Quyết liệt đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công

Khó khăn, vướng mắc về nguồn cung vật liệu xây dựng, giải phóng mặt bằng làm ảnh hưởng đến tiến độ triển khai và giải ngân các dự án đầu tư công. Ảnh: Tùng Phạm

Nguyên nhân nào làm chậm giải ngân?

Đối với các dự án quan trọng quốc gia ngành giao thông vận tải, đến hết ngày 28/2/2025, tổng số vốn giải ngân của 11 dự án là 2.771,5 tỷ đồng, đạt 3,2% kế hoạch được giao, thấp hơn so với tỷ lệ giải ngân bình quân 2 tháng của cả nước (5,43%). Theo Bộ Xây dựng, các dự án quan trọng quốc gia ngành giao thông vận tải vẫn còn một số khó khăn, vướng mắc cần tập trung tháo gỡ. Về giải phóng mặt bằng, nhiều địa phương đã có chuyển biến tích cực, nhưng một số nơi vẫn chưa đáp ứng yêu cầu; một số tỉnh chậm bàn giao mặt bằng xây dựng trạm dừng nghỉ trên tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông… Về vật liệu xây dựng, một số tỉnh triển khai thủ tục cấp mỏ chưa đáp ứng tiến độ; triển khai thi công tại một số dự án còn chậm, chưa có chuyển biến rõ rệt, đặc biệt tại các dự án có kế hoạch hoàn thành năm 2025 như Biên Hòa - Vũng Tàu đoạn qua Đồng Nai, Vành đai 3 TP.HCM đoạn qua Đồng Nai, Bình Dương, dự án thành phần 1 và 3 cao tốc Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột…

Tổng hợp chung, Bộ Tài chính cho biết, có nhiều vấn đề ảnh hưởng đến công tác giải ngân các tháng đầu năm 2025. Trong đó, có khó khăn, vướng mắc khi triển khai các luật liên quan đầu tư công mới có hiệu lực thi hành; khó khăn do chưa phân bổ một lượng vốn tương đối lớn, ảnh hưởng đến tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước, trong đó chủ yếu số vốn chưa phân bổ dự kiến bố trí cho các dự án đang hoàn thiện thủ tục đầu tư. Cùng với đó là nhiều khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thực hiện, như giải phóng mặt bằng chậm; nguồn cung một số nguyên vật liệu hạn chế (đất, cát đắp…), giá nhiều nguyên vật liệu tăng đột biến so với thời điểm mời thầu làm tăng chi phí dự án. Ngoài ra, một số địa phương có số thu từ đất lớn nhưng từ đầu năm chưa thu được, dẫn đến chậm phân bổ nguồn thu này, ảnh hưởng đến việc triển khai và giải ngân các dự án sử dụng nguồn vốn này.

Bộ Tài chính cũng cho biết, liên quan tới việc thực hiện sắp xếp, tinh gọn bộ máy, hiện nay, để sử dụng hiệu quả kinh phí nhà nước, tránh lãng phí, phù hợp với nhu cầu của các đơn vị sau sắp xếp, tinh gọn bộ máy, một số đơn vị phải tạm dừng khởi công mới năm 2025 đối với các dự án đầu tư xây dựng sử dụng nguồn vốn đầu tư công cho đến khi có quyết định về phương án tổ chức, sắp xếp bộ máy. Một số dự án đang trong quá trình chuẩn bị đầu tư phải điều chỉnh do thực hiện đề án tiếp tục sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy dẫn đến chưa đủ điều kiện phân bổ vốn. Công tác thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi, thẩm định thiết kế cơ sở, thẩm định thiết kế xây dựng bị kéo dài; công tác thanh tra, quyết toán bị gián đoạn do có sự thay đổi trong trách nhiệm, quyền hạn, quy trình tại địa phương và các cơ quan chức năng mới sau sắp xếp, tổ chức lại bộ máy.

Ước giải ngân vốn đầu tư công từ đầu năm đến ngày 31/3/2025 là 78.712 tỷ đồng, đạt 8,98% kế hoạch, đạt 9,53% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Ảnh: Lê Tiên

Quyết liệt hơn để giải ngân đạt mục tiêu

Để bảo đảm mục tiêu giải ngân vốn đầu tư công năm 2025 đạt trên 95% kế hoạch Thủ tướng giao, Bộ Tài chính kiến nghị, đối với số vốn đã phân bổ, tiếp tục thực hiện quyết liệt các nhiệm vụ, giải pháp để thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công theo chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng. Các bộ, cơ quan trung ương, địa phương chỉ đạo chủ đầu tư ngay sau khi ký hợp đồng, phối hợp với nhà thầu để triển khai thủ tục tạm ứng theo quy định để nhà thầu có vốn chuẩn bị điều kiện cần thiết, vật tư, vật liệu phục vụ thi công; đẩy nhanh quá trình nghiệm thu, hoàn thiện hồ sơ thanh toán ngay sau khi có khối lượng để đẩy nhanh tiến độ giải ngân. Đồng thời, xây dựng kế hoạch giải ngân và yêu cầu chủ đầu tư báo cáo tiến độ giải ngân theo từng tháng, quý, làm cơ sở rà soát, cắt giảm kế hoạch vốn của dự án giải ngân chậm để bổ sung cho dự án khác có khả năng giải ngân tốt và có nhu cầu đẩy nhanh tiến độ, đặc biệt là những dự án quan trọng, cấp bách, dự án hạ tầng chiến lược.

Bộ Tài chính cũng đề nghị các đơn vị rút kinh nghiệm trong công tác tổ chức triển khai, đặc biệt đối với các dự án có quy mô lớn, yêu cầu kỹ thuật phức tạp, trải dài trên nhiều địa phương, thời gian thi công gấp rút, thiếu thốn nguyên vật liệu… thì cần tăng cường kiểm tra, giám sát, phân công rõ trách nhiệm, phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành theo chỉ đạo của Thủ tướng…

Theo thống kê, Hà Nội, TP.HCM, Cần Thơ, Bình Phước, Cà Mau, Quảng Ninh là những địa phương mới giải ngân vốn đầu tư công dưới 5% trong 3 tháng đầu năm nay.

Với Hà Nội, địa phương có số vốn kế hoạch năm 2025 lớn nhất cả nước (khoảng 87,1 nghìn tỷ đồng), tại Chỉ thị số 04/CT-UBND ngày 28/3/2025, Chủ tịch UBND TP. Hà Nội chỉ đạo cần đẩy mạnh và phấn đấu đạt tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công năm 2025 đạt ít nhất 95% kế hoạch giao. Các giải pháp cụ thể như quyết liệt thực hiện công tác giải phóng mặt bằng, thúc đẩy tiến độ thi công các dự án công trình trọng điểm; xây dựng kế hoạch giải ngân đối với từng dự án, yêu cầu chủ đầu tư báo cáo và tuân thủ tiến độ giải ngân của từng dự án theo từng tháng, quý; phân công lãnh đạo chịu trách nhiệm từng dự án, kiểm soát chặt quy mô, tiến độ, hiệu quả đầu tư; rà soát, kịp thời điều chuyển kế hoạch vốn…