|
| Khách quan, công tâm là cách để nhà tư vấn giữ chữ tín và đảm bảo chất lượng công trình |
Và để không bị thua “trên sân nhà”, các đơn vị tư vấn giám sát cần có sự chuyển biến, nâng cao tính độc lập, quyết liệt hơn và dám làm dám chịu trước chủ đầu tư thì mới đáp ứng được nhu cầu của thị trường xây dựng.
Sự “lên ngôi” của khối dân doanh
Trong khoảng 15 năm trở lại đây, khối các doanh nghiệp (DN)/nhà thầu xây dựng có những chuyển biến rõ ràng khi lực lượng nhà thầu là những công ty cổ phần, công ty xây dựng ngoài quốc doanh dần dần phát triển mạnh lên, trở thành lực lượng có sức cạnh tranh mạnh hơn trong thị trường xây dựng. Chưa dám nói là khối DN dân doanh có thể chi phối được thị trường, nhưng sự chiếm ưu thế của khối này trong những công trình dân dụng, đặc biệt là các công trình cao tầng, là điều dễ dàng nhận thấy. Một minh chứng sinh động là vừa qua, công trình cao 81 tầng ở TP.HCM tổ chức đấu thầu quốc tế thì nhà thầu thắng thầu là Coteccons – một doanh nghiệp là công ty cổ phần.
Ông Nguyễn Quốc Hiệp chia sẻ, nếu nhìn vào các công trình nhà cao tầng, đặc biệt là các công trình lớn, phức tạp thì lại ít thấy bóng dáng của các công ty xây dựng có “gốc gác” nhà nước hoặc nếu có thì chỉ ở một mức độ hạn chế. Điều đó cho thấy sự chi phối của DNNN không còn mạnh mẽ nữa. Bây giờ chỉ còn những công trình công nghiệp, công trình xây dựng hạ tầng, làm đường, đập, thủy điện thì vẫn còn có vai trò chủ đạo của DNNN và các DN có “gốc gác” nhà nước.
Ngay cả với vai trò là chủ đầu tư, thị trường xây dựng cũng đã xuất hiện những tên tuổi lớn mạnh đầu tư vào các lĩnh vực xây dựng dân dụng như VinGroup, SunGroup… “Đó là thực trạng tất yếu và ngày càng hiện hữu rõ nét trong ngành xây dựng” – ông Hiệp nói.
Và khi nền kinh tế chuyển mạnh sang kinh tế thị trường thì tất yếu những DN là các công ty cổ phần thực sự mạnh dần lên, từ đó cũng liên quan nhiều đến các công ty tư vấn. Song song với sự chuyển hóa của các công ty/nhà thầu xây dựng thì các doanh nghiệp trong lĩnh vực tư vấn cũng đang phải chuyển mình theo. Thực tế các công ty tư vấn ngoài quốc doanh đang dần tự khẳng định có vai trò quan trọng không kém các công ty tư vấn có “gốc gác” nhà nước, tuy nhiên chưa có được sự vượt trội như trong lĩnh vực xây dựng dân dụng.
Trong đội ngũ tư vấn, có nhiều mảng tư vấn như: tư vấn thiết kế, tư vấn đầu tư, tư vấn giám sát, tư vấn đấu thầu… Tư vấn thiết kế trước kia thường tập trung ở những công ty thiết kế chính của những bộ chủ quản về xây dựng cơ bản (như Bộ Xây dựng, Bộ Giao thông vận tải…), đó là những công ty tư vấn hàng đầu của ngành xây dựng, giao thông, thủy lợi và có “gốc gác” nhà nước. Song song với hệ thống này, do yêu cầu công việc, các công ty tư vấn tư nhân cũng ra đời, phát triển và có cả những công ty tư vấn thiết kế nước ngoài vào Việt Nam liên kết, liên doanh để tìm cơ hội công việc, tạo ra một môi trường cạnh tranh trong lĩnh vực tư vấn.
Đối với lĩnh vực tư vấn giám sát, trước kia khi vẫn còn theo cơ chế bao cấp thì tư vấn giám sát với nhà thầu là cả một sự zích zắc về mối quan hệ. Bên cạnh một số công trình có sự giám sát nghiêm túc thì cũng có không ít công trình không có sự giám sát chặt chẽ, mà chỉ đơn thuần là thủ tục, nên chất lượng một số công trình chưa cao. Với chức năng kiểm tra, giám sát nhà thầu giúp chủ đầu tư nên tư vấn có quyền hạn khá lớn với nhà thầu như: công nhận hay không công nhận, phê duyệt hay không… Từ vị trí đó, giữa tư vấn và nhà thầu cần có mối quan hệ thật thẳng thắn, rõ ràng để đảm bảo cái chung là chất lượng công trình.
Cần nâng cao tính độc lập
Song, dần dần các chủ đầu tư cũng nhìn nhận ra, phải thuê tư vấn giám sát có bản lĩnh, khách quan, dám chịu trách nhiệm và bắt lỗi sai của nhà thầu. Điều đó dễ nhận thấy khi các công ty tư vấn giám sát có nguồn gốc nước ngoài đang dần chiếm lĩnh thị trường tại Việt Nam, bởi họ có tính khách quan trong giám sát, tránh được những luồn lách của nhà thầu và họ biết cách xử lý tốt những mối quan hệ đang được cho là zích zắc đó.
Chỉ khi tư vấn làm việc một cách khách quan, công tâm để tạo dựng uy tín cho mình, đồng thời góp phần đảm bảo chất lượng công trình thì đơn vị ấy mới tồn tại lâu dài, phát triển. Vì vậy, cùng với sự sàng lọc tự nhiên trong hoạt động xây dựng, các đơn vị tư vấn cũng đang nỗ lực tự hoàn thiện mình. Theo ông Hiệp, các công ty tư vấn giám sát cũng cần có những nhìn nhận, đánh giá khách quan thực tế để có những thay đổi, khắc phục, vươn lên, nếu không sẽ mất quyền làm chủ “trên sân nhà”. Đặc biệt, hiện nay, trong tiến trình phát triển rất nhanh của công nghệ xây dựng, các đơn vị tư vấn cần nỗ lực đổi mới tư duy quản lý và cập nhật kiến thức thì mới bắt kịp được yêu cầu của thị trường, để sớm có thêm những Coteccons, Hòa Bình, Delta… trong lĩnh vực tư vấn xây dựng.
- Ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam
Nếu nhìn nhận khách quan thì sự phát triển của ngành nghề tư vấn trong những năm qua vẫn chưa theo kịp sự phát triển mạnh mẽ của thị trường xây dựng. Đặc biệt là trong bối cảnh nền kinh tế thị trường, các chủ đầu tư tư nhân, nhà thầu ngoài quốc doanh lớn mạnh dần, nhưng các công ty tư vấn cổ phần, ngoài quốc doanh vẫn còn quá ít cho sự lựa chọn của chủ đầu tư. Do đó, để theo kịp sự phát triển của thị trường, tư vấn cần có những nỗ lực mạnh mẽ, phải giỏi về nghề, nghiêm túc và biết xử lý các mối quan hệ với chủ đầu tư và nhà thầu thi công một cách hợp lý, nhân văn.
