|
Quỹ Toàn cầu phòng, chống AIDS, Lao và Sốt rét là cơ chế tài chính đa phương (do tự nguyện đóng góp của các quốc gia, tổ chức tư nhân, quỹ từ thiện, doanh nghiệp...) nhằm mục tiêu chấm dứt 3 bệnh: HIV/AIDS, lao và sốt rét. Quỹ được thành lập từ năm 2001, là nguồn tài trợ lớn nhất trên thế giới cho việc phòng chống 3 bệnh HIV/AIDS, lao và sốt rét. Trong hơn 20 vừa qua, Quỹ đã nỗ lực tài trợ hơn 55 tỷ USD, cứu sống 50 triệu người và giảm được hơn một nửa tỷ lệ tử vong do 3 căn bệnh này ở các quốc gia được tài trợ.
Tại Việt Nam, kể từ năm 2003 đến nay, Quỹ đã hỗ trợ không hoàn lại cho Việt Nam hơn 650 triệu USD cho các hoạt động phòng chống HIV/AIDS, lao và sốt rét. Cuối năm 2022, Quỹ thông báo, trong giai đoạn 2024 - 2026 sẽ tiếp tục tài trợ cho Việt Nam trên 130 triệu USD để phòng chống 3 bệnh nêu trên và tăng cường hệ thống y tế.
Theo Lãnh đạo Bộ Y tế, dịch HIV/AIDS đã có những thay đổi về hình thái lây truyền và nhiều diễn biến phức tạp. Mỗi năm, Việt Nam vẫn ghi nhận hơn 10.000 trường hợp nhiễm HIV được phát hiện và có khoảng 2.000 người tử vong do AIDS. Vẫn còn khoảng gần 30.000 người nhiễm HIV sống trong cộng đồng mà chưa biết tình trạng nhiễm HIV của mình. Việt Nam vẫn đang đối mặt với gánh nặng về xã hội và chăm sóc sức khoẻ cho khoảng hơn 220.000 người nhiễm HIV còn sống.
Dịch lao ở Việt Nam còn cao, xếp thứ 11 trong 30 nước có gánh nặng bệnh nhân lao cao trên thế giới, đứng thứ 11 trong số 30 nước có gánh nặng bệnh lao kháng đa thuốc cao nhất trên toàn cầu. Hiện nay, mỗi năm vẫn có khoảng 40% số bệnh nhân lao mắc mới chưa được phát hiện trong cộng đồng, đặc biệt là sau dịch bệnh Covid-19, tỷ lệ hộ gia đình bệnh nhân lao phải chịu gánh nặng về chi phí thảm họa lên đến 63%.
Dịch sốt rét hiện nay đã giảm nhiều với số ca mắc chỉ còn vài trăm ca mỗi năm. Nhưng để loại trừ sốt rét vẫn còn nhiều thách thức như: mắc sốt rét kháng thuốc và nguy cơ lan tràn sốt rét kháng thuốc còn hiện hữu; sốt rét ngoại lai từ nước ngoài; nguy cơ sốt rét quay trở lại ở các vùng đã loại trừ rất cao nếu không duy trì được bền vững thành quả can thiệp.
Đóng góp của Quỹ toàn cầu phòng, chống AIDS, Lao và Sốt rét cho Việt Nam trong 20 năm qua:
- Lĩnh vực dự phòng lây nhiễm HIV: Quỹ cung cấp gói can thiệp dự phòng (vật dụng can thiệp, truyền thông, tư vấn, chuyển gửi…) cho 39.000 MSM, 50.000 NCMT, 24.000 PNMD, 1.500 TG; điều trị PrEP cho 12.000 khách hàng; hỗ trợ thuốc Methadone cho 33 tỉnh/thành phố nếu NSĐP không chi trả; hỗ trợ trang thiết bị, nâng cao năng lực cho cơ sở điều trị/cấp phát thuốc Methadone; hỗ trợ triển khai cấp thuốc MMT nhiều ngày cho 2.800 bệnh nhân.
- Lĩnh vực xét nghiệm: Mỗi năm, Quỹ hỗ trợ xét nghiệm HIV cho 71.000 MSM, 80.000 NCMT, 24.000 PNMD, 1.300 TG, 54.000 vợ chồng, bạn tình người nhiễm HIV; 30.000 phụ nữ mang thai tại các huyện, xã khó khăn; 43.000 phạm nhân trong trại giam, 12.000 can, phạm nhân trong trại tạm giam.
- Lĩnh vực điều trị: Quỹ là nhà tài trợ duy nhất hỗ trợ thuốc ARV trẻ em toàn quốc, hỗ trợ thuốc ARV phác đồ bậc 1 và bậc 2 cho người lớn nếu BHYT và NSNN không thể chi trả: 32.000 - 50.000 bệnh nhân/năm; hỗ trợ mỗi năm 100.000 XN TLVR, 35.000 XN CD4, 3.000 XN EID; điều trị viêm gan C cho 16.000 bệnh nhân.
- Về tăng cường hệ thống y tế: Quỹ đã hỗ trợ nâng cao năng lực cán bộ, hỗ trợ kỹ thuật cho các tỉnh/thành phố; vận động chính sách để đảm bảo ngân sách cho PC HIV/AIDS; giám sát thường quy, giám sát trọng điểm lồng ghép hành vi HIV, STI; thiết lập và duy trì 180 phòng XNKĐ (trong đó, hỗ trợ thiết lập 58 phòng XNKĐ tuyến quận/huyện mới).
- Ứng phó Covid-19: Quỹ đã hỗ trợ 16 hệ thống Real-time PCR đầy đủ + 10 máy khuyếch đại + 7 máy tách chiết; 333.000 sinh phẩm xét nghiệm nhanh, 155.000 sinh phẩm xét nghiệm PCR, 900.000 N95, 2.500.000 khẩu trang y tế, 160.000 bộ đồ bảo hộ, nước sát khuẩn.
