Để làm rõ vì sao trong Kết luận điều tra kiến nghị áp dụng mức phạt nghiêm khắc với bị cáo Trịnh Xuân Thanh do xác định ông này trong "quá trình điều tra khai báo không thành khẩn, quanh co chối tội, sau khi bỏ trốn gây khó khăn, cản trở", áp dụng luật mới vừa có hiệu lực 10 ngày, chiều 10/1, HĐXX mời điều tra viên Cơ quan Cảnh sát điều tra (C46, Bộ Công an) tới tòa.
Giới thiệu là luật sư bào chữa cho bị cáo Trịnh Xuân Thanh, ông Nguyễn Văn Quynh xin phép được hỏi điều tra viên: "Có bằng chứng gì để cho rằng bị cáo Thanh quanh co, không thành khẩn?".
Ngừng lời sau khi nói "tôi có buộc phải trả lời câu hỏi hày không?", vị điều tra viên đáp: "Thưa HĐXX, thưa các luật sư, trong quá trình hỏi cung các bị can, cơ quan điều tra làm việc trên tinh thần thượng tôn pháp luật; tôn trọng ý chí của các bị can và thực hiện các quy trình được pháp luật tố tụng hình sự quy định... Những lời khai của bị can không đúng với sự thật của vụ án".
Điều tra viên đến từ C46 Bộ Công an giải thích thêm: "Chúng tôi kết luận bị cáo Trịnh Xuân Thanh khai quanh co, chối tội bởi thực tế với chứng cứ và lời khai trong phần thẩm vấn hai ngày hôm nay của các bị cáo khác đã thể hiện rõ được tương đối rõ ràng hành vi của bị cáo Trịnh Xuân Thanh. Tuy nhiên, trong hồ sơ vụ án thể hiện Trịnh Xuân Thanh không xác nhận những nội dung này. Chúng tôi tôn trọng lời khai của bị can, không ép buộc gì..".
Luật sư Vũ Tiến Vinh cho rằng sự có mặt của điều tra viên của Cơ quan Cảnh sát điều tra (C46, Bộ Công an) tại phiên tòa xử ông Đinh La Thăng là căn cứ điều 296 Bộ luật tố tụng hình sự 2015. Theo đó, khi xét thấy cần thiết trong quá trình xét xử, HĐXX có thể triệu tập điều tra viên, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng đã thụ lý, giải quyết vụ án và những người khác đến phiên tòa để trình bày các vấn đề liên quan đến vụ án.
"Đây là một trong những điểm mới của Bộ luật tố tụng hình sự 2015 có hiệu lực từ 1/1/2018 mà Bộ luật tố tụng trước đó không quy định", ông Vinh nói.
Ông Đinh La Thăng: Tôn trọng quy kết của cáo trạng
Trong phần thẩm vấn chiều nay, trước câu hỏi "Nguồn tiền của PVN thế nào khi nhận làm Nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2" của luật sư Lê Văn Thiệp, ông Đinh La Thăng khai 30% vốn của Tập đoàn, 70% là vốn đi vay nước ngoài. Tuy nhiên, theo ông phần vốn đi vay không thuộc thẩm quyền của Hội đồng Thành viên mà thuộc về ban giám đốc. "Xin hỏi các tổng, phó tổng giám đốc", cựu chủ tịch Hội đồng Thành viên PVN Đinh La Thăng nói.
Ông Thăng sau đó tiếp tục trả lời các câu hỏi về quan hệ giữa công ty mẹ PVN với công ty con PVC. "Nếu trong trường hợp PVC không trả được nợ, làm ăn thua lỗ thì PVN có thiệt hại không?", luật sư nêu. Ông Thăng nói tùy theo mức độ vốn đầu tư của Tập đoàn vào công ty con. Ông Thăng còn nói các công ty con thành viên hoạt động độc lập, chịu trách nhiệm độc lập trước pháp luật.
Khi bị hỏi về những quy kết mà kết luận điều tra và cáo trạng nêu, ông Thăng nói tôn trọng nhưng "có những việc bản chất không hoàn toàn như vậy". Ông xin xem xét sai phạm ở dự án Nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2 theo thực tế và các văn bản quy phạm pháp luật.
Cho rằng ông Thăng ưu ái cho công ty con PVC do ông Trịnh Xuân Thanh làm Chủ tịch HĐQT, luật sư Thiệp hỏi: "Bị cáo có nhận thức được việc đó gây nguy hiểm cho xã hội không?". Ông Thăng giải thích việc chỉ định PVC là nhà thầu cho dự án Nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2 là thực hiện theo tinh thần "người Việt Nam dùng hàng Việt Nam".
Ông Thăng nói trách nhiệm của công ty mẹ là lo cho các công ty con chứ không phải là ưu tiên. "Các công ty con có béo khỏe thì công ty mẹ mới béo khỏe được", ông giải thích thêm.
Luật sư Thiệp hỏi tiếp: "Có phải vì PVN đầu tư hàng trăm tỷ vào Oceanbank nên ngân hàng này mới ưu ái cho PVC vay vốn với lãi suất chỉ với hơn 5%?". Theo luật sư, mức lãi suất này thấp hơn lãi suất thị trường tới 18%.
Trước câu hỏi này, ông Thăng nói phải xem lại trong thỏa thuận ký với Oceanbank.
Các sếp PVN bị cáo buộc ưu ái PVC
Theo cáo trạng, do đang gặp khó khăn về nguồn vốn đầu tư, ngày 17/8/2010, ông Trịnh Xuân Thanh (chủ tịch HĐQT PVC) ký công văn gửi PVN đề nghị xin vay vốn. Ngày 20/10/2010, PVN và Oceanbank ký Hợp đồng ủy thác số 9492/HĐ-DKVN có nội dung: Tập đoàn PVN ủy thác không truy đòi để Oceanbank cho PVC vay vốn thực hiện thanh toán và bù đắp thanh toán các khoản đầu tư nhận chuyển nhượng... Tổng số tiền vay gần 800 tỷ đồng, lãi suất 5,5%/năm, thời hạn vay 12 tháng.
Ngoài ra tại thời điểm này, PVC đã đến hạn thanh toán vay 400 tỷ đồng đầu tư vào hai dự án khách sạn.
Để tạo điều kiện cho PVC trong hoạt động sản xuất kinh doanh, Đinh La Thăng bị cáo buộc đã chỉ định PVC thực hiện gói thầu EPC của dự án Nhà máy Nhiệt điện Thái Bình 2 có tổng vốn đầu tư sau thuế hơn 31.505 tỷ đồng (gần 1,7 tỷ USD).
Theo cơ quan điều tra, đến ngày 11/10/2011, PVC mới chính thức là Nhà thầu có tư cách pháp lý để thực hiện Hợp đồng tổng thầu EPC Dự án Nhà máy Nhiệt điện Thái Bình 2 do PVN làm chủ đầu tư, nhưng từ ngày 28/4/2011 đến ngày 12/7/2011, PVN đã làm các thủ tục chi tạm ứng cho PVC hơn 6,6 triệu USD và hơn 1.300 tỷ đồng.
Sau khi PVC nhận tiền tạm ứng, Trịnh Xuân Thanh và một số thuộc cấp đã sử dụng hơn 1.115 tỷ đồng trả các khoản gốc, lãi các khoản nợ, đầu tư, góp vốn vào các dự án, công trình, công ty khác mà không đưa vào dự án Nhà máy Nhiệt điện Thái Bình 2. Ngoài số tiền đã thu hồi được, khoản thiệt hại còn lại được xác định là trên 119 tỷ đồng.
Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) do nhà nước sở hữu. Tổng Công ty Cổ phần Xây lắp Dầu khí Việt Nam (PVC) có 46 đơn vị trực thuộc và PVN là cổ đông sáng lập chiếm hơn 54% vốn điều lệ.