|
| Lượng TPDN các tổ chức phi tín dụng và cá nhân nắm giữ đã tăng khoảng 25% trong 6 tháng đầu năm 2020. Ảnh Internet |
Đó là nhận xét của Trung tâm Phân tích Chứng khoán SSI tại báo cáo đánh giá tác động của kênh trái phiếu và kênh tiền gửi.
Lợi suất TPDN hấp dẫn hơn tiền gửi
Theo báo cáo này, tổng quy mô thị trường TPDN hiện tại tương đương khoảng 8,6% tổng tiền gửi toàn hệ thống ngân hàng, tương đương quy mô tiền gửi của VietinBank - ngân hàng có thị phần tiền gửi thứ 4 tại Việt Nam (sau BIDV, Agribank và Vietcombank), tương đương 9,3% dư nợ tín dụng và 19,5% tổng vốn hóa 3 sàn chứng khoán Việt Nam.
Theo báo cáo tài chính của các ngân hàng thương mại (NHTM), lượng TPDN mà các ngân hàng đang nắm giữ tại thời điểm 31/3 là khoảng 398.000 tỷ đồng. Nếu loại trừ số này, lượng TPDN do các tổ chức phi tín dụng, cá nhân nắm giữ là khoảng 385.000 tỷ đồng, chiếm 4,2% tổng tiền gửi toàn hệ thống và gần bằng quy mô tiền gửi của Sacombank, ngân hàng có thị phần huy động xếp ngay sau Vietinbank.
Theo SSI Research, lượng TPDN các tổ chức phi tín dụng và cá nhân nắm giữ đã tăng khoảng 153% trong năm 2019 và tăng khoảng 25% trong 6 tháng đầu năm 2020. TPDN đang hút một lượng tiền đáng kể từ các kênh đầu tư khác, trong đó trực tiếp nhất là kênh tiền gửi do có cùng tính chất là khoản đầu tư có thu nhập cố định.
6 tháng đầu năm, các NHTM phát hành 42.500 tỷ đồng trái phiếu với lãi suất bình quân 6,72%/năm và kỳ hạn bình quân 4,7 năm nhưng nhà đầu tư cá nhân chỉ mua các trái phiếu kỳ hạn 7 năm của TPBank với lãi suất thả nổi, cao hơn lãi suất tiền gửi 2 - 2,6%/năm; và các trái phiếu 6 - 10 năm của BIDV có kèm cam kết mua lại trước hạn sau 1 - 5 năm ở lãi suất cao hơn lãi suất tiền gửi 0,6 - 1,2%/năm.
Nếu loại trừ trái phiếu ngân hàng, lãi suất bình quân TPDN phát hành sơ cấp dao động từ 10,1 - 11,2%/năm với kỳ hạn tăng dần từ 12 tháng đến 5 năm. Khảo sát mức lãi suất các CTCK và NHTM chào, lãi suất TPDN trên thứ cấp thường thấp hơn 2 - 2,5%/năm trên sơ cấp, nằm trong vùng 7,5 - 10,5%/năm.
So với lãi suất tiền gửi, lợi tức TPDN cao hơn 0,8 - 1,7%/năm so với lãi suất tiền gửi cạnh tranh nhất. Bản thân mức giãn cách của lãi suất tiền gửi giữa các nhóm NHTM cũng rất rộng, các NHTM nhỏ huy động với lãi suất cao hơn nhóm 4 NHTM Nhà nước 1 - 2%/năm. Bởi vậy, nếu so với lãi suất tiền gửi của các NHTM lớn, lợi tức TPDN có thể cao hơn 1,8 - 4%/năm tùy từng kỳ hạn.
Yếu tố về kỳ hạn cũng được giải quyết với các cam kết từ phía các NHTM/CTCK sẽ mua lại hoặc làm trung gian thu xếp khi nhà đầu tư có nhu cầu thoái vốn. Các kỳ hạn nắm giữ có thể chia nhỏ đến từng tháng với mức lãi suất ghi trên hợp đồng cao hơn lãi suất tiền gửi cùng kỳ hạn 1 - 3%/năm.
Cẩn trọng với TPDN
Mức lãi suất cao hơn hẳn tiền gửi có sức hấp dẫn mạnh với các nhà đầu tư. Tuy nhiên, lợi nhuận thường đi kèm với rủi ro, sở hữu trái phiếu đồng nghĩa với việc nhà đầu tư trở thành chủ nợ của tổ chức phát hành và sẽ đối mặt với các rủi ro về mất khả năng thanh toán/thanh khoản của doanh nghiệp. Hiện tại, chưa có 1 đơn vị trung gian độc lập định hạng các TPDN, việc tự đánh giá các trái phiếu vượt quá khả năng của các nhà đầu tư cá nhân.
Bởi vậy, nhà đầu tư cần tìm hiểu kỹ về năng lực của tổ chức trung gian phân phối trong việc thực hiện cam kết mua lại trước hạn trái phiếu và mức phí phải chịu. Trong nhiều trường hợp, mức phí bán lại trái phiếu trước hạn có thể ăn mòn hết phần chênh lệch với lãi suất tiền gửi.
Mới đây, các NHTM đồng loạt giảm mạnh lãi suất tiền gửi 10 - 90 điểm cơ bản tùy từng kỳ hạn từ 1/7, ghi nhận đợt giảm lãi suất mạnh nhất từ cuối năm 2019 đến nay. Vùng lãi suất này đã thấp hơn 0,75 - 1%/năm ở kỳ hạn dưới 6 tháng và thấp hơn 1 - 2%/năm ở các kỳ hạn 6 tháng trở lên so với thời điểm cuối năm 2019 và nới rộng chênh lệch so với lãi suất TPDN.
Sự gia tăng mạnh lượng phát hành TPDN thời gian gần đây có thể là bước tăng tốc trước khi dự thảo sửa đổi Nghị định 163 theo hướng siết chặt việc phát hành riêng lẻ TPDN đi vào hiện thực. Sau 2 năm tăng tốc, lượng TPDN lưu hành hiện đã tương đối lớn và có thể là một trong những yếu tố khiến lãi suất tiền gửi khó có thể giảm nhiều trong nửa cuối năm 2020.
