|
| Phối cảnh dự án điện hạt nhân Ninh Thuận năm 2016 |
Ông Trần Quốc Nam, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận, Trưởng đoàn Đại biểu quốc hội (ĐBQH) Tỉnh cho biết, từ khi có Nghị quyết 41 Quốc hội khóa XII năm 2009 về đầu tư 2 nhà máy điện hạt nhân đến nay đã hơn 15 năm, Đảng bộ và Nhân dân tỉnh Ninh Thuận luôn luôn sẵn sàng tâm thế để triển khai thực hiện dự án.
Theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Trưởng ban Chỉ đạo Điện hạt nhân quốc gia, toàn bộ công tác giải phóng mặt bằng của 2 nhà máy phải hoàn thành trong năm 2025 để bàn giao đất sạch cho chủ đầu tư. Ninh Thuận đã và tiến hành ngay các công việc với một tinh thần xuyên suốt, đó là "việc gì làm được thì làm ngay, không chờ đợi". Các công việc thực hiện dự án của Tỉnh, của chủ đầu tư, các bộ, ngành trung ương trong thời gian qua được triển khai với một tinh thần quyết tâm và quyết liệt để đến năm 2030 - 2031 hoàn thành các nhà máy theo chỉ đạo của Trung ương, của Thủ tướng Chính phủ. Vì vậy, cần có cơ chế, chính sách đặc thù, ưu tiên là hết sức cần thiết và cấp bách phải được ban hành.
Đại biểu Dương Khắc Mai (đoàn ĐBQH Đắk Nông) khẳng định, việc phát triển điện hạt nhân là một yêu cầu tất yếu, khách quan và hợp quy luật. Đồng thời, việc Quốc hội ban hành cơ chế, chính sách đặc thù đầu tư xây dựng nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận là đúng đắn, phù hợp với thực tiễn, với yêu cầu của thời đại, là chính sách đột phá để phát triển điện hạt nhân cũng như năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình và phát triển của Việt Nam.
Để dự án được thực hiện thành công, đại biểu Dương Khắc Mai đề nghị, Chính phủ chỉ đạo các cơ quan liên quan nghiên cứu kỹ, đánh giá toàn diện các rủi ro, có sự chuẩn bị thật kỹ lưỡng về mọi mặt, có chính sách quản lý và giải pháp trước mắt lẫn lâu dài bảo đảm chặt chẽ, minh bạch, hiệu quả và bền vững.
"Đây là lĩnh vực có công nghệ chuyên sâu, đặc thù, phức tạp, trong khi phải nhìn nhận thực tế trình độ nước ta có thể nói chỉ ở mức cơ bản trong lĩnh vực này và nhiều lĩnh vực phụ trợ có liên quan. Do đó, chắc chắn phải phụ thuộc vào các đối tác nước ngoài. Bên cạnh đó, vấn đề nguồn nhân lực để đáp ứng cho dự án cũng là một vấn đề lớn, nếu không đảm bảo thì ảnh hưởng đến tiến độ xây dựng cũng như vận hành nhà máy", ông Mai nhận xét.
Đồng thời, theo ông Mai, rất nhiều nhân lực từng chuẩn bị cho các dự án hiện đang làm việc ở bên ngoài và ở nước ngoài, trong khi Dự thảo Nghị quyết chưa nêu cơ chế, chính sách đặc thù đối với vấn đề này như đào tạo đội ngũ cán bộ, thu hút, tìm, chọn và giữ nhân tài là vấn đề rất quan trọng. "Nếu như không có chính sách về nhân lực phù hợp, nếu không nói là đặc biệt sẽ khó triển khai thực hiện và vận hành dự án trong nước trước mắt và dài hạn", ông Mai khẳng định.
Theo đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (đoàn ĐBQH Lâm Đồng), nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận là dự án đầu tiên của nước ta, với tiến độ đã được Ban Chỉ đạo nhà nước thông qua thì có rất nhiều việc cần phải có cơ chế, chính sách đặc thù mới đảm bảo được tiến độ.
Về hình thức hợp đồng "chìa khóa trao tay", đại biểu Tú Anh cho rằng, trong điều kiện Việt Nam hiện nay, việc lựa chọn hình thức hợp đồng này là hoàn toàn phù hợp. Bên cạnh đó, Dự thảo Nghị quyết có quy định về việc áp dụng hình thức chỉ định thầu rút gọn đối với các đối tác có đủ năng lực vận hành, bảo dưỡng trong thời hạn 5 năm kể từ ngày dự án nghiệm thu đưa vào sử dụng là hợp lý nhằm bảo đảm khả năng vận hành, bảo dưỡng nhà máy liên tục, trong trường hợp khi hết hợp đồng chìa khóa trao tay mà chủ đầu tư hoặc đơn vị vận hành vẫn chưa thể hoàn toàn vận hành và bảo dưỡng nhà máy. Tuy nhiên, về lâu dài Nhà nước cũng như chủ đầu tư cần có kế hoạch chuẩn bị năng lực kỹ thuật quốc gia thông qua các hợp đồng chuyển giao công nghệ, dịch vụ kỹ thuật và các chương trình đào tạo được ký kết với đối tác cung cấp công nghệ nhà máy điện hạt nhân cho Việt Nam.
Đại biểu Tú Anh cũng đề xuất cần khẩn trương xây dựng, hoàn thiện Luật Năng lượng nguyên tử - một luật chuyên ngành với mục đích tạo hành lang pháp lý nhằm đảm bảo an toàn, an ninh trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử của quốc gia dựa trên các khuyến cáo của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử quốc tế (IAEA). Bên cạnh đó, cần phát triển nguồn nhân lực và đào tạo, phát triển đội ngũ các nhà nghiên cứu, các kỹ sư, kỹ thuật viên để bổ sung nguồn nhân lực chất lượng cao.
Phát biểu giải trình tại Quốc hội, ông Nguyễn Hồng Diên - Bộ trưởng Bộ Công Thương nêu rõ, nhu cầu điện của nước ta trong những năm tới là rất lớn để đáp ứng nhu cầu tăng trưởng 8 - 10% trở lên đến năm 2030. Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận có công nghệ phức tạp và chỉ một số ít quốc gia sở hữu và nhu cầu vốn đầu tư là rất lớn. Do tính chất phức tạp của dự án điện hạt nhân và lần đầu tiên được xây dựng ở nước ta, để bảo đảm mục tiêu hoàn thành dự án trong năm 2030 - 2031, rất cần có những cơ chế, chính sách đặc thù đủ mạnh như trong Dự thảo Nghị quyết để đẩy nhanh tiến độ và rút ngắn thời gian thực hiện.
"Để thực hiện mục tiêu hoàn thành dự án trong năm 2030 - 2031, góp phần bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, Chính phủ kính đề nghị Quốc hội xem xét, thông qua Nghị quyết về các cơ chế, chính sách đặc thù cho dự án điện hạt nhân Ninh Thuận ngay tại kỳ họp này để làm cơ sở triển khai thực hiện, tận dụng các điều kiện thuận lợi, tinh thần và khí thế tiến công vượt khó, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các công việc quan trọng ban đầu của dự án với tinh thần cầu thị, khẩn trương, không cầu toàn nhưng cũng không nóng vội, chủ quan", Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh.
