Thị trường trái phiếu doanh nghiệp tăng trưởng nóng: Thiếu dịch vụ xếp hạng tín nhiệm

Lũy kế 9 tháng đầu năm 2020, có 1.660 đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp với giá trị phát hành thành công 303,8 nghìn tỷ đồng. Ảnh: Tường Lâm

Thống kê của Sở Giao dịch chứng khoán TP. Hà Nội (HNX) cho thấy, lũy kế 9 tháng đầu năm 2020, đã có 1.660 đợt phát hành TPDN trên tổng số 2.220 đợt đăng ký, giá trị TPDN phát hành thành công đạt 303,8 nghìn tỷ đồng, chiếm 64,1% trên tổng giá trị đăng ký phát hành.

Đó là những con số tăng đáng kể so với cùng kỳ năm ngoái. Cụ thể, lũy kế 9 tháng năm 2019, có 638 lượt đăng ký phát hành TPDN đến từ 151 doanh nghiệp, giá trị phát hành thực tế đạt 179.085 tỷ đồng, bằng 64,7% so với giá trị đăng ký.

Theo đánh giá của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), thị trường TPDN của Việt Nam đã gia tăng nhanh chóng kể từ năm 2017 và lượng phát hành trị giá 12,8 tỷ USD trong năm 2019 đã lớn hơn so với Indonesia, Philippines.

Tuy nhiên, theo ADB, việc thiếu xếp hạng tín nhiệm đặt ra những rủi ro đáng kể đối với thị trường trái phiếu và lĩnh vực tài chính, đặc biệt khi các nhà đầu tư riêng lẻ hiện đang sở hữu gần một phần tư tổng lượng trái phiếu phát hành.

Luật Chứng khoán ban hành năm 2019, có hiệu lực từ 1/1/2021 yêu cầu một số trái phiếu phát hành ra công chúng (nhưng không phải phát hành riêng lẻ) phải được xếp hạng bởi một đơn vị xếp hạng tín nhiệm trong nước. Dự thảo các văn bản hướng dẫn thực hiện Luật Chứng khoán mới chỉ đòi hỏi rất ít, nếu không muốn nói là không đòi hỏi, trái phiếu phát hành phải được xếp hạng. Trong khi đó, tại các thị trường ASEAN khác, quy định bắt buộc là phải xếp hạng tín nhiệm đối với các trái phiếu phát hành ra công chúng trong suốt những năm hình thành trái phiếu.

TS. Lê Văn Hải, Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM cho rằng, cần có những biện pháp đảm bảo sự phát triển bền vững của thị trường TPDN, giảm thiểu những rủi ro có thể xảy ra. Trong đó, việc thiếu xếp hạng tín nhiệm đang kìm chân sự phát triển của thị trường TPDN. Vì vậy, cơ quan chức năng của Việt Nam cần xúc tiến, đẩy nhanh hoạt động xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp, xếp hạng tín nhiệm quốc tế tại Việt Nam.

Theo ông Hải, thay đổi quan trọng nhất trong Luật Chứng khoán 2019 là yêu cầu xếp hạng tín nhiệm đối với các doanh nghiệp muốn phát hành trái phiếu ra công chúng và phân rõ ngưỡng yêu cầu để các nhà đầu tư có thể tham gia mua trong đợt phát hành riêng lẻ.

Bộ Tài chính cho biết đang khẩn trương xây dựng các nghị định và thông tư hướng dẫn nhằm tạo ra khung khổ pháp lý đồng bộ, thống nhất cho hoạt động phát hành và giao dịch TPDN. Theo đó, đối với TPDN phát hành ra công chúng sẽ gắn với xếp hạng tín nhiệm, các trường hợp xếp hạng tín nhiệm và lộ trình áp dụng xếp hạng tín nhiệm theo hướng dẫn của Chính phủ.