|
| Báo chí cổ vũ, khích lệ doanh nghiệp tham gia xây dựng các công trình, dự án. Ảnh: Lê Tiên |
“Sức mạnh mềm” của báo chí trong bối cảnh mới
Theo chương trình Kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV, Quốc hội xem xét, thông qua nhiều đạo luật và nghị quyết nhằm thể chế hóa các chủ trương lớn với rất nhiều chính sách đột phá nhằm xóa bỏ rào cản thể chế, tạo lập môi trường kinh doanh thuận lợi nhất cho người dân và doanh nghiệp (DN) phát triển, góp sức xây dựng đất nước giàu mạnh, hùng cường.
TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương (nay là Viện Nghiên cứu chính sách và chiến lược, thuộc Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương) cho rằng, trong bối cảnh mới đó, báo chí có vai trò rất quan trọng.
Trước hết, báo chí là kênh truyền thông hiệu quả, cung cấp thông tin về các chính sách, quy định và xu hướng mới trong kinh doanh, giúp người dân và DN nắm bắt thông tin kịp thời, rõ ràng, dễ hiểu, an tâm và điều chỉnh hoạt động phù hợp với các cơ hội mới. Ông Cung cho rằng, “an tâm” là cơ sở để người dân “dốc hầu bao” và năng lực sáng tạo ra đầu tư, phát triển. Trong bối cảnh thực hiện cuộc cách mạng thể chế với nhiều tư duy đột phá, nhiều chính sách mới, việc xác định mục tiêu ưu tiên trong truyền thông phải rất mạch lạc để đạt được hiệu quả cao nhất.
Nghị quyết 68- NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân (KTTN) đặt ra mục tiêu Việt Nam sẽ có ít nhất 2 triệu DN vào năm 2030 và 3 triệu DN vào năm 2045… Để hiện thực hóa mục tiêu này, Nghị quyết nêu nhiều nhóm giải pháp, trong đó việc khuyến khích hộ kinh doanh (HKD) chuyển sang mô hình DN, Nghị quyết yêu cầu xóa bỏ hình thức thuế khoán đối với HKD chậm nhất trong năm 2026, mở rộng cơ sở tính thuế, nhất là thu thuế điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, mở ra cơ hội để HKD lớn lên thành DN với việc minh bạch hóa hoạt động kinh doanh.
“Theo tôi, ở giai đoạn này, mục tiêu quan trọng nhất trong truyền thông chính sách chính là giúp hoạt động kinh doanh minh bạch hơn, cạnh tranh công bằng hơn, từ đó hàng nhái, hàng giả sẽ khó có cửa, người kinh doanh chân chính sẽ thuận lợi phát triển”, ông Cung nói và cho rằng, minh bạch trong kinh doanh cần bắt đầu từ việc xác định nguồn gốc hàng hoá ở đâu, quy trình sản xuất như thế nào… trước khi nhấn mạnh vào việc thu thuế. Nếu báo chí truyền thông đúng, thuyết phục HKD hiểu đúng mục tiêu chính sách thì họ sẽ an tâm và vận hành hoạt động theo những giá trị tích cực. Ông Cung tin rằng, khi niềm tin và sự an tâm trong hoạt động kinh doanh không bị đứt gãy thì HKD sẽ tự nguyện chuyển đổi thành DN. Để đạt được như vậy, rất cần “sức mạnh mềm” của báo chí.
Thứ hai, báo chí tham gia giám sát thực thi pháp luật từ thực tiễn đời sống, tạo áp lực xây dựng môi trường kinh doanh minh bạch, hiệu quả… Một điểm đáng chú ý trong cải cách thể chế lần này là tiếp tục đẩy mạnh phân quyền, phân cấp cho chính quyền địa phương nhằm hướng tới một hệ thống chính trị “tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả”. Trong quá trình phân cấp, phân quyền cũng có thể phát sinh những vấn đề bất cập. “Để không xảy ra những hệ lụy thì phải có cơ chế giám sát và báo chí có vai trò quan trọng trong hoạt động này. Báo chí là “tai mắt của nhân dân” giám sát việc trao quyền; cũng là nơi phản ánh, nhận diện các vấn đề nảy sinh trong thực tiễn”, ông Cung nhìn nhận.
Cùng quan điểm, ông Nguyễn Thanh Hải, Giám đốc Công ty TNHH Đầu tư xây dựng An Lập Thịnh, đơn vị tư vấn đấu thầu cho rằng, báo chí được ví là “cơ quan quyền lực thứ tư”, có vai trò quan trọng trong việc giám sát thực thi chính sách, pháp luật. “Báo chí không chỉ là người đưa tin mà phải là lực lượng giám sát trong thực thi quyền lực. Việc giám sát qua phản ánh thực tế từ cơ sở, từ góc nhìn của người dân và doanh nghiệp sẽ giúp cơ quan nhà nước nắm bắt thông tin đa chiều, kịp thời điều chỉnh bất cập thực tiễn và tăng hiệu quả thực thi chính sách”, ông Hải nhấn mạnh.
Luật sư Nguyễn Hồng Chung, Chủ tịch HĐQT DVL Ventures cho rằng, ngoài việc lan tỏa thông tin chính sách thì báo chí còn là diễn đàn đa chiều với việc mở rộng không gian đối thoại cho các chuyên gia, nhà làm luật, người dân cùng lên tiếng về hiệu quả hoạt động sản xuất, kinh doanh, tuân thủ pháp luật. Theo đó, báo chí đóng vai trò quan trọng trong quá trình đổi mới chính sách, đáp ứng nhu cầu của người dân, DN, đạt được sự đồng thuận cao trong thực thi.
Mỗi nhà báo cần là một chuyên gia
Đề cập về vai trò của nhà báo trong bối cảnh mới, TS. Nguyễn Đình Cung cho rằng, để truyền thông hiệu quả, người làm báo phải hiểu cặn kẽ, nắm rõ những điểm mới trong các chủ trương, chính sách được ban hành.
“Ai cũng đọc được nội dung chính sách mới, nhưng hiểu sâu, hiểu đúng tinh thần của các quyết sách thì hiện nay còn hiếm… Để làm được điều này, nhà báo phải là những nhà phân tích kinh tế, chuyên gia am hiểu vấn đề thì mới có thể truyền đạt được “hồn cốt”, điểm đột phá của chính sách tới người xem, người nghe, người đọc”, ông Cung nói.
Thể chế hóa các cơ chế, chính sách đặc biệt để hỗ trợ và thúc đẩy phát triển KTTN trong Nghị quyết 68, Nghị quyết 198/2025/QH15 quy định những chính sách hỗ trợ hình thành DN vừa và lớn, DN tiên phong thông qua cơ chế đặt hàng, đấu thầu hạn chế, hoặc chỉ định thầu thực hiện dự án trọng điểm, quan trọng quốc gia. Theo ông Cung, về bản chất, trao quyền cho chủ đầu tư chọn hình thức mua sắm theo hướng đặt hàng hoặc đấu thầu hạn chế là những cơ chế mở, nhằm hỗ trợ DN tư nhân tham gia vào quá trình phát triển đất nước, hướng vào những ngành nghề chiến lược của nền kinh tế. Khi được lựa chọn thực hiện, DN sẽ tích lũy được năng lực, kinh nghiệm để vươn lên thành những “cánh chim đầu đàn” trong nền kinh tế. Việc lựa chọn căn cứ trên những tiêu chí được công khai, minh bạch và quá trình thực hiện công tâm… Khi thấu hiểu ý nghĩa, tầm quan trọng của chính sách mới thì người viết mới có thể “thổi hồn” vào những bài báo để cổ vũ, khích lệ DN, doanh nhân chủ động vào cuộc, xây dựng năng lực nội tại tốt hơn để đủ sức tham gia các công trình, dự án lớn.
Dưới góc nhìn DN, ông Nguyễn Thanh Hải cho rằng, nhà báo phải là những người thấu hiểu pháp luật trong lĩnh vực chuyên ngành để truyền thông đúng, đa chiều, khách quan, công tâm và có trách nhiệm. “Để phát huy được vai trò giám sát của báo chí trong bối cảnh mới thì điều tiên quyết là từng bài báo phải có sức thuyết phục với lập luận chặt chẽ, có dẫn chứng/đối chiếu pháp luật rõ ràng. Nhà báo phải là chuyên gia, phải hiểu rõ chủ trương, chính sách để tuyên truyền cho nhân dân hiểu; cần có kiến thức vững vàng để phản biện, phản bác các thông tin xấu, độc, không đúng sự thật với mục tiêu xây dựng xã hội ngày càng tốt đẹp hơn”, ông Hải nêu quan điểm.
Cũng nhấn mạnh yêu cầu này, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Tổng Biên tập báo Nhân dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Lê Quốc Minh cho rằng, tiêu chuẩn quan trọng nhất của người làm báo trong bối cảnh hiện nay là phải chuyên nghiệp, để tạo ra những tác phẩm chất lượng, góp sức cho phát triển xã hội. Nhà báo phải thay đổi chính mình cho phù hợp với hoàn cảnh, phải chịu khó tự học hỏi, nắm bắt xu hướng, công nghệ để các tác phẩm tiếp cận đông đảo đối tượng bạn đọc, tạo đồng thuận xã hội trong công cuộc phát triển kinh tế - xã hội.
