|
| Ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch HoREA |
NOXH chính là cánh cửa giúp cho những người có thu nhập thấp ở các đô thị lớn sớm tiếp cận được với bài toán an cư. Tuy nhiên, lâu nay nguồn cung NOXH vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu của người dân có thu nhập thấp. Nếu kiến nghị của HoREA được chấp thuận, theo ông, sự phát triển NOXH có đột phá như kỳ vọng?
Tôi nghĩ là có. HoREA rất tán thành Nghị quyết 06-NQ/TW ngày 21/1/2022 của Bộ Chính trị đã chỉ đạo “bố trí nguồn vốn ngân sách nhà nước tương xứng để bảo đảm thực hiện các mục tiêu của chính sách an sinh nhà ở. Rà soát, hoàn thiện các chính sách hỗ trợ, ưu đãi, thủ tục hành chính về NOXH. Tạo lập hành lang pháp lý và cơ chế khuyến khích hình thành và phát triển các quỹ cho phát triển nhà ở và bất động sản; có chính sách ưu đãi, khuyến khích đủ mạnh để thu hút nguồn lực xã hội đầu tư xây dựng nhà ở, nhà cho thuê đối với người thu nhập thấp, thu nhập trung bình”.
Nhất là gần đây, Chỉ thị 34-CT/TW ngày 24/5/2024 của Ban Bí thư định hướng về “phát triển NOXH trong tình hình mới” và chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm về việc thành lập “Quỹ nhà ở quốc gia” để phát triển “nhà giá rẻ” tại các đô thị lớn, được dư luận xã hội tán thành cao. Trong bối cảnh này, HoREA nhận thấy, nếu cơ quan có thẩm quyền xem xét ban hành Nghị quyết thí điểm như đã nói ở trên, trong đó có việc thí điểm thành lập “Quỹ nhà ở quốc gia” để phát triển “nhà giá rẻ”, sẽ tạo một động lực tốt, giúp cân đối giữa nguồn cung và sức cầu, vì lâu nay cơn khát về “nhà giá rẻ” vẫn chưa thể đáp ứng như mong đợi.
Theo ông, tại thời điểm này, do các quy định pháp luật hiện hành chưa có các chế định liên quan đến “Quỹ nhà ở quốc gia” nên việc “luật hóa” Chỉ thị 34-CT/TW là rất cần thiết và cấp bách?
Đúng là như vậy. Theo tôi, trước mắt phải xây dựng Nghị quyết thí điểm của Quốc hội về vấn đề này, để sau thời gian thực hiện thí điểm, nếu đủ điều kiện thì bổ sung vào các luật liên quan rồi triển khai rộng rãi.
Trong Nghị quyết thí điểm của Quốc hội, khi thành lập “Quỹ nhà ở quốc gia” để phát triển “nhà giá rẻ” thì nên dùng tên gọi là “Quỹ tài chính nhà ở quốc gia”, có Hội đồng Quản lý Quỹ để thống nhất quản lý, vận hành nguồn vốn tài chính hỗ trợ phát triển 2 loại nhà là NOXH và nhà ở thương mại giá rẻ.
Sở dĩ đề xuất như vậy vì theo HoREA, Chương VII Luật Nhà ở 2023 về “tài chính để phát triển nhà ở” đã quy định, các nguồn vốn để phát triển nhà ở bao gồm: nguồn vốn của Nhà nước để phát triển nhà ở; vốn để phát triển nhà ở thương mại; vốn để phát triển NOXH. Cùng với đó là quy định nguyên tắc huy động, sử dụng vốn để phát triển nhà ở, đồng thời quy định vay vốn ưu đãi thông qua Ngân hàng Chính sách xã hội để phát triển NOXH.
Tuy nhiên, Luật Nhà ở 2023 chưa quy định thiết chế “Quỹ tài chính để phát triển nhà ở” nên rất cần thiết và cấp bách phải xây dựng Nghị quyết thí điểm của Quốc hội với nội dung như đã đề cập ở trên theo chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm.
Từ năm 2004, TP.HCM đã thành lập “Quỹ phát triển nhà ở” sử dụng nguồn vốn ngân sách địa phương để đầu tư các dự án NOXH “hỗ trợ tài chính cho cán bộ, công chức, viên chức nhà nước, cán bộ lực lượng vũ trang tạo lập nhà ở” với suất vay hiện nay là 900 triệu đồng, lãi suất vay 4,7%/năm trong 15 năm để mua căn nhà đầu tiên. Cho đến nay đã có hơn 5.500 người mua được nhà ở theo chính sách này, nên việc thành lập “Quỹ nhà ở quốc gia” để phát triển “nhà giá rẻ” tại các đô thị lớn là rất cần thiết để thống nhất thực hiện trong cả nước.
Lâu nay Chính phủ cũng đã có nhiều chính sách hỗ trợ cho việc phát triển NOXH và gần đây là Đề án "Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ NOXH cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030". Để mục tiêu này sớm hoàn thành, theo ông, Chính phủ cần có thêm những cơ chế chính sách gì nhằm thúc đẩy nhanh hơn, tốt hơn và bền vững hơn việc phát triển NOXH?
Nhìn chung các cơ chế chính sách liên quan đến lĩnh vực NOXH ngày càng thông thoáng và đã hỗ trợ tốt hơn cho những chủ đầu tư tham gia vào phân khúc này. Nhưng nếu được, chúng tôi vẫn mạnh dạn đề nghị Quốc hội cho phép thí điểm cơ chế “chỉ định chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng NOXH” để rút ngắn thời gian thực hiện quy trình, thủ tục hành chính và giảm chi phí tuân thủ pháp luật cho cả Nhà nước và nhà đầu tư.
Trong đó, nên thí điểm cho phép UBND cấp tỉnh chỉ định chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng NOXH trong trường hợp sử dụng đất do cơ quan, tổ chức của Nhà nước quản lý (đất công), mà không phải thực hiện đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư theo quy định của Luật Nhà ở và pháp luật về đấu thầu.
Lý do là vì khoản 1 Điều 84 Luật Nhà ở 2023 đã quy định đối với dự án NOXH được đầu tư bằng nguồn vốn của nhà nước để phát triển nhà ở thì việc xác định chủ đầu tư dự án NOXH thực hiện theo quy định của pháp luật về đầu tư công và pháp luật về xây dựng và đối với dự án NOXH thuộc thẩm quyền quyết định đầu tư của Chủ tịch UBND cấp tỉnh thì cơ quan quản lý nhà ở cấp tỉnh đề xuất chủ đầu tư theo quy định của pháp luật về đầu tư công và pháp luật về xây dựng.
Riêng đối với dự án NOXH sử dụng đất do cơ quan, tổ chức của Nhà nước quản lý (đất công) thì Luật Nhà ở 2023 quy định phải thực hiện đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư nếu có từ 2 nhà đầu tư trở lên quan tâm nộp hồ sơ đăng ký tham gia. Nhưng khi thực hiện đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư theo quy định của pháp luật về đấu thầu thì tốn rất nhiều thời gian (mất trên 500 ngày) và công sức của các cơ quan nhà nước và các nhà đầu tư. Trong khi đó, Luật Nhà ở 2023 chưa cho phép UBND cấp tỉnh được chỉ định chủ đầu tư dự án NOXH. Còn Luật Nhà ở, Luật Xây dựng và các Luật Thuế hiện nay đã kiểm soát rất chặt chẽ chi phí đầu tư xây dựng dự án NOXH và cả lợi nhuận định mức của chủ đầu tư không vượt quá 10%, nên rất cần thiết xây dựng Nghị quyết thí điểm của Quốc hội theo tinh thần nói trên.
Trong văn bản gửi Ban Chính sách, chiến lược Trung ương ngày 15/3/2025, ngoài các đề xuất trên, HoREA còn đề xuất khá nhiều vấn đề liên quan đến việc: chỉ định đơn vị tư vấn thiết kế, mà không phải thực hiện đấu thầu lựa chọn đơn vị tư vấn thiết kế NOXH; cho phép “cơ quan có thẩm quyền quyết định đầu tư dự án NOXH bằng ngân sách nhà nước hoặc nguồn vốn công đoàn được chỉ định nhà thầu thi công, mà không phải thực hiện đấu thầu lựa chọn nhà thầu thi công”… Thưa ông, đấu thầu là một cuộc “so tài” đầy tính cạnh tranh được tổ chức theo cách công bằng, minh bạch và công khai để chọn được những nhà thầu có năng lực tốt và tiết kiệm cho ngân sách nhà nước. Liệu đề xuất này của HoREA có phù hợp khi hiện nay đấu thầu đang là vấn đề nhạy cảm, được dư luận đặc biệt quan tâm và cần có sự giám sát chặt chẽ của các các quan chức năng?
Bản chất của đấu thầu là tốt, giúp nâng cao năng lực cạnh tranh và tiết kiệm ngân sách cho nhà nước. Nhưng lý do HoREA đề xuất như vậy là bởi khoản 1 Điều 19 Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn 2024 đã quy định rõ: “việc lựa chọn tổ chức tư vấn lập nhiệm vụ quy hoạch, quy hoạch đô thị và nông thôn sử dụng vốn ngân sách nhà nước thực hiện theo quy định của Luật này và pháp luật về đấu thầu”. Cho nên, rất cần thiết cho phép cơ quan có thẩm quyền quyết định đầu tư dự án NOXH bằng vốn đầu tư công hoặc nguồn vốn công đoàn thì được chỉ định đơn vị tư vấn thiết kế, mà không phải thực hiện đấu thầu lựa chọn đơn vị tư vấn thiết kế để giảm được ít nhất 1 tháng thực hiện thủ tục hành chính này.
Tương tự, theo quy định của pháp luật về đầu tư công, pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công thì cơ quan có thẩm quyền quyết định đầu tư dự án NOXH bằng ngân sách nhà nước hoặc nguồn vốn công đoàn phải thực hiện đấu thầu lựa chọn nhà thầu thi công. Điều này mất nhiều thời gian và công sức, nên cũng rất cần thiết xây dựng Nghị quyết thí điểm cho phép cơ quan có thẩm quyền quyết định đầu tư dự án NOXH bằng ngân sách nhà nước hoặc nguồn vốn công đoàn được chỉ định nhà thầu thi công, mà không phải thực hiện đấu thầu lựa chọn nhà thầu thi công để giảm được khá nhiều thời gian khi thực hiện thủ tục hành chính này.
