|
| Những sửa đổi của Luật Đấu thầu, Luật Đầu tư công, Luật PPP sẽ tháo gỡ nhiều vướng mắc trong thực hiện dự án đầu tư công và thu hút thêm nhiều nhà đầu tư tham gia phát triển hạ tầng. Ảnh: Lê Tiên |
Nhiều cơ chế, chính sách mới về đầu tư, trong đó có đấu thầu, đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) dự kiến được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 9 sẽ giúp đẩy nhanh tiến độ công trình, dự án, góp phần nâng cao chất lượng hạ tầng, tạo nền tảng cho nền kinh tế tăng trưởng nhanh, bền vững trong giai đoạn tới.
Tiếp tục dồn lực cho công trình lớn, đầu tư trọng tâm, trọng điểm
Tại Công điện số 47/CĐ-TTg về một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế năm 2025, Thủ tướng yêu cầu năm 2025 tập trung xây dựng kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026 - 2030; bố trí vốn tập trung, trọng tâm, trọng điểm, kiên quyết không dàn trải, manh mún, bảo đảm tổng số dự án nguồn ngân sách trung ương giai đoạn 2026 - 2030 không quá 3.000 dự án; tích cực triển khai công tác chuẩn bị đầu tư các dự án quan trọng quốc gia, dự án trọng điểm, liên tỉnh, liên vùng, liên quốc gia và liên quốc tế.
Trước đó, tại Chỉ thị số 25/CT-TTg ngày 8/8/2024 về lập kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026 - 2030, Thủ tướng chỉ đạo phải tập trung bố trí trọng tâm, trọng điểm để triển khai những nhiệm vụ, công trình, dự án lớn, mang tính biểu tượng, xoay chuyển tình hình và chuyển trạng thái, đẩy nhanh tiến độ, hoàn thiện hạ tầng đồng bộ, hiện đại... Số lượng dự án đầu tư vốn ngân sách trung ương thực hiện giai đoạn 2026 - 2030 thấp hơn giai đoạn 2021 - 2025 khoảng 15 - 20%; để tập trung cho các dự án lớn quan trọng quốc gia.
Cùng với đó, năm 2025 Chính phủ đặt mục tiêu giải ngân 100% kế hoạch vốn đầu tư, thay vì 95% như nhiều năm trước. Trong giai đoạn tới, với mục tiêu hướng đến là tăng trưởng hai con số, giải ngân đầu tư công sẽ tiếp tục được đẩy mạnh, là một động lực quan trọng hàng đầu thúc đẩy tăng trưởng.
Bên cạnh đầu tư công, nhiều dự án hạ tầng lớn được triển khai theo mô hình PPP sau khi Luật PPP có hiệu lực đã, đang hoàn tất giai đoạn chuẩn bị, lựa chọn được nhà đầu tư để triển khai trong thời gian tới.
Theo Bộ Tài chính, trong hơn 4 năm thực hiện Luật PPP, có khoảng hơn 40 dự án được triển khai theo quy định của Luật này, trong đó nhiều dự án đã ký kết hợp đồng, có kết quả lựa chọn nhà đầu tư, hoặc đang tổ chức lựa chọn nhà đầu tư. Đây đều là những dự án trọng điểm của quốc gia, địa phương.
Việc mở rộng cao tốc Bắc - Nam phía Đông cũng đang được nhiều nhà đầu tư quan tâm đề xuất thực hiện theo mô hình PPP.
Thêm cơ chế, chính sách tăng tốc giải ngân, thu hút nguồn lực
Những sửa đổi của Luật Đấu thầu, Luật Đầu tư công, Luật PPP tại Dự án Luật Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu thầu; Luật PPP; Luật Hải quan; Luật Thuế giá trị gia tăng; Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu; Luật Đầu tư; Luật Đầu tư công; Luật Quản lý, sử dụng tài sản công (Chính phủ báo cáo tại Phiên họp thứ 46 của Ủy ban TVQH ngày 6/6) sẽ tháo gỡ nhiều vướng mắc trong thực hiện dự án đầu tư công và thu hút thêm nhiều nhà đầu tư tham gia phát triển hạ tầng.
Tại phiên họp, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương cho biết, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, Luật Đấu thầu được sửa đổi theo hướng quy định nguyên tắc trao quyền cho chủ đầu tư được ưu tiên áp dụng các hình thức lựa chọn nhà thầu có quy trình, thủ tục đơn giản, thuận lợi nhất như: chỉ định thầu, lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt, đặt hàng. Ngoài các hình thức được ưu tiên nêu trên, chủ đầu tư được lựa chọn các hình thức khác như đấu thầu rộng rãi, chào hàng cạnh tranh và các hình thức khác phù hợp với quy mô, tính chất của gói thầu. Dự thảo tiếp tục mở rộng trường hợp được áp dụng hình thức chỉ định thầu, lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt, đấu thầu hạn chế, đặt hàng... để bảo đảm tính linh hoạt trong tổ chức thực hiện. Đồng thời, giao Chính phủ quy định chi tiết việc lựa chọn hình thức lựa chọn nhà thầu đối với các hình thức còn lại (như tự thực hiện, tham gia thực hiện của cộng đồng, đàm phán giá...). Quy định nêu trên đã mở rộng quyền tự chủ của chủ đầu tư, đồng thời tạo cơ chế linh hoạt, chủ động, bảo đảm thực hiện chủ trương tăng cường phân cấp, phân quyền. Qua đó, góp phần đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án đầu tư công.
Về hình thức đặt hàng, hiện nay, các nghị quyết của Bộ Chính trị (được thể chế hóa tại các nghị quyết của Quốc hội) đã yêu cầu phải đẩy mạnh cơ chế đặt hàng cho các doanh nghiệp thực hiện dự án đặc thù, trọng điểm, lĩnh vực chiến lược, quan trọng quốc gia. Đồng thời, một số nghị quyết của Quốc hội, Dự thảo Luật Khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; Luật Đường sắt... đã có quy định cho phép áp dụng hình thức đặt hàng đối với nguồn vốn đầu tư công.
Do vậy, Bộ Tài chính đề xuất bổ sung Điều 29a, bãi bỏ Điều 57 để mở rộng hình thức, phương thức đặt hàng. Trong đó, hàng hóa, dịch vụ thuộc các lĩnh vực chiến lược, công nghiệp nền tảng, công nghiệp mũi nhọn, hạ tầng năng lượng, hạ tầng số, giao thông xanh, đào tạo nhân lực gắn với chuyển giao công nghệ; công nghệ số trọng điểm… cũng nằm trong những trường hợp được đặt hàng.
Với Luật PPP, việc sửa đổi, bổ sung nhiều quy định sẽ tạo thuận lợi hơn trong triển khai dự án và hấp dẫn nhà đầu tư.
Cụ thể, về cơ chế chia sẻ tăng, giảm doanh thu, theo Thứ trưởng Trần Quốc Phương, Dự thảo Luật chỉnh lý, tiếp thu theo hướng quy định khung tỷ lệ, cụ thể là mức giảm từ 75 - 90% và mức tăng từ 110 - 125% để cơ quan có thẩm quyền quyết định trong quá trình lập dự án và đàm phán với nhà đầu tư, bảo đảm tính linh hoạt. Đối với các dự án PPP khoa học, công nghệ, quy định không yêu cầu nhà đầu tư chia sẻ phần tăng doanh thu trong 3 năm đầu sau thời điểm vận hành, kinh doanh; đồng thời, cho phép áp dụng mức chia sẻ 100% phần chênh lệch giảm giữa doanh thu thực tế và doanh thu trong phương án tài chính trong cùng khoảng thời gian nếu doanh thu thực tế thấp hơn. Đây là chính sách vượt trội để thúc đẩy hợp tác công tư trong lĩnh vực khoa học, công nghệ nhằm thể chế hóa Nghị quyết số 57-NQ/TW.
Về chấm dứt hợp đồng trước thời hạn, bổ sung trường hợp chấm dứt hợp đồng do quy hoạch, chính sách, pháp luật có liên quan thay đổi mà các bên đã thực hiện các biện pháp khắc phục nhưng không bảo đảm việc tiếp tục thực hiện hợp đồng dự án PPP.
Về lựa chọn nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt, bổ sung trường hợp áp dụng lựa chọn nhà đầu tư trong trường hợp dự án có yêu cầu thực hiện đặt hàng, giao nhiệm vụ để thực hiện dự án thuộc các lĩnh vực chiến lược, các dự án, nhiệm vụ nghiên cứu khoa học trọng điểm, quan trọng quốc gia theo chủ trương tại Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân và Nghị quyết số 198/2025/QH15 về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân.
Quy trình dự án PPP cũng được đơn giản, cắt giảm một số thủ tục, như cắt giảm thủ tục chủ trương đầu tư đối với một số nhóm dự án như: dự án PPP không sử dụng vốn nhà nước; dự án PPP khoa học, công nghệ; dự án PPP áp dụng loại hợp đồng O&M và dự án áp dụng loại hợp đồng BT thanh toán bằng quỹ đất…
