|
| Ảnh Internet |
Năm APEC 2017 diễn ra trong bối cảnh tình hình khu vực và thế giới có những biến động phức tạp. Chủ nghĩa bảo hộ đã trỗi dậy ở một số nền kinh tế thành viên và đang trở thành rào cản đối với quá trình tự do hóa thương mại và liên kết kinh tế trong khu vực. Trong khi đó, thời hạn hoàn thành các Mục tiêu Bogor đang tới rất gần. Do vậy, thúc đẩy hoàn thành các mục tiêu này đã trở thành một trong những ưu tiên quan trọng của APEC trong năm nay.
Thách thức của APEC
Năm 1994, tại Hội nghị Cấp cao ở Bogor (Indonesia), các nhà lãnh đạo APEC đã thông qua Tuyên bố chung; trong đó đặt ra các mục tiêu đầy tham vọng về tự do hóa thương mại và đầu tư. Các mục tiêu đó, thường được biết đến với tên gọi “Mục tiêu Bogor”, đã trở thành một trong những định hướng quan trọng cho sự hợp tác giữa các nền kinh tế APEC trong hơn 2 thập kỷ qua và đưa APEC trở thành một khu vực tự do hóa thương mại, đầu tư hàng đầu trên thế giới.
Trong hành trình theo đuổi Mục tiêu Bogor, APEC đã đạt được nhiều thành tựu ấn tượng về tự do hoá thương mại và đầu tư, thể hiện ở nhiều góc độ khác nhau. Theo “Báo cáo đánh giá giữa kỳ về tiến độ thực hiện Mục tiêu Bogor” được APEC công bố năm 2016, mức độ tự do hoá thương mại và đầu tư, mở cửa thị trường hiện nay của APEC đã vượt xa rất nhiều so với thời điểm Mục tiêu Bogor được đưa ra.
Thứ nhất, về mở cửa thị trường, tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm của thương mại hàng hoá trong giai đoạn 1994-2014 lên tới 7,8%. Thương mại nội khối đã tăng gấp 4 lần trong giai đoạn này. Mức thuế MFN bình quân trong khu vực APEC giảm đến một nửa, từ 11% vào năm 1996 xuống còn 5,5% vào năm 2014. Số lượng dòng hàng hưởng thuế suất 0% trong APEC tăng từ 27,3% vào năm 1996 lên mức 45,4% năm 2014.
Ngoài ra, APEC cũng đạt được thành tích nổi bật về thuận lợi hoá thương mại với số ngày thông quan hàng hóa đã giảm xuống một cách rõ rệt. Lĩnh vực logistics được cải thiện nhờ cơ sở hạ tầng được nâng cấp. Mức độ mở cửa cao về thương mại và đầu tư cũng như chú trọng tạo thuận lợi cho thương mại đã đưa APEC trở thành một trong những khu vực năng động nhất thế giới, đóng góp quan trọng cho sự thịnh vượng chung của khu vực, góp phần xoá đói giảm nghèo và tạo thêm công ăn việc làm cho nhân dân.
Thứ hai, mức độ tự do hoá sâu rộng của APEC còn thể hiện ở sự gia tăng nhanh chóng các hiệp định thương mại tự do (FTA) và các hiệp định thương mại khu vực (RTA). Nói cách khác, APEC chính là chất xúc tác cho ra đời rất nhiều hiệp định thương mại. Trong giai đoạn 1996-2015, số lượng các FTA/RTA đi vào thực thi trong APEC tăng từ 22 lên 152, với 61 hiệp định được ký kết giữa các thành viên APEC.
Thứ ba, APEC có thể xem là "vườn ươm" cho những sáng kiến, những ý tưởng về hội nhập gắn với phát triển. APEC là nơi để các nền kinh tế thành viên thử nghiệm, thúc đẩy những ý tưởng về tự do hoá, thậm chí cả những nội dung gai góc, gặp nhiều trở ngại tại các khuôn khổ đa phương.
Thêm vào đó, mặc dù là một diễn đàn kinh tế nhưng trong khuôn khổ APEC, việc các lãnh đạo, quan chức các nền kinh tế thành viên đối thoại với nhau đã góp phần vào việc bảo đảm ổn định an ninh chính trị của khu vực, hướng tới mục tiêu vì sự thịnh vượng chung. Có thể nói, Mục tiêu Bogor là yếu tố truyền cảm hứng và đưa APEC đến được với vị trí và uy tín hiện nay.
Mặc dù vậy, các thành viên APEC đang đứng trước những thách thức không nhỏ để hoàn thành Mục tiêu Bogor đúng hạn trong bối cảnh tình hình kinh tế toàn cầu hiện khác xa so với thời điểm các nhà lãnh đạo APEC đề ra Mục tiêu Bogor.
Kinh tế toàn cầu đang phục hồi chậm chạp sau cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 khiến thương mại khu vực tăng trưởng chậm lại. Những kết quả tích cực về xoá bỏ hàng rào thuế quan nay bị ảnh hưởng bởi làn sóng bảo hộ gia tăng và áp dụng các biện pháp phi thuế, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp.
Mức độ tự do hoá giữa các thành viên cũng như giữa các ngành còn chênh lệch. Tỷ lệ nghèo đói giảm xuống nhưng tỷ lệ thất nghiệp đã tăng lên kể từ sau khủng hoảng tài chính toàn cầu (4,8% vào năm 2014), khiến xu thế phản đối toàn cầu hoá và hoài nghi những lợi ích của tự do thương mại đang trỗi dậy.
Vai trò của Việt Nam
Với vai trò chủ nhà của Năm APEC 2017, Việt Nam tiếp tục đưa việc đẩy nhanh hoàn thành Mục tiêu Bogor là một trong những ưu tiên quan trọng trong chương trình nghị sự của Diễn đàn này.
Việt Nam đang tích cực cùng các thành viên triển khai những sáng kiến nhằm giải quyết những rào cản tồn tại được nêu ra trong“Báo cáo đánh giá giữa kỳ về tiến độ thực hiện Mục tiêu Bogor”, hướng tới thực hiện thành công các Mục tiêu Bogor vào năm 2020.
Đây sẽ là nền tảng quan trọng để APEC xây dựng và định hình tương lai hợp tác sau năm 2020, tập trung vào những mục tiêu rộng hơn tự do hoá thương mại và đầu tư để ứng phó hiệu quả hơn với những thách thức mà bối cảnh mới đã và đang đặt ra như tăng trưởng bền vững, bao trùm, sáng tạo, thương mại điện tử…
Bên cạnh đó, để APEC có thể kiên định các Mục tiêu Bogor, cần ý chí chính trị vững vàng của các nhà lãnh đạo APEC cũng như niềm tin, sự đồng thuận giữa các nhóm trong xã hội như doanh nghiệp, người lao động, người dân… về những lợi ích của tự do thương mại, mà quan trọng nhất là động lực của tăng trưởng và ổn định đã phần nào được chứng thực trong hơn hai thập kỷ qua.
