|
| Ảnh minh họa: Internet |
Ngày 4/8/2022, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định số 55/QĐ-TTg thành lập Tổ công tác đặc biệt của Thủ tướng Chính phủ về nghiên cứu và đề xuất các giải pháp liên quan đến thuế suất tối thiểu toàn cầu của OECD.
Hiện nay, Tổ công tác đang được kiện toàn nhân sự để nhanh chóng xây dựng khung pháp lý nội luật về thuế thu nhập doanh nghiệp liên quan đến việc áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu, nhằm đảm bảo các chính sách ưu đãi đối với nhà đầu tư nước ngoài vào Việt Nam được thực thi hiệu quả.
Trên thế giới, Chính phủ nhiều nước đầu tư và tiếp nhận đầu tư đã và đang có những động thái quyết liệt trong việc cân nhắc và đưa ra các chính sách liên quan đến thuế tối thiểu toàn cầu.
Ông Lưu Đức Huy - Vụ trưởng Vụ Chính sách cho biết, năm 2021, Bộ trưởng Bộ Tài chính và Thống đốc Ngân hàng các nền kinh tế phát triển G20 đã thống nhất về nguyên tắc giải pháp 2 trụ cột nhằm giải quyết các vấn đề thuế phát sinh trong nền kinh tế kỹ thuật số.
Trong đó, trụ cột thứ nhất quy định phân bổ thuế đối với hoạt động kỹ thuật số, trụ cột thứ hai quy định về thuế suất tối thiểu toàn cầu.
Trong tháng 10/2021, Diễn đàn hợp tác toàn cầu về Chương trình chống xói mòn cơ sở thuế và chuyển dịch lợi nhuận (BEPS) ban hành tuyên bố khung 2 trụ cột này với sự đồng thuận của 137 nước thành viên (hiện là 139 nước thành viên).
Các nước trong G20 theo đó đồng thuận tuyên bố 2 trụ cột nhằm giải quyết thách thức phát sinh và kêu gọi Diễn đàn xây dựng quy tắc mẫu, hiệp định đa phương thống nhất nhằm đảm bảo hiệp định mới có quy tắc mới đảm bảo hiệu lực toàn cầu từ năm 2023. Tuy nhiên, sau khi chỉ thị Liên minh châu Âu (EU) thông qua vào ngày 15/12/2022 bị trì hoãn do sự phản đối của Ba Lan, Hungary, hiệp định mới dự kiến thực hiện vào năm 2024.
Ngày 15/12/2022, EU thông qua kế hoạch áp thuế suất tối thiểu toàn cầu 15%. Quy tắc thuế tối thiểu toàn cầu là một nội dung chính trong Chương trình chống xói mòn cơ sở thuế và chuyển dịch lợi nhuận (BEPS) do OECD khởi xướng và đã được hơn 140 quốc gia đồng thuận.
Theo quy tắc này, các công ty lớn có doanh thu từ 750 triệu Euro trở lên sẽ bị áp dụng mức thuế suất tối thiểu 15%. Điều này có nghĩa, khi các công ty này đi đầu tư ở nước ngoài mà nộp thuế thu nhập tại nước đầu tư dưới mức 15% thì sẽ phải nộp phần chênh lệch tại nước nơi họ có trụ sở chính.
Thuế tối thiểu toàn cầu có các quy tắc gồm: quy tắc thuế suất tối thiểu toàn cầu là 15%, quy tắc khoản thanh toán chịu thuế dưới mức tối thiểu và một quy tắc hiệp định thuế là 9%.
Đối với quy tắc thuế suất tối thiểu, từ 2024 được áp dụng ở trên 21 nước nước EU và một số nước châu Á như Hàn Quốc, Nhật Bản…
“Việt Nam chắc chắn bị ảnh hưởng từ thuế tối thiểu toàn cầu. Bộ Tài chính đã có nghiên cứu và báo cáo Thủ tướng Chính về tình hình triển khai trụ cột thứ hai và Thủ tướng đã thành lập Tổ công tác đặc biệt đề xuất thuế tối thiểu toàn cầu vào tháng 8/2022. Bộ Tài chính cũng thành lập nhóm giúp việc, trong đó có thành phần là các đơn vị chức năng. Thuế tối thiểu toàn cầu là vấn đề mới, không chỉ là về thuế thuế thu nhập doanh nghiệp mà cần các giải pháp khác nữa”, ông Lưu Đức Huy nói.
TS. Cấn Văn Lực - Chuyên gia kinh tế trưởng ngân hàng BIDV cho biết, việc áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu sẽ làm giảm sự cạnh tranh trong thu hút đầu tư tại các nước đang phát triển, nhất là những nước chủ yếu dựa vào ưu đãi thuế để thu hút vốn FDI. Mức độ ảnh hưởng phụ thuộc vào đặc điểm của hệ thống thuế, cụ thể là hệ thống thuế thu nhập doanh nghiệp của mỗi quốc gia.
Đối với kinh tế Việt Nam, thuế tối thiểu toàn cầu sẽ tác động cả tích cực và tiêu cực. Cụ thể, ở mặt tích cực, việc tham gia triển khai thuế tối thiểu toàn cầu góp phần tăng cường hội nhập quốc tế, cải cách hệ thống thuế theo hướng phù hợp thông lệ, chuẩn mực quốc tế, góp phần tăng thu thuế, hạn chế được trốn tránh thuế, chuyển giá... của các tập đoàn đa quốc gia kinh doanh trong nước.
Ở góc độ tiêu cực, sức cạnh tranh trong thu hút vốn FDI có thể bị ảnh hưởng trong ngắn hạn khi chính sách ưu đãi thuế thay đổi; việc áp thuế tối thiểu toàn cầu có thể gây ảnh hưởng đến hoạt động của các tập đoàn đa quốc gia…
Ông Lực cho rằng, đây là thời điểm cấp bách; vì vậy, Bộ Tài chính, Tổ công tác của Thủ tướng cần nhanh chóng nghiên cứu, khảo sát, đánh giá tác động đầy đủ của việc áp dụng chính sách thuế này để chủ động đề xuất phương án, giải pháp phù hợp.
Đồng thời, nghiên cứu, đề xuất Chính phủ trình Quốc hội sớm ban hành, điều chỉnh các chính sách về thuế, kế toán phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế, phù hợp với các quy định quốc tế…; rà soát, thay đổi chính sách thu hút vốn FDI theo hướng tập trung nâng cao năng lực cạnh tranh từ các yếu tố như: môi trường đầu tư, kinh doanh; lao động có kỹ năng; cơ sở hạ tầng; hệ thống doanh nghiệp vệ tinh, phụ trợ… thay vì ưu đãi về thuế.
TS. Phan Đức Hiếu, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho rằng, Việt Nam cần nhanh chóng đánh giá để xác định mức độ bị tác động - bao gồm cả cơ hội và tác động tiêu cực; nhanh chóng rà soát toàn bộ quy định hiện hành về chính sách ưu đãi, từ đó cần xác định chính xác phạm vi và mức độ bị tác động theo ngành, lĩnh vực, đối tượng. "Chỉ khi chúng ta xác định đầy đủ bức tranh tác động thì mới có thể có giải pháp phù hợp. Thách thức lớn nhất lúc này là áp lực thời gian. Do đó, điều quan trọng nhất bây giờ là hành động ngay, nhanh chóng, quyết liệt", ông Hiếu nhận xét.
