Vietnam Report: Ngành công nghệ thông tin - viễn thông tiếp tục là điểm sáng của nền kinh tế Việt Nam

Theo báo cáo của Bộ Thông tin và Truyền thông, doanh thu lĩnh vực công nghiệp CNTT năm 2022 ước đạt 148 tỷ USD, tăng 8,7%; trong khi số lượng doanh nghiệp công nghệ số đăng ký năm 2022 khoảng 70.000 doanh nghiệp, tăng 9,5% so với năm 2021.

Bốn năm kể từ khi thông điệp "Make in Vietnam" chính thức được đưa ra, CNTT-VT đã trở thành ngành kinh tế động lực của cả nước, giữ vai trò dẫn dắt, tạo nền tảng phát triển kinh tế số, xã hội số và chính phủ số. Tỷ lệ đóng góp vào GDP của lĩnh vực công nghiệp CNTT cũng như kim ngạch xuất khẩu phần cứng - điện tử đều ghi nhận sự gia tăng so với thời điểm năm 2021 (tăng 8,7% và 11,6%).

Năm qua cũng đánh dấu sự kiện Việt Nam có tên trong danh sách số ít quốc gia sản xuất được chip trên thế giới và ra mắt hệ sinh thái điện toán đám mây lớn nhất do người Việt làm chủ.

Tuy nhiên, giai đoạn từ cuối năm 2022 đến đầu năm 2023 đã chứng kiến các doanh nghiệp trong ngành dần "ngấm đòn" từ sức cầu yếu do rủi ro suy thoái kinh tế thế giới và áp lực lạm phát. Quý I/2023, doanh thu công nghiệp CNTT cũng như kim ngạch xuất khẩu phần cứng - điện tử Việt Nam giảm so với cùng kỳ. Cụ thể, lũy kế doanh thu toàn ngành tính đến hết tháng 3/2023 ước đạt 845.577 tỷ đồng, tỷ lệ doanh thu ước đạt 20% so với kế hoạch năm. Trong khi đó, kim ngạch xuất khẩu phần cứng - điện tử ước đạt khoảng 26,6 tỷ USD, giảm 9,5%.

Kinh tế toàn cầu tăng trưởng chậm lại đã gây ra những ảnh hưởng rõ nét đến nền kinh tế nói chung, trong đó có ngành CNTT-VT. Sự giảm tốc này được dự báo sẽ ít nhiều còn ảnh hưởng đến kế hoạch ngân sách đầu tư và chi tiêu cho CNTT-VT của các khách hàng trong năm tới và sẽ có sự phân hóa trong diễn biến của các phân khúc dịch vụ CNTT-VT.

Nguồn: Vietnam Report, Khảo sát doanh nghiệp và chuyên gia công nghệ tại Việt Nam, tháng 6 các năm 2020-2023

Kết quả khảo sát do Vietnam Report tiến hành vào tháng 3/2023 chỉ ra, CNTT-VT dẫn đầu top 7 ngành được đánh giá có tiềm năng tăng trưởng tốt trong ít nhất 2 - 3 năm tới với tỷ lệ 63,6% số doanh nghiệp lựa chọn. Tuy nhiên, với kết quả từ quý đầu năm và diễn biến của những "cơn gió ngược" trên thị trường thế giới, triển vọng tăng trưởng đã thấp đi đáng kể.

Theo kết quả khảo sát Vietnam Report thực hiện vào tháng 5 - 6/2023, tất cả các doanh nghiệp và chuyên gia trong ngành đều không có kỳ vọng vào sự tăng trưởng mạnh mẽ của ngành CNTT-VT; 71,4% nhận định sẽ duy trì đà tăng trưởng và 28,6% nhận định sẽ có sự suy giảm đà tăng trưởng trong 6 tháng cuối năm 2023.

Khảo sát cũng chỉ ra top 4 khó khăn, thách thức mà các doanh nghiệp trong ngành đã, đang và sẽ phải đối mặt trong năm 2023, bao gồm: Tuyển dụng và giữ chân nhân tài; Thiếu chính sách, quy chế, khung pháp lý rõ ràng, đồng bộ cho sản phẩm, dịch vụ phát triển trên các nền tảng công nghệ mới; Cạnh tranh gay gắt giữa các doanh nghiệp trong ngành; và Hạn chế tiếp cận nguồn vốn đầu tư.

Nguồn: Vietnam Report, Khảo sát doanh nghiệp và chuyên gia công nghệ tại Việt Nam, tháng 6/2023

Trong đó, tuyển dụng và giữ chân nhân tài là một trong những thách thức lớn nhất mà ngành công nghệ dự báo sẽ gặp phải trong năm 2023. Cơ hội từ làn sóng đầu tư của các ông lớn nước ngoài vào Việt Nam cùng với các hoạt động chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ tại các cấp Chính phủ, địa phương hay tại các doanh nghiệp truyền thống trong lĩnh vực bất động sản, tài chính, bán lẻ… khiến nhu cầu về nguồn nhân lực công nghệ hiện nay gia tăng, đặc biệt là nhân sự cho các mảng quan trọng liên quan tới vận hành, giám sát hệ thống.

Dự báo từ nay đến năm 2024, Việt Nam thiếu hụt khoảng 150.000 đến 200.000 kỹ sư CNTT mỗi năm. Sự thiếu hụt này có một phần nguyên nhân đến từ chất lượng của đội ngũ lao động, tuy đông nhưng chưa đáp ứng được yêu cầu khi tuyển dụng của các doanh nghiệp trong và ngoài nước.

Mặc dù có thể gặp nhiều khó khăn trong ngắn hạn, song triển vọng trung và dài hạn của ngành vẫn được đánh giá khả quan. Kết quả khảo sát Vietnam Report chỉ ra 6 động lực mạnh mẽ nhất thúc đẩy thị trường công nghệ Việt Nam năm 2023.

Nguồn: Vietnam Report, Khảo sát doanh nghiệp và chuyên gia công nghệ tại Việt Nam, tháng 6/2023

Theo báo cáo Chỉ số Đổi mới sáng tạo Toàn cầu (Global Innovation Index - GII) năm 2022, Việt Nam hiện đứng thứ 48 trong số 132 nền kinh tế về năng lực đổi mới sáng tạo, xếp thứ ba trong khu vực Đông Nam Á; đồng thời, là một trong ba nền kinh tế thu nhập trung bình có tốc độ tăng trưởng hiệu suất đổi mới nhanh nhất cho đến nay khi tăng hơn 20 bậc trong thập kỷ qua.

Chính phủ Việt Nam luôn chú trọng ưu tiên thúc đẩy sự phát triển của CNTT-VT và coi đây là lực đẩy chủ đạo gắn với sự tiến bộ của nền kinh tế. Các chương trình như chuyển đổi số quốc gia, chiến lược “Make in Vietnam”, chương trình phát triển tài sản trí tuệ và an ninh mạng đang nhận được sự quan tâm, hỗ trợ rất lớn của Chính phủ, bộ, ban, ngành, địa phương trên cả nước.

Với thuận lợi từ những chính sách đẩy mạnh phát triển kinh tế số, coi đây là mục tiêu được ưu tiên cao trong các chiến lược phát triển quốc gia của Chính phủ, sát cánh, đồng hành cùng doanh nghiệp CNTT-VT, đây thực sự là một cơ hội lớn, là tiền đề hậu thuẫn cộng đồng doanh nghiệp trong ngành duy trì nhịp tăng trưởng đều đặn, phát triển vững mạnh trong thời gian tới.