Chủ động chặn gian lận xuất xứ hàng hóa

Kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ ước đạt 10 tỷ USD trong tháng 1/2025. Ảnh: Hoàng Anh

Gia tăng nguy cơ bị điều tra gian lận xuất xứ, lẩn tránh thuế

Theo TS. Lê Quốc Phương, chuyên gia thương mại, các quốc gia bị Mỹ tuyên bố áp thuế hoặc dọa áp thuế nhập khẩu đều là những quốc gia có thặng dư thương mại lớn với thị trường Mỹ.

Ông Phương cho biết, năm 2024, tổng kim ngạch XK nước ta đạt hơn 400 tỷ USD, trong đó, Mỹ là thị trường XK chủ lực. Tháng đầu tiên của năm 2025, Mỹ tiếp tục là thị trường XK lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch ước đạt 10 tỷ USD.

“Có thể xảy ra tình trạng DN tại các quốc gia bị áp thuế XK hàng hóa sang Việt Nam, gian lận xuất xứ rồi XK sang Mỹ”, ông Phương cảnh báo. Câu chuyện đã từng xảy ra trong quá khứ và ảnh hưởng tiêu cực đến ngành XK của Việt Nam. Vì thế, DN Việt Nam cần nhìn nhận sâu sắc vấn đề lợi ích về lâu dài, tuyệt đối không cho các đối tác gian lận xuất xứ, “ăn xổi” để ảnh hưởng đến XK của cả ngành, quốc gia.

Trước bối cảnh thương mại thế giới diễn biến phức tạp, khó lường như hiện nay, chuyên gia cho rằng, Việt Nam cần đẩy mạnh các giải pháp ngăn chặn gian lận xuất xứ, lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại (PVTM). Điều này sẽ phần nào giúp hàng Việt XK thuận lợi hơn trước biến động thuế quan cũng như tránh các đòn PVTM.

Thông tin từ Cục PVTM (Bộ Công Thương) cho biết, năm 2024, hàng XK Việt Nam phải đối mặt với 272 vụ việc điều tra PVTM từ các thị trường, trong đó có 39 vụ việc chống lẩn tránh biện pháp PVTM.

Hoàn thiện chính sách bảo vệ doanh nghiệp trong nước

Theo nguồn tin của Báo Đấu thầu, Bộ Công Thương vừa hoàn thiện hồ sơ trình cấp có thẩm quyền xem xét, phê duyệt Nghị định thay thế Nghị định số 10/2018/NĐ-CP (NĐ10) của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Quản lý ngoại thương về các biện pháp PVTM. “Việc sửa đổi, bổ sung Nghị định số 10/2018/NĐ-CP nhằm quy định rõ ràng, chi tiết hơn đối với công tác điều tra áp dụng biện pháp PVTM, bảo đảm quá trình điều tra công khai, minh bạch phù hợp với cam kết quốc tế”, nguồn tin chia sẻ.

Để kịp thời hướng dẫn thực hiện Nghị định, hiện Bộ Công Thương đang đưa ra lấy ý kiến hoàn thiện Dự thảo Thông tư quy định chi tiết một số nội dung về các biện pháp PVTM; Dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 07/2022/TT-BCT hướng dẫn thực hiện các biện pháp PVTM trong Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP)…

Theo Bộ Công Thương, tình trạng lẩn tránh biện pháp PVTM thường xuyên xảy ra, nhất là trong những năm gần đây. Đây là hành vi nhằm trốn tránh một phần hoặc toàn bộ nghĩa vụ thực thi biện pháp PVTM đang có hiệu lực đối với hàng hóa thuộc đối tượng áp dụng biện pháp này khi nhập khẩu vào Việt Nam. Việc tham gia chuỗi cung ứng khu vực cũng khiến Việt Nam trở thành quốc gia thường xuyên bị điều tra PVTM hoặc bị nghi ngờ chuyển tải bất hợp pháp nhằm lẩn tránh PVTM. Trước tình hình đó, việc hoàn thiện quy định pháp luật về lẩn tránh biện pháp về PVTM là vô cùng cấp thiết.

Theo đó, tại Dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 10/2018/NĐ-CP, Bộ Công Thương đề xuất mở rộng phạm vi áp dụng biện pháp PVTM đối với hàng hóa lẩn tránh biện PVTM thông qua sản xuất, lắp ráp tại Việt Nam; thông qua sản xuất, lắp ráp tại nước thứ ba; thông qua thay đổi không đáng kể hàng hóa bị áp dụng biện pháp PVTM; bằng việc chuyển tải thông qua một hoặc nhiều nước khác nhau; thay đổi nhà sản xuất để hưởng lợi từ chênh lệch mức độ áp dụng biện pháp PVTM với các quy định cụ thể.

Cùng với sự ủng hộ việc hoàn thiện chính sách pháp luật để bảo vệ DN trong nước XK bền vững, nhiều chuyên gia kinh tế khuyến nghị các DN cần tập trung nâng cao năng lực cạnh tranh bằng việc tăng chất lượng sản phẩm, kinh doanh minh bạch; đồng thời tiếp tục đa dạng hóa thị trường… để tránh những rủi ro có thể có từ phía thị trường nhập khẩu.

Trước tình trạng thép giá rẻ nhập khẩu “ồ ạt” vào thị trường trong nước, sau khi tiếp nhận hồ sơ đề nghị của DN và quá trình điều tra, ngày 21/2/2025, Bộ Công Thương quyết định áp dụng biện pháp chống bán phá giá tạm thời đối với một số sản phẩm thép cán nóng xuất xứ từ Ấn Độ và Trung Quốc.