|
| Nhập siêu quý I/2017 là 1,9 tỷ USD, bằng 4,3% kim ngạch xuất khẩu. Ảnh: Lê Tiên |
Trong bức tranh kinh tế quý I, đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), phát triển doanh nghiệp, sản xuất nông nghiệp, tăng trưởng tín dụng có thể coi là những gam màu sáng. Sản xuất công nghiệp tăng chậm, tiêu dùng giảm cảnh báo cầu nội địa thấp và nhập siêu tăng lại là những sắc màu trầm hơn.
Sản xuất công nghiệp tăng chậm
Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT), chỉ số sản xuất công nghiệp trong quý I ước tăng 4,1% so với cùng kỳ năm 2016, thấp hơn rất nhiều mức tăng 7,4% của cùng kỳ năm 2016. Trong đó, các ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tăng 8,3% (cùng kỳ năm 2016 tăng 9,4%). Chỉ số tồn kho toàn ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tại thời điểm 1/3/2017 tăng 12,5% so với cùng kỳ năm 2016, cao hơn mức 8,7% của cùng kỳ năm 2016.
Khu vực công nghiệp và xây dựng tăng thấp hơn rất nhiều so với cùng kỳ năm ngoái. Bên cạnh đó, ngành khai khoáng giảm rất mạnh (11,4%), năm trước rất khó khăn cũng chỉ giảm 3,7%.
Lý giải nguyên nhân, bà Nguyễn Thúy Hiền, Vụ phó Vụ Kế hoạch thuộc Bộ Công Thương cho biết, ngành khai khoáng giảm mạnh chủ yếu do khai thác dầu thô giảm sâu so với cùng kỳ năm trước (giảm 13%, năm trước giảm 3,7%), than đá cũng giảm 5,5% so với cùng kỳ năm trước (cùng kỳ năm 2016 tăng nhẹ). Sự sụt giảm này, theo bà Hiền, phần lớn là giảm tự nhiên do kế hoạch giảm. Ngoài ra, sản xuất than suy giảm do các doanh nghiệp ngành than chưa ký được hợp đồng với Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam. Sản xuất và phân phối điện điều tiết giảm để phù hợp với tình hình tiêu thụ. Công nghiệp chế biến, chế tạo giảm do nhu cầu tiêu thụ giảm. Chỉ số tồn kho tăng cao hơn do tiêu thụ giảm, nhưng cũng chưa đáng lo.
Bà Hiền nhận định, số liệu của quý I/2017 phù hợp với quy luật và chu kỳ sản xuất. Sản xuất công nghiệp đang có xu hướng cải thiện, tốc độ tăng của tháng 3 đã cao hơn tháng 2. Nhiều dấu hiệu cho thấy sản xuất công nghiệp các tháng tới sẽ khả quan hơn, như nhập khẩu nhóm hàng nguyên nhiên vật liệu tăng cao phục vụ sản xuất thời gian tới; FDI vào công nghiệp chế biến, chế tạo cao nhất; nhiều doanh nghiệp dệt may, da giày đã có đơn hàng đến hết quý II, hợp đồng ổn định;…
Cầu nền kinh tế thấp
Tuy đạt mức tăng nhỉnh hơn cùng kỳ năm trước, nhưng theo Tổng cục Thống kê, trừ đi yếu tố tăng giá, tổng mức bán lẻ và doanh thu dịch vụ tiêu dùng quý I năm nay chỉ tăng 6,2% so với cùng kỳ năm 2016, trong khi cùng kỳ năm trước nếu trừ đi tăng giá thì tăng 7,5%.
Không chỉ cầu nội địa thấp hơn cùng kỳ 2016, cầu nước ngoài cũng thấp, tăng trưởng xuất khẩu cao nhưng do tăng giá là nhiều. Đơn cử nhiều mặt hàng xuất khẩu có mức giá tăng rất cao so với cùng kỳ 2016 như cà phê tăng 32,8%, than đá tăng gấp hơn 2 lần, dầu thô tăng 50,3%, xăng dầu tăng 45,2%, cao su tăng 78,9%... Đồng thời, chi tiêu Chính phủ tiết kiệm, cắt giảm cũng sẽ ảnh hưởng đến cầu của nền kinh tế.
Theo nguyên Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Cao Viết Sinh, cầu trong nước rất quan trọng, có tác động lớn thúc đẩy tăng trưởng, nếu tăng quá thấp là “đại vấn đề” của nền kinh tế. Cầu trong nước đang rất khó, cần xem kích cầu thế nào là phù hợp, trong đầu tư cần gì, tiêu dùng cần gì...
Và thách thức nhập siêu
Tổng kim ngạch xuất khẩu quý I ước đạt 43,73 tỷ USD, tăng 12,8% so với cùng kỳ 2016. Đây là mức tăng rất mạnh so với cùng kỳ năm trước (cùng kỳ năm 2016 tăng 4,1%) và là mức tăng cao so với 4 - 5 năm trở lại đây.
Xuất khẩu tăng cao, thế nhưng tốc độ tăng nhập khẩu còn lớn hơn rất nhiều. Tổng kim ngạch nhập khẩu quý I ước đạt 45,6 tỷ USD, tăng 22,4% so với cùng kỳ 2016 (cùng kỳ 2016 tăng 4,1%). Từ đó đẩy nhập siêu quý I lên 1,9 tỷ USD, tương đương 4,3% kim ngạch xuất khẩu.
Chỉ tiêu Quốc hội đề ra cho năm 2017 là tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu đạt 6 - 7%, tỷ lệ nhập siêu so với tổng kim ngạch xuất khẩu đạt 3,5%, tương đương tổng kim ngạch nhập khẩu đạt 190 tỷ USD. Tuy nhiên, quý I, tỷ lệ này đã là 4,3%, đặt ra thách thức rất lớn để hoàn thành được kế hoạch.
Đánh giá về tình hình này, bà Nguyễn Thúy Hiền cho biết, nhập khẩu trong quý I chủ yếu là máy móc, thiết bị cho các dự án FDI chuẩn bị đi vào hoạt động và nhập khẩu nguyên nhiên vật liệu đầu vào phục vụ sản xuất. Đại diện Bộ Công Thương nhận xét, đây là nhập siêu “lành mạnh” và các nhóm hàng cần hạn chế nhập khẩu đã được kiểm soát tốt.
Tuy nhiên, trao đổi với Bộ Công Thương, Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Đào Quang Thu lưu ý phải xem lại số liệu nhập khẩu ô tô, đặc biệt là từ Ấn Độ và các nước ASEAN do thuế giảm, cần có biện pháp gì không đối với nhóm hàng này.
