|
| Chính phủ đề xuất cho phép không đánh giá năng lực, kinh nghiệm đối với gói thầu áp dụng chào hàng cạnh tranh, mua sắm trực tiếp. Ảnh: Nhã Chi |
Theo thống kê của Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia, TOP 5 địa phương có thời gian tổ chức lựa chọn nhà thầu ngắn nhất là Bình Phước, Kon Tum, Sơn La, Thái Nguyên, Yên Bái, với thời gian lựa chọn từ 18,61 - 21,24 ngày. TOP 10 địa phương có thời gian lựa chọn nhà thầu dài nhất có thời gian lựa chọn từ 32,41 - 41,84 ngày. Thời gian tổ chức lựa chọn nhà thầu được tính từ ngày đăng tải thông báo mời thầu đến ngày phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu. Số liệu thống kê được Hệ thống tự động tổng hợp từ ngày 16/9/2022, phân tích từ số liệu do người dùng tự cung cấp, chỉ thống kê các gói thầu có phương thức lựa chọn nhà thầu là một giai đoạn một túi hồ sơ.
Thống kê này bao gồm cả các gói thầu thực hiện trước khi Luật Đấu thầu 2023 có hiệu lực. Luật Đấu thầu 2023 đã sửa đổi quy định thời gian trong đấu thầu, chỉ quy định mốc tối thiểu đối với thời gian cho nhà thầu chuẩn bị hồ sơ quan tâm, hồ sơ dự sơ tuyển, hồ sơ dự thầu (HSDT). Với quy định về thời gian tối thiểu, chủ đầu tư không thể rút ngắn được nhằm đảm bảo tính công khai, công bằng trong đấu thầu, đủ thời gian để nhà thầu tiếp cận thông tin, chuẩn bị hồ sơ tham dự. Các công việc còn lại phụ thuộc lớn vào việc thực hiện của chủ đầu tư, bên mời thầu. Cùng với đó, thực hiện lộ trình đấu thầu qua mạng tại Điều 97 Nghị định số 24/2024/NĐ-CP, nhiều địa phương đã tổ chức lựa chọn nhà thầu qua mạng đối với 100% các gói thầu thuộc diện bắt buộc.
Do đó, theo báo cáo công tác đấu thầu năm 2024 của nhiều địa phương, thời gian lựa chọn nhà thầu từ sau khi Luật Đấu thầu 2023 có hiệu lực được rút ngắn, công tác tổ chức lựa chọn nhà thầu được công khai, minh bạch hoàn toàn trên Hệ thống, nâng cao hiệu quả đấu thầu, tỷ lệ tiết kiệm của một số địa phương đạt trên 10%...
Khảo sát sơ bộ các gói thầu quy mô lớn, có giá trên 100 tỷ đồng lựa chọn nhà thầu trong 3 tháng trở lại đây cho thấy, thời gian tổ chức lựa chọn nhà thầu của đa số các gói khoảng 25 - 30 ngày. Các gói thầu này đều đảm bảo thời gian tối thiểu cho nhà thầu chuẩn bị HSDT là 18 ngày đối với đấu thầu trong nước, các khâu còn lại nhiều gói thầu chỉ mất khoảng 5 - 7 ngày.
Khảo sát các gói thầu có giá từ 5 tỷ đồng đến 20 tỷ đồng, thời gian lựa chọn nhà thầu phổ biến dưới 15 ngày. Ngoài thời gian tổi thiểu để nhà thầu chuẩn bị HSDT là 9 ngày, rất nhiều gói từ khi đóng thầu đến khi phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu trung bình là 3 - 5 ngày, nhiều gói chỉ 1 ngày. Với các gói thầu dưới 5 tỷ đồng, khoảng thời gian trung bình còn ngắn hơn nữa.
Dù vậy, trong cùng mặt bằng quy định, một số gói thầu có thời gian lựa chọn nhà thầu kéo dài, chủ yếu do nguyên nhân chủ quan. Nhiều trường hợp nhà thầu phản ánh hồ sơ mời thầu (HSMT) có lỗi soạn thảo, có tiêu chí hạn chế… nên phải sửa đổi, kéo dài thời gian. Có gói cả năm không lựa chọn được nhà thầu vì sai sót tại HSMT, đánh giá HSDT, việc xử lý kiến nghị không hợp lý…
Theo một số ý kiến, việc tổ chức lựa chọn nhà thầu nhanh hay chậm tùy thuộc rất nhiều vào mong muốn, ý chí chủ quan, năng lực, trình độ, tính chuyên nghiệp của cán bộ làm công tác đấu thầu và tính chất, độ phức tạp của gói thầu, số lượng nhà thầu quan tâm nhiều hay ít... Để rút ngắn thời gian lựa chọn nhà thầu, rất cần thiết nâng cao năng lực, chất lượng, trách nhiệm của cán bộ làm công tác đấu thầu.
Tại Dự thảo Luật sửa 7 luật thuộc lĩnh vực tài chính báo cáo Quốc hội ngày 17/5/2025, Chính phủ đề xuất sửa đổi một số quy định tại Luật Đấu thầu để tiếp tục cắt giảm, đơn giản hóa quy trình, thủ tục. Trong đó, bỏ thủ tục thẩm định kết quả lựa chọn nhà thầu, cho phép không đánh giá năng lực, kinh nghiệm đối với gói thầu áp dụng hình thức chào hàng cạnh tranh, mua sắm trực tiếp. Theo Tờ trình của Chính phủ, các gói thầu này có quy mô nhỏ, việc lược bỏ các bước trên sẽ rút ngắn thời gian, đồng thời, để đảm bảo chất lượng, năng lực nhà thầu, tại văn bản quy định chi tiết Luật Đấu thầu sẽ bổ sung yêu cầu nhà thầu phải cam kết về việc đáp ứng đầy đủ năng lực, kinh nghiệm thực hiện gói thầu, trường hợp vi phạm sẽ bị đánh giá về uy tín, xử lý vi phạm hợp đồng.
Ngoài ra, Dự thảo Luật đề xuất bãi bỏ vai trò của bên mời thầu, các công việc này có thể giao trực tiếp cho tổ chuyên gia hoặc chủ đầu tư thực hiện để giảm một cấp trung gian, tinh gọn đầu mối và đơn giản hóa quy trình, thủ tục đấu thầu, rút ngắn thời gian thực hiện.
Cùng với đó, Dự thảo Luật tiếp tục đẩy mạnh phân cấp, phân quyền để nâng cao vai trò, trách nhiệm của chủ đầu tư, người có thẩm quyền, góp phần đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án đầu tư, nhất là các dự án thực hiện nhiệm vụ chính trị quốc gia, dự án quan trọng, cấp bách hoặc có yêu cầu đặc thù phải hoàn thành gấp...
