|
| Những câu chuyện liên quan đến điều chỉnh hồ sơ mời thầu, tăng cơ hội cạnh tranh cho nhà thầu được ghi nhận phổ biến trên Báo Đấu thầu. Ảnh: Nhã Chi |
Trong bối cảnh đấu thầu qua mạng được áp dụng rộng khắp, phóng viên theo dõi mảng này có thêm nhiều kênh tiếp cận, thuận lợi hơn trong việc khai thác các thông tin của HSMT. Từ đó, kịp thời phát hiện, phản ánh khách quan, đeo bám phản hồi của người có trách nhiệm để có những điều chỉnh phù hợp đối với những gói thầu có HSMT chưa chuẩn mực, tạo cơ hội cạnh tranh bình đẳng cho đông đảo nhà thầu.
Những câu chuyện liên quan đến việc điều chỉnh HSMT, gia hạn thời điểm đóng thầu, thậm chí hủy thầu do HSMT có nhiều “sạn” xảy ra cả ở những gói thầu trọng điểm quốc gia, những gói thầu quy mô lớn đến những gói thầu mua sắm hàng hóa giá trị nhỏ khắp 3 miền đất nước.
Ngày 12/6/2023, Gói thầu số 5.10 Thi công xây dựng và lắp đặt thiết bị công trình nhà ga hành khách trị giá hơn 35.000 tỷ đồng thuộc Dự án thành phần 3 sân bay quốc tế Long Thành (giai đoạn 1) đã hoàn tất mở thầu sau 9 tháng gia hạn và nhiều lần điều chỉnh HSMT. Sự tham dự của 3 nhà thầu (trong nước và quốc tế) cho thấy, nút thắt lớn nhất tại gói thầu này đã phần nào được tháo gỡ. Việc liên tục lùi mở thầu do không đủ số lượng nhà thầu dự thầu cũng như các tiêu chí cần điều chỉnh được Báo Đấu thầu theo sát phản ánh. Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) sau đó đã có động thái điều chỉnh HSMT, trong đó điều chỉnh thời gian thực hiện hợp đồng Gói thầu lên 39 tháng (tăng 6 tháng so với HSMT đầu tiên); điều chỉnh Phụ lục 6 liên quan đến bảo hành, bảo trì. Phản hồi từ các nhà thầu cho thấy, những điều chỉnh của ACV giúp các nhà thầu tự tin hơn, chủ động hơn trong phương án lập hồ sơ dự thầu.
Trao đổi với phóng viên Báo Đấu thầu, đại diện Công ty TNHH Tư vấn đầu tư xây dựng Covico - Bên mời thầu của Gói thầu số 3 Thiết bị thí nghiệm lý hóa sinh thuộc Dự án Trường THCS Cao Thắng, Phường 5, TP. Vĩnh Long - cho biết, luôn sẵn sàng tiếp nhận các phản biện về HSMT từ báo chí. “Trong quá trình lập HSMT của gói thầu nói trên đã có một số đề nghị làm rõ liên quan đến tiêu chí đánh giá về nhân sự chủ chốt. Ngay sau khi phóng viên Báo Đấu thầu thông tin đến Bên mời thầu, chúng tôi đã rà soát, điều chỉnh kịp thời các tiêu chí để phù hợp với quy định hiện hành. Nhờ vậy, đến thời điểm đóng thầu, Gói thầu thu hút 3 nhà thầu tham dự với giá dự thầu rất cạnh tranh”, Bên mời thầu cho biết.
Hiện nay, việc tiếp cận HSMT, thậm chí các tài liệu liên quan đến làm rõ, trả lời làm rõ HSMT, kiến nghị, biên bản mở hồ sơ đề xuất kỹ thuật... với mọi đối tượng là như nhau vì đều trên không gian phẳng của mạng Internet.
Kênh giám sát, phản biện của báo chí đối với hoạt động đấu thầu ngày càng phát huy hiệu quả. Sau phản ánh của báo chí, không chỉ gia hạn, điều chỉnh HSMT để rộng cửa cho các nhà thầu dự, nhiều chủ đầu tư đã chấp nhận hủy thầu để mời thầu lại. Tại Gói thầu Mua sắm thiết bị thể dục thể thao ngoài trời tại Trung tâm Văn hóa phường Đồng Tâm (TP. Vĩnh Yên, tỉnh Vĩnh Phúc) và các nhà văn hóa trên địa bàn phường, Báo Đấu thầu đã phản ánh về tình trạng giấy phép con hạn chế nhà thầu cũng như hàng loạt bất cập khác của HSMT liên quan đến thông số kỹ thuật của thiết bị, hợp đồng tương tự, nhân sự chủ chốt… UBND phường Đồng Tâm sau đó đã mạnh dạn hủy thầu để chấn chỉnh công tác lập HSMT, tăng cường chất lượng lựa chọn nhà thầu. Quyết định hủy thầu thể hiện rõ tinh thần cầu thị, tính chuyên nghiệp, trách nhiệm giải trình của cơ quan được giao sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước.
Tiếp cận, nghiên cứu, phản ánh nhanh nhạy để bên mời thầu có điều chỉnh HSMT kịp thời bảo đảm quyền lợi cho các nhà thầu là những nỗ lực không ngừng nghỉ của đội ngũ phóng viên mảng đấu thầu. Tại tỉnh Tiền Giang, khi Ban Quản lý dự án và Phát triển quỹ đất thị xã Cai Lậy mời thầu Gói thầu Thi công xây lắp, thử tĩnh cọc, cung cấp và lắp đặt trang thiết bị Trung tâm Y tế thị xã Cai Lậy thuộc Dự án Đầu tư cải tạo, mở rộng và xây mới 3 trung tâm y tế tuyến huyện, cũng phát sinh nhiều văn bản đề nghị làm rõ của nhà thầu. Ngay sau ngày HSMT được phát hành, phóng viên đã phát hiện vấn đề cùng nội dung đề nghị làm rõ từ phía nhà thầu, liên hệ với Bên mời thầu để có phản hồi sớm nhất. “Tiếp nhận thông tin từ phóng viên cũng như rà soát loạt văn bản của nhà thầu, Bên mời thầu đã xin ý kiến người có thẩm quyền và ban hành quyết định điều chỉnh kịp thời các tiêu chí chưa phù hợp. Bên mời thầu cố gắng điều chỉnh sớm để tạo thuận lợi cho nhà thầu và không phải gia hạn thời điểm đóng thầu, không kéo dài thời gian tổ chức lựa chọn nhà thầu, bảo đảm mục tiêu cạnh tranh, hiệu quả cho Dự án”, ông Lê Quang Thạch - Phó Giám đốc Ban Quản lý dự án và Phát triển quỹ đất thị xã Cai Lậy nhấn mạnh.
Vai trò của báo chí trong phản biện, giám sát xã hội là xuyên suốt, nhưng trong lĩnh vực thầu, cách tác nghiệp của người làm báo đã khác trước rất nhiều. Từ giữa năm 2017 về trước, HSMT của các gói thầu phần lớn được phát hành theo bản cứng, bán hoặc cung cấp trực tiếp cho từng nhà thầu, việc tiếp cận những hồ sơ này đối với đội ngũ phóng viên rất khó khăn, rủi ro và… tốn kém.
Để có được HSMT, phóng viên chỉ có 2 cách: thứ nhất là “nhờ”, “năn nỉ” nhà thầu mua HSMT cho chụp ảnh, photocopy; thứ hai là trực tiếp đi mua HSMT. Cách nào cũng chứa đựng rủi ro. Với cách thứ nhất, phóng viên hoàn toàn phụ thuộc vào nhà thầu, nhiều trường hợp thất bại do có trường hợp nhà thầu cũng bất lực khi không thể mua được hồ sơ. Cách thứ hai không phải lúc nào cũng thành công, bởi rất nhiều bên mời thầu yêu cầu phải có giấy giới thiệu, có chứng minh nhân dân, đăng ký trước mới được mua HSMT. Có thời gian dài, các bên mời thầu cố tình né tránh việc bán HSMT cho “người lạ”, trong khi pháp luật quy định HSMT là tài liệu được công khai, tiếp cận rộng rãi ngay sau thời điểm mời thầu. Do đó, rất nhiều HSMT giai đoạn này không thể tiếp cận, việc điều chỉnh HSMT, gia hạn đóng thầu hay hủy thầu do các tiêu chí bất cập của HSMT lại càng hi hữu.
Câu chuyện trên cho thấy, bối cảnh phản ánh hoạt động đấu thầu trong giai đoạn hiện nay đã hoàn toàn khác, mở hơn, đa chiều hơn, nhanh nhạy hơn, chính xác hơn và thuận lợi hơn rất nhiều đối với việc tác nghiệp của phóng viên. Việc tiếp cận HSMT, thậm chí các tài liệu liên quan đến làm rõ, trả lời làm rõ HSMT, kiến nghị, biên bản mở hồ sơ đề xuất kỹ thuật, biên bản mở hồ sơ đề xuất tài chính, văn bản điều chỉnh HSMT với mọi đối tượng là như nhau vì đều trên không gian phẳng của mạng Internet, trong thời đại số.
