|
| Có 39 DN đăng ký tờ khai xuất khẩu gạo, số lượng hạn ngạch đạt 400.000 tấn. Ảnh minh họa: Internet |
Tổng cục Hải quan cho biết, qua rà soát nhận thấy, từ 0 giờ ngày 12/4, có 39 DN đăng ký tờ khai xuất khẩu gạo, số lượng hạn ngạch đạt 400.000 tấn theo Quyết định của Bộ Công Thương.
Hệ thống của cơ quan hải quan hoàn toàn tự động tiếp nhận tờ khai đăng ký và tự động chấp nhận tờ khai, trung bình một tờ khai từ khi đăng ký đến khi nhận lại kết quả chỉ trong vòng vài giây.
Tuy nhiên, cũng từ việc rà soát số lượng DN đăng ký các tờ khai xuất khẩu, Tổng cục Hải quan nhận thấy có dấu hiệu khá bất thường. Trong danh sách đăng ký tờ khai xuất khẩu, có những DN đã trúng thầu dự trữ quốc gia mặt hàng gạo (theo đấu thầu của Tổng cục Dự trữ Quốc gia) nhưng không đến ký hợp đồng hoặc từ chối ký hợp đồng. Vậy mà khi hệ thống hải quan cho đăng ký tờ khai xuất khẩu thì các DN này lại đăng ký tờ khai xuất khẩu lên tới hàng ngàn tấn gạo.
Cụ thể, có 4 DN nằm trong danh sách nhà thầu trúng thầu cung cấp gạo dự trữ quốc gia năm 2020. Đó là: Tổng công ty Lương thực miền Bắc trúng thầu 4.500 tấn, đến thời điểm hiện nay chưa ký hợp đồng, tuy nhiên DN này lại đăng ký xuất khẩu 8 tờ khai với số lượng 7.200 tấn; Công ty TNHH Phát Tài trúng thầu 17.940 tấn, đăng ký 5 tờ khai xuất khẩu, tổng khối lượng hơn 13.000 tấn; Công ty CP Mỹ Tường và Công ty CP XNK Thuận Minh cũng nằm trong danh sách trúng thầu nhưng chưa ký hợp đồng với Cục Dự trữ Quốc gia khu vực, tuy nhiên hai DN này đăng ký tờ khai XK trên 10.000 tấn.
Theo ông Âu Anh Tuấn, Cục trưởng Cục Giám sát quản lý về hải quan thuộc Tổng cục Hải quan, điều đó cho thấy các DN này chưa thực hiện quy định cung cấp gạo cho dự trữ quốc gia.
Ngoài ra, theo quy định tại Nghị định 107 liên quan đến xuất khẩu gạo, các DN cũng phải có trách nhiệm dự trữ lưu thông tối thiểu 5% tổng lượng xuất khẩu của DN trong 6 tháng trước đây. DN không đảm bảo quy định này làm phát sinh lo ngại ảnh hưởng an ninh lương thực trong dự trữ lưu thông cũng như dự trữ quốc gia.
Cũng theo ông Tuấn, hiện chưa có chế tài buộc DN phải ký hợp đồng đối với lượng gạo đã trúng thầu khi đấu thầu gạo dự trữ quốc gia thì mới được xuất khẩu, vì vậy Bộ Công Thương cần xem xét lại quy định quản lý xuất khẩu gạo. Thay vì phân bổ hạn ngạch tổng lượng hàng tháng, có thể đấu giá hạn ngạch như mặt hàng đường mà Bộ Công Thương đang thực hiện. Việc đấu giá dựa trên nguyên tắc DN tham gia đấu giá đáp ứng điều kiện xuất khẩu theo quy định.
“Bên cạnh đó, DN phải thực hiện hợp đồng cung ứng gạo cho dự trữ quốc gia và DN phải ký hợp đồng với một siêu thị liên kết để cam kết đảm bảo dự trữ lưu thông tối thiểu 5% tổng lượng hàng hóa xuất khẩu của DN trong 6 tháng trước, đảm bảo cung ứng ra thị trường khi Chính phủ và các bộ, ngành có yêu cầu. Đáp ứng các quy định đó, DN mới được tham gia đấu giá hạn ngạch. Như vậy DN sẽ chủ động hơn, khi có hạn ngạch rồi DN sẽ thực hiện ký hợp đồng và đăng ký tờ khai XK và những DN nào đăng ký tờ khai trước sẽ chiếm hết hạn ngạch của DN đăng ký tờ khai sau”, ông Tuấn nói.
Thực tế thống kê của Hải quan cho thấy, có DN trong thời gian rất ngắn đã đăng ký hơn 100 tờ khai với số lượng gần 100.000 tấn (như Công ty CP Tập đoàn Intimex đăng ký 102 tờ khai với khối lượng 96.234 tấn), những DN còn lại sẽ không còn hạn ngạch để đăng ký tờ khai.
Điều đó khiến cơ quan chức năng khó quản lý, gây hỗn loạn trong hoạt động xuất nhập khẩu trong thời gian ngắn, dẫn đến nhiều DN bị ảnh hưởng bởi những hợp đồng đã ký trước đây nhưng không đăng ký được tờ khai xuất khẩu gạo.
