Ông Tập có thể phá luật để níu giữ 'bàn tay sắt'

Ông Tập Cận Bình (phải) và đồng minh thân cận Vương Kỳ Sơn. Ảnh:Chinanews

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nhiều khả năng sẽ phá vỡ luật bất thành văn về mức trần tuổi tác trong Ban Thường vụ Bộ chính trị đảng Cộng sản Trung Quốc nhằm "giữ ghế" cho một trong những đồng minh thân cận nhất của mình, SCMP dẫn lời các chuyên gia phân tích cho hay.

Trong kỳ đại hội lần thứ 19 vào năm sau, đảng Cộng sản Trung Quốc sẽ bầu ra Bộ chính trị và Ban Thường vụ Bộ chính trị mới. Trong số 7 ủy viên Ban Thường vụ, chỉ có Chủ tịch Tập Cận Bình (63 tuổi) và Thủ tướng Lý Khắc Cường (61 tuổi) là còn đáp ứng quy định ngầm về tuổi tác để có thể tiếp tục tái cử, còn 5 thành viên khác đều vượt ngưỡng 68 tuổi, trong đó có Vương Kỳ Sơn, chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Trung ương, người được coi là cánh tay phải của ông Tập trong chiến dịch chống tham nhũng "đả hổ, diệt ruồi".

Theo bình luận viên Chutian Zhou của Diplomat, mặc dù không được quy định trong bất cứ một văn bản chính thức nào, Bộ chính trị đảng Cộng sản Trung Quốc từ trước tới nay luôn thực hiện công tác bổ nhiệm cán bộ cấp cao theo nguyên tắc "7 lên, 8 xuống", nghĩa là những người từ 67 tuổi trở xuống có thể tái cử, trong khi những người từ 68 tuổi trở lên buộc phải nghỉ hưu.

Tuy nhiên, trả lời phỏng vấn ngày 31/10, khi được hỏi về việc liệu ông Vương Kỳ Sơn có được hưởng ngoại lệ nào không, ông Deng Maosheng, chuyên viên Vụ Nghiên cứu Chính sách của đảng Cộng sản Trung Quốc, cho rằng quy định trên vẫn "có chỗ cho sự linh hoạt".

"Khi lựa chọn các lãnh đạo trung ương đảng, tôi cho rằng các quy trình tổ chức nghiêm ngặt và dân chủ toàn diện sẽ được áp dụng, nhưng cần phải có sự điều chỉnh theo hoàn cảnh cụ thể. Đảng cần phải linh hoạt về tuổi tác của các ủy viên Ban thường vụ", Deng nói.

Ông này cũng khẳng định rằng quy định "7 lên, 8 xuống" chưa được văn bản hóa, và cho đến nay chưa có bất cứ tiêu chuẩn tuổi tác cụ thể nào để buộc các ủy viên Ban thường vụ phải nghỉ hưu, rằng "đảng luôn thực hiện sự điều chỉnh tùy theo hoàn cảnh".

Các chuyên gia phân tích cho rằng tuyên bố của ông Deng, người tham gia vào quá trình soạn thảo văn kiện cho Hội nghị Trung ương 6 vừa diễn ra, là một tín hiệu mạnh mẽ cho thấy ông Vương Kỳ Sơn nhiều khả năng sẽ tiếp tục trúng cử Ban thường vụ Bộ chính trị vào năm tới, dù ông đã 69 tuổi.

Vương Kỳ Sơn được coi là "bàn tay sắt" của ông Tập trong chiến dịch chống tham nhũng quy mô lớn. Với tư cách là chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Trung ương, ông Vương đã phụ trách những cuộc điều tra chống lại các quan chức quyền lực nhất, trong đó có cựu trùm an ninh Chu Vĩnh Khang, cùng một loạt tướng lĩnh quân đội như Từ Tài Hậu, Quách Bá Hùng…

Giáo sư Gu Su thuộc Đại học Nam Kinh cho rằng trợ lý thân tín như ông Vương là người không thể thiếu trong nhiệm kỳ hai của ông Tập, khi ông vẫn muốn thúc đẩy chiến dịch đả hổ diệt ruồi. "Nhiều khả năng ông Vương Kỳ Sơn vẫn sẽ ở lại để tiếp tục thực hiện chiến dịch chống tham nhũng quan trọng", Gu nói.

Theo Stratfor, việc giữ ông Vương tiếp tục sát cánh bên mình trong nhiệm kỳ 5 năm tiếp theo tới 2022 sẽ giúp ông Tập củng cố quyền lực một cách vững chắc, nhất là sau khi ông được coi là "nhà lãnh đạo hạt nhân" của Trung Quốc sau Hội nghị Trung ương 6. Ông Tập có thể sẽ chấp nhận phá vỡ luật bất thành văn trong nội bộ đảng để đưa những người thân tín vào các vị trí quan trọng trong đảng và chính phủ, nhằm đảm bảo sự thành công trong việc thực hiện các chính sách cải cách của mình, vượt qua bất cứ sự chống đối nào.

Quan trọng hơn, về lý thuyết, hành động này có thể tạo tiền đề để ông có thể tiếp tục nắm giữ quyền lực với cương vị là Tổng bí thư hoặc Chủ tịch nước sau năm 2022, khi ông đã 69 tuổi.

Thách thức

Các thành viên Ban thường vụ Bộ chính trị đảng Cộng sản Trung Quốc. Ảnh:Reuters

Tuy nhiên, các chuyên gia phân tích cũng chỉ ra rằng việc được tôn vinh là nhà lãnh đạo hạt nhân không thể đảm bảo cho ông Tập có thể thực hiện mọi điều mình muốn, bởi đảng Cộng sản Trung Quốc vẫn vận hành theo cơ chế lãnh đạo tập thể.

"Ngay cả khi vị thế và quyền lực của ông Tập đã được nâng cao đáng kể, việc giữ ông Vương Kỳ Sơn ở lại vẫn cần đến rất nhiều lời giải thích và lập luận", giáo sư Gu nhận định.

Ông Deng nói rằng vị thế lãnh đạo hạt nhân của ông Tập không đồng nghĩa với việc ông đứng trên các ủy viên Ban thường vụ Bộ chính trị khác trong quá trình ra quyết định. Thay vào đó, các ý kiến khác biệt sẽ được "tập trung hóa", còn ông Tập vẫn chỉ có địa vị "ngang bằng" với các ủy viên Ban thường vụ khác khi trình bày ý kiến hoặc biểu quyết.

"Việc nâng cấp vị thế của ông Tập là nhằm đảm bảo quyền lực của lãnh đạo trung ương đảng, không phải là để thúc đẩy hiện tượng sùng bái cá nhân", Deng nói.

Các chuyên gia phân tích của Stratfor cho rằng nếu ông Tập thành công trong việc giữ ghế cho Vương Kỳ Sơn, đây sẽ là một dấu mốc lớn trong cấu trúc quyền lực của đảng Cộng sản Trung Quốc, thể hiện sự chuyển hướng từ mô hình đồng thuận trong Thường vụ Bộ chính trị sang một quá trình ra quyết định linh hoạt hơn, tập trung quyền lực hơn.

"Điều này là một minh chứng cho khả năng thích ứng của đảng Cộng sản Trung Quốc, đặc điểm xuất phát từ chủ nghĩa thực tế và có vai trò quan trọng hơn những quy tắc giáo điều. Trong những năm tới, khi Bắc Kinh vượt qua giai đoạn căng thẳng của công cuộc cải cách kinh tế và tái cơ cấu, chủ nghĩa thực tế và khả năng thích ứng này có thể là một trong những tài sản lớn nhất của đảng Cộng sản Trung Quốc", các chuyên gia này nhấn mạnh.