Tái cấu trúc nền kinh tế 2021 - 2025: Cách nào để nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp?

Ảnh minh họa: Internet

Tại Kỳ họp thứ 2 Quốc hội khóa XV, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết về Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021 - 2025. Mục tiêu là phấn đấu tốc độ tăng năng suất lao động bình quân đạt trên 6,5%/năm, cao hơn so với kết quả của giai đoạn 2016 - 2020 là 5,8%; bảo đảm tổng vốn đầu tư toàn xã hội bình quân 5 năm đạt khoảng 32 - 34% GDP; phát triển mạnh các loại thị trường yếu tố (thị trường đất đai, thị trường cổ phiếu…); kinh tế số chiếm 20% GDP; đạt khoảng 1,5 triệu DN với tỷ trọng đóng góp của khu vực kinh tế tư nhân vào GDP là khoảng 55%; có ít nhất 5 - 10 sản phẩm quốc gia xây dựng được thương hiệu quốc tế…

Theo đánh giá của bà Minh tại Diễn đàn Tái cấu trúc nền kinh tế giai đoạn 2021 -2025: Những vấn đề đặt ra với DN diễn ra ngày 14/12, đây không phải là một kế hoạch mới, mà là bước tiếp nối và cụ thể hóa, gắn với điều kiện cụ thể của giai đoạn tới. Vì vậy, mục tiêu của kế hoạch tái cơ cấu nền kinh tế cho giai đoạn này là phải tạo sự thay đổi rõ nét trong mô hình tăng trưởng theo hướng dựa vào tăng năng suất, chất lượng, sức cạnh tranh, hiệu quả sử dụng nguồn lực, tính tự chủ và khả năng thích ứng của nền kinh tế, từng bước hướng tới nền kinh tế dựa vào khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, đảm bảo phát triển nhanh, bền vững, hài hòa với văn hóa, xã hội, môi trường và quốc phòng - an ninh.

Bên cạnh các giải pháp khắc phục những hạn chế, bất cập tồn tại trong giai đoạn vừa qua như tái cơ cấu đầu tư công, DN nhà nước, hệ thống tổ chức tín dụng…, thời gian tới cần tập trung phát triển các loại thị trường, nâng cao hiệu quả huy động, phân bổ và sử dụng các nguồn lực; phát triển lực lượng DN nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh, năng lực nội tại và tính tự chủ, tự cường của nền kinh tế. Đồng thời cơ cấu lại không gian kinh tế, phát triển kinh tế đô thị, tăng cường liên kết vùng, liên kết đô thị - nông thôn và phát huy vai trò của các vùng kinh tế trọng điểm, các đô thị lớn trong thúc đẩy đổi mới mô hình tăng trưởng. Nâng cấp chuỗi giá trị các ngành dựa vào ứng dụng tiến bộ khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, phát triển kinh tế xanh, kinh tế bao trùm; tăng cường thích ứng với biến đổi khí hậu…

TS. Lê Võ Phương Nga - Giám đốc Quản trị tài chính Ngân hàng Đầu tư quốc tế Credit Agricole Pháp cho rằng, hiện nay, tái cơ cấu nền kinh tế đã có nhiều thay đổi so với trước, với 4 bài toán mang tính sống còn là xác định mô hình phát triển kinh tế tương lai gắn với phát triển kinh tế xanh và kinh tế số; tăng khả năng tương tác quốc gia, nâng cao khả năng cạnh tranh, hợp tác và vị thế trong chuỗi giá trị; lựa chọn thứ tự ưu tiên phát triển ngành mũi nhọn, phân bổ lại nguồn lực phát triển ở tầm quốc gia; cải cách thể chế, môi trường kinh doanh.

“Áp lực hiện tại của cải cách thể chế, môi trường kinh doanh không chỉ xây dựng hành lang pháp lý, mà còn phải thể hiện bằng việc quyết tâm của Nhà nước để mở cửa chào đón DN. Thực tế cho thấy, nhiều nước trong khu vực và trên thế giới đang đi rất nhanh và nhanh hơn Việt Nam. Lấy ví dụ, mặc dù thị trường tiền số vẫn đang còn nhiều tranh cãi, nhưng việc Chính phủ Pháp vừa mời lãnh đạo một DN tư nhân đến phát triển thị trường tiền số tại Pháp đã cho thấy sự chào đón, trải thảm đỏ mời DN đến chứ không phải ngồi chờ DN đến gõ cửa”, bà Nga nhấn mạnh.

Theo bà Nga, trong bối cảnh hiện nay, xu hướng toàn cầu hóa đang phát triển chậm lại, nhiều quốc gia dời công xưởng sản xuất tại Trung Quốc về nước để nội địa hóa sản xuất, đầu tư nguồn nhân lực nội địa.

Do đó, yếu tố mang tính quyết định lúc này đối với Việt Nam là phải đổi mới toàn diện cấu trúc nền kinh tế để đưa một số lĩnh vực lên trọng tâm như phát triển kinh tế xanh (công nghiệp xanh, tài chính xanh), ưu tiên phát triển năng lượng tái tạo, công nghệ mới, chuyển đổi số, robot dịch vụ… Việc ưu tiên tái cấu trúc ngành sẽ giúp đưa ra mục tiêu và biện pháp rõ ràng hơn.

Mới đây, vị tiến sĩ chia sẻ, Chính phủ Pháp đã đưa ra gói hỗ trợ nội địa hóa sản xuất trị giá 100 tỷ Euro, trong đó dành 1/3 để giảm thuế cho DN, đầu tư cho DN phát triển cơ sở kinh tế nội bộ; 1/3 sử dụng cho việc chuyển hóa năng lượng (sử dụng năng lượng mới, giảm tiêu thụ năng lượng, cải tạo đất và phát triển công nghệ vi sinh…); 1/3 đầu tư đào tạo nguồn nhân lực.

Để nâng cao năng lực cạnh tranh của DN, bà Nga khuyến nghị, DN cần nhanh chóng xác định và tháo gỡ các nút thắt của ngành hoạt động (vốn, công nghệ, lao động); tập trung vào khả năng thích ứng và chống chọi của DN (xây dựng khả năng thích ứng, chống chọi, và lợi nhuận mới theo sau đó); tái cơ cấu theo ngành, theo khu vực, trong đó nhấn mạnh sự cạnh tranh và hợp tác; đón xu thế trong nước và quốc tế theo ngành và chuỗi giá trị, công nghệ, xu thế chuyển dịch vốn và lao động.

Theo ông Hoàng Quang Phòng - Phó Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), đại dịch Covid-19 cùng với những xu hướng mới trên thế giới như: dịch chuyển đầu tư, thương mại, chuyển đổi số, sự thay đổi nhanh chóng các mô hình kinh doanh, phương thức sản xuất và tiêu dùng… mang lại nhiều cơ hội và thách thức cho quá trình tái cơ cấu nền kinh tế. Do đó, cộng đồng DN cần đặt mình trong vai trò chủ động thích ứng và có sự điều chỉnh phù hợp, tái cơ cấu khi xuất hiện các triệu chứng như doanh thu sụt giảm, công nợ nhiều lên, chi phí sử dụng vốn tăng, thiếu công cụ giám sát…