|
| Đến 30/11/2021, ước giải ngân vốn ODA, vốn vay ưu đãi của nhà tài trợ nước ngoài đạt 21,51% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Ảnh: Lê Tiên |
Nhiều vướng mắc ảnh hưởng tiến độ giải ngân
Theo số liệu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT), đến 30/11/2021, ước giải ngân vốn ODA, vốn vay ưu đãi đạt 21,51% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Theo các bộ, ngành, địa phương, có nhiều nguyên nhân dẫn đến chậm giải ngân vốn ODA, vốn vay ưu đãi.
Lãnh đạo tỉnh Bình Định cho biết, giải ngân ODA của Tỉnh đến 31/12/2021 ước đạt 55,11% kế hoạch giao, một trong những nguyên nhân là do nhà tài trợ chậm cho ý kiến thống nhất về một số nội dung như giá thiết bị, năng lực nhà thầu… nên chủ đầu tư chưa thể triển khai thực hiện lựa chọn nhà thầu, ký hợp đồng và triển khai dự án theo kế hoạch.
Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Hòa Bình, Yên Bái, Gia Lai… nêu vướng mắc trong quá trình triển khai Chỉ thị 18/CT-TTg ngày 29/6/2019 về việc không sử dụng vốn ODA cho chi thường xuyên và chi trả thuế, phí. Nhiều dự án ký hiệp định vay từ trước Chỉ thị 18 cho phép dùng vốn vay để thanh toán thuế, phí hiện gặp rất nhiều khó khăn. Theo UBND tỉnh Gia Lai, Tỉnh sẽ phải sử dụng vốn đối ứng để thanh toán thuế VAT và phí dẫn đến phải tiến hành thủ tục phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư, điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 và bố trí kế hoạch vốn đối ứng hàng năm.
Nhiều địa phương cũng phản ánh việc điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án theo Nghị định số 56/2020/NĐ-CP (NĐ 56) thì tất cả các nội dung trong quyết định phê duyệt chủ trương đầu tư đều phải thực hiện hồ sơ, quy trình, thủ tục điều chỉnh chủ trương đầu tư như ban đầu với quy trình, thủ tục phức tạp.
Những nguyên nhân lớn khác được chỉ ra là do tác động của dịch Covid-19 khiến các dự án ODA gặp khó khăn trong việc thống nhất với các nhà tài trợ đối với từng hoạt động và kế hoạch của Dự án; chuyên gia nước ngoài không nhập cảnh được; giải phóng mặt bằng…
Tháo gỡ đồng bộ, nâng hiệu quả sử dụng vốn
Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 114/2021/NĐ-CP (NĐ 114) quy định về quản lý và sử dụng ODA và vốn vay ưu đãi của nhà tài trợ nước ngoài. NĐ 114 có hiệu lực thi hành từ ngày ký ban hành (16/12/2021), thay thế NĐ 56.
Theo Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Trần Quốc Phương, NĐ 114 được kỳ vọng sẽ tháo gỡ nhiều khó khăn vướng mắc tại dự án ODA, trong đó, có quy định điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án. Một số điều chỉnh đơn giản mà không tác động tới các cam kết của Việt Nam, quy mô vốn, cơ cấu vốn thì sẽ rút ngắn thời gian rất nhiều. Tuy nhiên, nếu điều chỉnh liên quan đến trách nhiệm cam kết, vốn thì vẫn phải làm trình tự thủ tục như trước, rất phức tạp, mất nhiều thời gian. Mỗi lần điều chỉnh 1 dự án bình quân mất 6 tháng.
Để tháo gỡ vướng mắc về thanh toán thuế, phí, NĐ 114 quy định tại điều khoản chuyển tiếp: “Đối với điều ước quốc tế cụ thể về vốn vay ODA, vốn vay ưu đãi đã ký, được tiếp tục thực hiện theo điều ước quốc tế cụ thể đó. Trường hợp điều chỉnh, bổ sung thì thực hiện theo quy định tại Nghị định này”. NĐ 114 quy định rõ việc sử dụng vốn ODA, vay ưu đãi sử dụng cho hạng mục, hoạt động nào tại Khoản 2 Điều 6; quy định những hoạt động thực hiện trước trong khuôn khổ pháp luật cho phép. Nghị định cũng đơn giản hóa nhiều quy trình, thủ tục khác...
Ông Dương Hùng Cường, Phó Vụ trưởng Vụ Kinh tế đối ngoại thuộc Bộ KH&ĐT cho biết, thủ tục triển khai dự án sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi phức tạp hơn sử dụng vốn trong nước, vì phải hài hòa thủ tục với nhà tài trợ, mất nhiều thời gian. Bộ KH&ĐT đã và đang nỗ lực phối hợp với các cơ quan liên quan, nhà tài trợ để hài hòa thủ tục hơn nữa. Bên cạnh đó, Bộ KH&ĐT đã đề xuất sửa đổi Luật Đầu tư công tại Dự án 1 luật sửa 8 luật, theo hướng kiến nghị phân cấp thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư của Thủ tướng cho người đứng đầu cơ quan chủ quản đối với dự án nhóm B và nhóm C sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi.
Bộ KH&ĐT đang đề xuất sửa đổi Luật Đấu thầu để tạo cơ sở pháp lý giao Chính phủ hướng dẫn, cho phép thực hiện nhiều hơn các hoạt động trước đối với dự án ODA...
Một số ý kiến khác cũng cho rằng, từ tổng hợp thực tế hai năm gần đây, nhiều địa phương đề nghị kế hoạch vốn rất cao, dẫn đến không giải ngân được hết, tranh thủ lý do Covid-19 để xin giảm vốn. Công tác chuẩn bị dự án cũng không tốt dẫn đến vướng khi triển khai. Vì thế, sự chủ động xây dựng kế hoạch sát, chuẩn bị dự án tốt, quyết liệt triển khai từ phía bộ, ngành, địa phương đóng vai trò rất quan trọng để thúc đẩy giải ngân dự án ODA.
