|
| Tỷ trọng chi đầu tư phát triển so với GDP giảm mạnh trong vài năm gần đây. Ảnh: Tường Lâm |
Thông tin trên được đưa ra tại Hội thảo khoa học quốc gia “Triển vọng kinh tế Việt Nam và vai trò nhà nước kiến tạo trong hoàn thiện thể chế và môi trường kinh doanh” diễn ra ngày 16/3.
Chi thường xuyên chiếm tỷ trọng lớn
Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, tổng chi ngân sách từ đầu năm đến thời điểm 15/12/2016 ước đạt 1.135,5 nghìn tỷ đồng, bằng 89,2% dự toán năm, trong đó chi đầu tư phát triển đạt 190,5 nghìn tỷ đồng (74,7%); chi phát triển sự nghiệp kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, quản lý hành chính đạt 786 nghìn tỷ đồng (95,4%); chi trả nợ và viện trợ đạt 150,3 nghìn tỷ đồng (96,9%).
Nhận xét về các con số trên, GS. TS. Trần Thọ Đạt cho rằng, chi thường xuyên vẫn tiếp tục chiếm tỷ trọng lớn (tới 70%). Chi thường xuyên đã lớn hơn mức thu từ thuế và phí.
Như vậy, theo vị giáo sư này, các biện pháp cải cách hành chính vẫn chưa phát huy tác dụng, hệ thống và cơ chế chi tiêu thường xuyên chưa có cải thiện tích cực. Trong những năm tới, khả năng giảm nhanh chi thường xuyên là không dễ dàng, gây ảnh hưởng lớn đến thâm hụt ngân sách và nợ công trong trung và dài hạn khi ngân sách có thể phải đi vay để chi thường xuyên chứ không phải để đầu tư phát triển.
Trong khi đó, tỷ trọng chi đầu tư phát triển đã giảm mạnh từ 28,5% (giai đoạn 2001 - 2005), 24,4% (giai đoạn 2006 - 2010), 18% (giai đoạn 2011 - 2015) và chỉ còn 15,2% trong tổng chi ngân sách năm 2015.
Điều đáng nói, theo GS. TS. Trần Thọ Đạt là chi ngân sách tăng cao trong khi thu ngân sách lại có xu hướng giảm. Theo Tổng cục Thống kê, tổng thu ngân sách từ đầu năm đến thời điểm 15/12/2016 ước đạt 943,3 nghìn tỷ đồng, bằng 93% dự toán năm, trong đó thu nội địa 744,9 nghìn tỷ đồng (94,9%); thu từ dầu thô 37,7 nghìn tỷ đồng (69,2%); thu cân đối ngân sách từ hoạt động xuất, nhập khẩu đạt 156,2 nghìn tỷ đồng (90,8%).
Như vậy, mặc dù thu nội địa tăng 13,4% nhưng một số khoản thu quan trọng như thu từ dầu thô và xuất nhập khẩu đều giảm mạnh, với mức giảm tương ứng 39,6% và 2,3% so với năm 2015.
Theo đó, tỷ lệ thu ngân sách/GDP của Việt Nam đang liên tục suy giảm qua các năm. Nếu như giai đoạn 2006 - 2010, thu ngân sách nhà nước ước đạt 28,7% GDP thì giai đoạn 2011 - 2015 giảm chỉ còn 23,3%. Năm 2016, tỷ lệ này ước tính chỉ còn 22,1%.
“Có thể thấy tỷ trọng tổng thu ngân sách nhà nước/GDP của Việt Nam ở mức trung bình trong khu vực nhưng đang ngày càng giảm dần do một số nguyên nhân như kinh tế chưa thực sự khởi sắc, cắt giảm thuế quan theo lộ trình tham gia các hiệp định thương mại, thu từ dầu thô suy giảm do giá dầu và sản lượng dầu suy giảm”, GS. TS. Trần Thọ Đạt nhận xét.
Nợ công cao so với các nước khu vực
Theo Nhóm nghiên cứu của NEU, áp lực chi trả nợ công đang ngày càng gia tăng khi tỷ trọng chi trả nợ trung và dài hạn đã vượt ngưỡng 25% tổng thu ngân sách (năm 2016 ước đạt 26,3%).
Ngoài ra, rủi ro nợ công của Việt Nam còn nằm ở hai yếu tố: Nợ công trên chưa tính đến nợ của khu vực doanh nghiệp nhà nước (DNNN) trong khi khu vực này vẫn luôn nhận được ngân sách “mềm” từ Chính phủ và là nguồn tiềm ẩn đối với nợ công.
Theo báo cáo của Chính phủ, tổng số nợ phải trả hợp nhất năm 2015 của riêng 103 tập đoàn, tổng công ty nhà nước đã là 1.547.859 tỷ đồng, tương đương hơn 70 tỷ USD (chiếm khoảng 35% GDP).
Như vậy, nếu tính cả nợ của DNNN, tỷ lệ nợ công đã vượt quá 100% GDP. Tốc độ gia tăng nợ công nhanh trong khi triển vọng tăng trưởng kinh tế còn nhiều khó khăn phía trước, ngân sách trung hạn thiếu bền vững, tỷ trọng trả nợ vay trong tổng chi ngân sách đã vượt ngưỡng cho phép đang là nguy cơ rất lớn đến nền kinh tế.
