|
| Việt Nam hiện đang có lợi thế xuất khẩu vào EU nhờ các ưu đãi về thuế quan tại Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – EU. Ảnh: Lê Tiên |
Ngăn chặn nguy cơ gian lận xuất xứ hàng hóa
Việc Hoa Kỳ áp dụng chính sách thuế quan đối ứng đối với nhiều nước trên thế giới khiến căng thẳng thương mại leo thang và có thể dẫn đến các hành vi gian lận thương mại. Trong đó, các hành vi gian lận xuất xứ hàng hóa có thể gia tăng nhằm tránh các biện pháp trừng phạt mà các nước sẽ áp dụng đối với hàng nhập khẩu. Để ứng phó với nguy cơ này, Bộ Công Thương vừa ban hành Chỉ thị 09/CT-BCT về tăng cường quản lý nhà nước với hoạt động kiểm tra, giám sát xuất xứ hàng hóa trong tình hình mới nhằm ngăn chặn gian lận xuất xứ hàng hóa, chủ động hỗ trợ doanh nghiệp thích ứng với tình hình mới.
Tại Tọa đàm Rào cản thuế quan Mỹ - Những gợi mở từ tham tán thương mại diễn ra ngày 17/4, ông Đỗ Ngọc Hưng, Tham tán thương mại, Trưởng Cơ quan Thương vụ Việt Nam tại Mỹ đánh giá cao tính kịp thời của Chỉ thị 09/CT-BCT. Theo ông Hưng, chuyển tải và xuất xứ hàng hóa là một trong những vấn đề được Mỹ đặc biệt quan tâm để xử lý thuế đối ứng với các quốc gia có thâm hụt thương mại lớn. Với Việt Nam, do vị trí đặc thù nên Mỹ đặc biệt quan tâm đến vấn đề chuyển tải và xuất xứ hàng hóa.
Về vấn đề này, bà Nguyễn Thị Hoàng Thúy - Tham tán thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển, kiêm nhiệm thị trường Bắc Âu nhấn mạnh, trong bối cảnh căng thẳng thương mại quốc tế hiện nay, các nước châu Âu đang trở nên thận trọng hơn bao giờ hết trong vấn đề xuất xứ hàng hóa nhập khẩu.
Theo bà Thúy, khi Mỹ áp thuế đối ứng cao với một số quốc gia, trong đó có Trung Quốc, sẽ có một lượng hàng hóa lớn (thép, thiết bị điện tử, năng lượng tái tạo…) từ các nước này tìm cách vào thị trường Liên minh châu Âu (EU). Trong khi đó, Việt Nam hiện đang có lợi thế XK vào EU nhờ các ưu đãi về thuế quan tại Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA). Do đó, nếu không có giải pháp kiểm soát chặt chẽ thì nguy cơ bị lợi dụng nhằm hợp thức hóa nguồn gốc xuất xứ hàng hóa XK vào EU là có thể xảy ra.
“Nếu một số DN nước ngoài lợi dụng điều này để hợp thức hóa nguồn gốc xuất xứ nhằm tận dụng lợi thế thuế quan của Việt Nam thì không chỉ có một vài DN bị điều tra mà có thể toàn ngành hàng đó bị mất ưu đãi, thậm chí EU sẽ áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại. Trong quá khứ, EU đã từng áp dụng biện pháp tự vệ nghiêm ngặt với hiện tượng hàng hóa tràn vào thị trường họ một cách bất thường”, bà Thúy cảnh báo.
Cũng theo bà Thúy, để ngăn chặn nguy cơ này, EU đang đưa ra cảnh báo xuất xứ và mở rộng cơ chế giám sát với nhiều nhóm hàng nhập khẩu và không loại trừ khả năng sẽ áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại tương tự như trước đây nếu phát hiện bất thường về dòng chảy thương mại. “Để hàng XK không bị hoài nghi bởi các hành vi gian lận xuất xứ từ bên ngoài, cần kiểm soát chặt chẽ chuỗi cung ứng, bảo đảm tính minh bạch của xuất xứ hàng hóa. Đồng thời, nâng cao chất lượng, giá trị thực của hàng hóa XK”, bà Thúy nhấn mạnh.
 |
| Doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế về môi trường, an toàn thực phẩm, tiêu chuẩn xã hội, quản trị… để thúc đẩy xuất khẩu bền vững. Ảnh: Tiên Giang |
Hiểu thị trường để tìm cách mở rộng cơ hội
Bên cạnh thách thức từ hàng rào thuế quan, bà Nguyễn Thị Hoàng Thúy cho biết, EU, trong đó có các nước Bắc Âu còn gia tăng áp dụng các hàng rào phi thuế quan đối với hàng hóa nhập khẩu như quy định về môi trường, an toàn thực phẩm, tiêu chuẩn xã hội, quản trị… “Tuy đây là các rào cản mềm nhưng có tác động cứng nếu các doanh nghiệp không kịp thời thích ứng. Do đó, doanh nghiệp Việt cần có bước đi dài hạn với việc chủ động tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế để thúc đẩy XK bền vững”, bà Thúy lưu ý.
Theo bà Thúy, trong bối cảnh XK sang thị trường Mỹ gặp khó khăn, DN có thể cân nhắc chuyển hướng thị trường, đẩy mạnh XK sang các thị trường khác, trong đó có Bắc Âu (một thị trường nhỏ nhưng yêu cầu rất cao với hàng hóa) và xem đây như là cơ hội để nâng cao sức cạnh tranh hàng hóa. “Đây không đơn thuần là biện pháp tình thế để tránh rủi ro trong ngắn hạn, mà doanh nghiệp cần nhìn nhận như là bước tiến chiến lược dài hạn để định vị lại vai trò trong hệ sinh thái thương mại quốc tế đang hình thành. Khi hàng hóa của ta XK thành công vào thị trường khó tính như vậy thì cơ hội để mở rộng XK sang những thị trường khác là rất lớn”, bà Thúy nêu quan điểm.
Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng khuyến nghị một số giải pháp khác để hỗ trợ doanh nghiệp XK Việt Nam trụ vững và tiếp tục phát triển trước các biến động. Đó là khai thác hiệu quả các FTA đã ký kết, khai thác các thị trường ngách cũng như tiếp tục tìm kiếm thị trường mới; có thể trở thành nhà cung cấp bán thành phẩm nguyên liệu xanh tin cậy hoặc trở thành mắt xích quan trọng của ESG (bộ ba tiêu chuẩn gồm môi trường, xã hội và quản trị được sử dụng để đo lường mức độ phát triển bền vững và tác động của doanh nghiệp đến cộng đồng trong chuỗi cung ứng toàn cầu)…
“Hiện nay, ESG đang trở thành xu thế toàn cầu. Nếu doanh nghiệp Việt Nam minh bạch được chuỗi cung ứng, số hóa quản trị, trách nhiệm xã hội… thì không chỉ nâng được vị thế mà có thể trở thành đối tác chiến lược trong chuỗi giá trị toàn cầu”, chuyên gia gợi mở và cho rằng, khi thực hiện được bước đi bài bản đó, thì doanh nghiệp Việt Nam có cơ hội rộng mở trên thị trường thương mại mới đang được tái định vị.
