|
| Việc định giá dịch vụ sử dụng đường bộ cần phản ánh chính xác giá trị xã hội mà các dự án mang lại. Ảnh: Hoài Tâm |
Tuy nhiên, nếu cơ quan nhà nước có thể đưa ra một phương án tính giá chính xác, khoa học thì sẽ là cơ sở để tạo ra đồng thuận xã hội, giảm rủi ro và khiến các doanh nghiệp (DN) yên tâm đầu tư.
Bất cập trong xác định mức giá
VCCI vừa có văn bản góp ý Dự thảo Thông tư sửa đổi Thông tư 35/2016/TT-BGTVT của Bộ GTVT quy định mức giá tối đa dịch vụ sử dụng đường bộ để kinh doanh. Theo đó, VCCI đã đưa ra một loạt đề xuất thay đổi cách tính phí đường bộ nhằm tháo gỡ điểm nghẽn khiến BOT trở nên bất cập.
Cụ thể, Dự thảo Thông tư sửa đổi bổ sung việc giảm giá sử dụng đường bộ cho người dân địa phương đối với các trạm thu giá theo lượt. Tuy nhiên theo VCCI, quy định này mới chỉ xác định về mặt nguyên tắc là sẽ giảm giá, chứ chưa quy định cụ thể mức giảm và đối tượng được giảm hoặc cách tính toán mức giảm giá. Các vấn đề cụ thể này sẽ được quyết định trong quá trình nghiên cứu, thẩm định dự án và đàm phán giữa cơ quan nhà nước và chủ đầu tư.
Nhằm bảo đảm sự minh bạch và đồng thuận trong xã hội, VCCI cho rằng, cơ quan soạn thảo cần bổ sung các quy định phải thông báo và lấy ý kiến các DN và người dân đối với toàn bộ dự án, bao gồm cả việc miễn giảm giá trong quá trình nghiên cứu, thẩm định dự án.
“Việc lấy ý kiến cần được thực hiện rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng trên toàn quốc và tại địa phương có liên quan, trên website của Bộ hoặc UBND cấp tỉnh, niêm yết tại trụ sở UBND các cấp gần tuyến đường và gửi công văn đến các hiệp hội DN vận tải trong tỉnh và Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam”, VCCI kiến nghị.
Về việc xác định mức giá tối đa, Thông tư 35 áp dụng theo hai phương pháp: Toàn tuyến và theo chiều dài đường. Đại diện VCCI cho rằng, cả hai cách xác định giá để tính phí hiện nay đã và đang tồn tại nhiều bất cập. Cụ thể, cách định giá này dường như quá chung chung, có thể gây ra nhiều hệ quả xã hội bất cập. Điển hình như khi áp dụng phương pháp giá toàn tuyến phải luôn bảo đảm khoảng cách giữa các trạm thu phí tối thiểu là 70km. Tuy nhiên, cũng ngay tại quy định này lại cho phép khoảng cách ngắn hơn 70km khi được các cơ quan có thẩm quyền đồng ý.
“Vô hình trung, quy định này có thể dẫn đến tình trạng một đoạn đường dài 30km cũng được thu phí bằng với một đoạn đường dài 100km”, VCCI góp ý.
Bên cạnh đó, hai phương pháp trên không giải quyết được tình trạng thu phí quá cao của một số dự án cải tạo, tăng cường mặt đường. Trong trường hợp đường cũ vẫn còn tốt, đang được đi miễn phí, chủ đầu tư chỉ thực hiện việc cải tạo, tăng cường mặt đường mà vẫn được thu giá với mức tối đa là rất bất hợp lý. Nguyên nhân xuất phát từ việc căn cứ tính mức giá thu đã bỏ qua hoàn toàn các yếu tố về chất lượng giao thông trước khi có dự án. Thực tế này không chỉ gây ra những phản ứng tiêu cực từ phía chủ phương tiện, mà còn không khuyến khích được chủ đầu tư bỏ vốn vào các dự án giao thông quan trọng, mang lại giá trị kinh tế - xã hội lớn.
Do đó, theo VCCI, việc định giá tối đa cho dịch vụ sử dụng đường bộ cần được nghiên cứu để có thể tính toán chi tiết hơn, phản ánh chính xác giá trị xã hội mà các dự án này mang lại.
Nếu tính giá chính xác, BOT giao thông sẽ lại hấp dẫn
Ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng Ban Pháp chế thuộc VCCI cho biết, sau khi tham khảo kinh nghiệm quốc tế và tham vấn ý kiến của một số chuyên gia, đề xuất áp dụng phương pháp tính giá sử dụng đường bộ dựa trên “chi phí vận tải tiết kiệm được” của phương tiện đó.
“Ví dụ, giả sử chi phí trung bình để một xe tải cỡ 4 tấn - 10 tấn đi từ điểm A đến B đường cũ là 500.000 đồng. Sau khi xây dựng dự án đường bộ mới thì chi phí này giảm xuống chỉ còn 300.000 đồng, phương tiện được hưởng lợi 200.000 đồng. Nhà nước đặt ra quy định mức giá thu tối đa không được vượt quá 50% chi phí tiết kiệm được, chủ đầu tư chỉ được phép thu ở mức giá tối đa là 100.000 đồng”, đại diện của VCCI đề xuất.
Theo VCCI, đề xuất tính phí sử dụng đường bộ dựa trên “chi phí tiết kiệm được” sẽ khiến mức giá luôn “chấp nhận được” đối với chủ phương tiện và chủ phương tiện được hưởng lợi 50% giá trị còn lại.
Phương pháp này phù hợp với mọi loại dự án, từ dự án xây dựng đường mới, nâng cấp cải tạo đường bộ, cho đến dự án cầu, hầm đường bộ, vì xem xét cả chất lượng hiện trạng giao thông trước dự án nên không gây ra tình trạng “cải tạo đường cũ, thu phí như đường mới”.
VCCI cũng cho rằng, nếu áp dụng phương án trên sẽ tạo động lực để các chủ đầu tư lựa chọn bỏ tiền vào những dự án mang lại lợi ích nhiều nhất cho xã hội, như các cung đường có lưu lượng xe lớn, hiện đang đi lại khó khăn. Thậm chí, chủ đầu tư sẽ nghiên cứu, sáng tạo, đề xuất nhiều giải pháp nhằm mang lại lợi ích tối đa cho chủ phương tiện. Điều này phù hợp quy luật giá trị của nền kinh tế thị trường.
