên phong trong ngành chăn nuôi Việt Nam trong việc xây dựng khẩu phần phối chế hoàn chỉnh (TMR – Total Mix Ration) cho đàn bò, nhằm tính toán kỹ lưỡng về khối lượng và kiểm soát nghiêm ngặt hàm lượng dinh dưỡng.

TH ứng dụng công nghệ lập khẩu phần, phối trộn chế biến và cung cấp thức ăn cho bò sữa hoàn toàn tự động bằng vi tính 100% dưới sự tư vấn và điều hành bởi các chuyên gia dinh dưỡng Israel trên công nghệ phần mềm NDS Professional (Nutritional Dynamic System) – phần mềm lập khẩu phần thức ăn và 1-ONE – phần mềm điều hành phối trộn và rải thức ăn.

Công thức được xây dựng cho từng nhóm bò dựa theo nhu cầu sinh trưởng và phát triển của từng giai đoạn: bò đang cho sữa, bò cạn sữa, bò tơ, bê,… Mỗi công thức phối trộn 12-16 loại nguyên liệu. Ngoài các loại nguyên liệu thô xanh, thức ăn cho bò còn được trộn với các loại cám tinh và một thứ nguyên liệu đặc biệt chỉ bò sữa TH mới có, đó là rỉ mật – các phụ phẩm tận dụng từ nhà máy mía đường NASU – một đơn vị trực thuộc Tập đoàn TH.

Vị Giám đốc Thức ăn và Dinh dưỡng đã có hơn 10 năm gắn bó với đàn bò sữa TH tiết lộ bí quyết tuân thủ 4 công thức tại doanh nghiệp sản xuất thức ăn cho gia súc nhai lại tốt nhất Việt Nam. Một, công thức cân bằng được xây dựng trên máy tính. Hai, công thức phối trộn. Ba, công thức rải thức ăn đến trước miệng bò. Và thứ tư, quan trọng nhất là bò ăn tỷ lệ bao nhiêu và tiêu hóa ra sao.

Rải thức ăn cho bò tại chuồng được thực hiện trên máy rải thức ăn hoàn chỉnh – TMR (Total Mixed Ration) có màn hình điều khiển gắn hệ thống định vị kết nối với phần mềm 1-ONE.

“Công thức lý thuyết không quá khó, người chăn nuôi nếu không có phần mềm lập khẩu phần riêng thì có thể lên mạng, tìm kiếm các công thức thức ăn cho bò sữa Mỹ và tải về sử dụng. Vậy thì điểm quan trọng ở đây là phối trộn thực tế đạt độ chính xác bao nhiêu % so với lý thuyết. Ở TH chúng tôi tự tin độ chính xác đạt trên 99%” - chị Vy Thu Hằng khẳng định.

Các chuyên gia về thức ăn bò sữa ở TH rút ra được rằng, chẳng hạn, cùng một loại cỏ trồng ở các vùng địa lý khác nhau thì cho ra chất lượng khác nhau. Cùng cỏ đó và đồng đất đó nhưng trồng vào các mùa khác nhau khi đo đạc sẽ thấy chỉ tiêu chất lượng khác nhau. Cùng một cánh đồng nhưng cỏ cắt ở 40 ngày tuổi khác hẳn cỏ cắt ở 50 ngày tuổi. “Ví dụ trong công thức nói là sử dụng cỏ voi, nhưng bạn dùng cỏ voi thân còn ngậm nước hay loại đã lên thân mía rồi là hai chuyện hoàn toàn khác nhau - thậm chí có thể nói chúng là hai nguyên liệu khác nhau. Trải qua nhiều năm phân tích, thực nghiệm trên quy mô sản xuất lớn đồng thời sử dụng hệ thống phân tích quang phổ cận hồng ngoại ngay tại phòng lab hiện đại, chúng tôi tự tin có thể thu thập chính xác chỉ số của từng nguyên liệu trước khi lên công thức. Ngay khi một nguyên liệu được thu hoạch về hay một hố ủ chua được mở ra, chúng tôi đã có được thông tin về hàm lượng dinh dưỡng của nó, từ đó sẽ cân bằng lại công thức cám tinh cho phù hợp, đảm bảo bò luôn được ăn công thức đúng nhất với nhu cầu của chúng”.

Đối với loài gia súc nhai lại như bò sữa, sự ổn định trong thành phần thức ăn và sự cân bằng dinh dưỡng là rất quan trọng, giúp hạn chế các bệnh đáng ngại như lệch dạ cỏ, tiêu hóa không đồng đều, từ đó ảnh hưởng tới sức khỏe và chất lượng, sản lượng sữa.

Với nguyên tắc về rải thức ăn, chuyên gia TH kiểm soát toàn bộ quy trình bằng hệ thống phần mềm thống nhất từ khâu lên khẩu phần, phối trộn đến rải tại các ô chuồng theo mã số của từng cá thể, đảm bảo luôn rải đúng công thức, rải đủ số lượng đồng thời máy tính ghi nhận lượng ăn thực tế của bò sau đó. Bò TH được ăn 3 bữa một ngày, xe rải thức ăn không được đến sớm quá 2 phút và muộn quá 3 phút so với lịch đã đề ra mỗi ngày. Bởi bò ăn xong nghỉ ngơi để đi vắt sữa và lúc nào các bạn đi vắt sữa về thì cũng có thức ăn tươi mới đợi sẵn.

Mỗi ngày, bộ phận thú y lại đánh giá sức ăn, chất lượng sữa và xem xét cả chất thải của bò để chẩn đoán tình hình sức khỏe cho đàn bò, từ đó có sự điều chỉnh phù hợp. Bò ăn và tiêu hóa ra sao sẽ được phản ánh ngay trong chất lượng và sản lượng sữa. Còn tiêu chuẩn thức ăn thì đã được chuẩn hóa từ khâu chế biến. “Đó là lý do thức ăn chiếm tới 70% chi phí và nó quyết định sự thành bại của một dự án chăn nuôi bò sữa, nhất là một dự án tập trung với quy mô lớn như của TH tại Nghĩa Đàn, Nghệ An” - chị Thu Hằng giải thích.