|
| Việc chuẩn bị mặt bằng sạch để đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư dự án khu công nghiệp là không dễ với các địa phương do chi phí giải phóng mặt bằng rất lớn. Ảnh: Tiên Giang |
Theo kết quả tổng hợp của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tính đến hết quý III/2021, cả nước có 563 khu công nghiệp nằm trong Quy hoạch phát triển các khu công nghiệp ở Việt Nam với tổng diện tích đất tự nhiên khoảng 210.900 ha. Trong đó, 397 khu công nghiệp đã được thành lập với tổng diện tích đất tự nhiên khoảng 122.900 ha. Hiện cả nước có 291 khu công nghiệp đi vào hoạt động (với tổng diện tích đất tự nhiên 87.100 ha) và 106 khu công nghiệp đang trong quá trình xây dựng cơ bản với tổng diện tích đất tự nhiên 35.700 ha. Tỷ lệ lấp đầy các khu công nghiệp đã thành lập trên cả nước đạt khoảng 52,5%, nếu tính riêng các khu công nghiệp đã đi vào hoạt động thì tỷ lệ lấp đầy đạt 71%.
Trao đổi với phóng viên Báo Đấu thầu, một số chuyên gia về quản lý, đầu tư khu công nghiệp cho biết, trong thời gian khá dài, chính sách về đầu tư xây dựng khu công nghiệp đã dần hoàn thiện và có sự điều chỉnh cho phù hợp với từng giai đoạn lịch sử. Tuy nhiên, do những đặc thù của việc đầu tư vào khu công nghiệp nên rất ít dự án xây dựng hạ tầng khu công nghiệp được tổ chức đấu thầu. Một số trường hợp tổ chức đấu thầu thì cũng dễ quay về con đường chấp thuận chủ trương đầu tư cho nhà đầu tư nộp hồ sơ đăng ký và được đánh giá đủ năng lực thực hiện.
Do đặc thù các dự án xây dựng khu công nghiệp sử dụng diện tích đất tự nhiên lớn (trung bình mỗi dự án là gần 380 ha) nên thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư dự án là của Thủ tướng Chính phủ. Sau khi được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận về chủ trương đầu tư, địa phương quản lý khu công nghiệp có thể chấp thuận chủ trương đầu tư cho nhà đầu tư làm hồ sơ đăng ký thực hiện dự án có đủ năng lực hoặc có thể đưa ra tổ chức đấu thầu. Một trong các lý do khiến thực tế rất ít dự án được đấu thầu rộng rãi là do không có quy định bắt buộc địa phương tổ chức đấu thầu để lựa chọn nhà đầu tư khu công nghiệp. Đây là điểm khác biệt của các dự án đầu tư khu công nghiệp so với các dự án sử dụng đất (dự án bất động sản thông thường được đưa ra tổ chức đấu thầu, trường hợp có 1 nhà đầu tư thì chỉ định thầu hoặc chấp thuận chủ trương đầu tư).
Theo ông Trần Xuân Dưỡng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hà Nam, việc phát triển các dự án hạ tầng khu công nghiệp không hề đơn giản, đòi hỏi nhà đầu tư không chỉ có tiềm lực mạnh về tài chính mà phải có năng lực, kinh nghiệm thực sự trong việc điều hành, thu hút đầu tư để bảo đảm tỷ lệ lấp đầy sau khi đã đầu tư để hoàn vốn. Nếu nhà đầu tư không đủ năng lực vận hành khu công nghiệp thì thiệt hại không những đối với địa phương mà trước hết là thiệt thân nhà đầu tư. Vì thế, số lượng nhà đầu tư đủ sức để tham gia đầu tư vào các dự án hạ tầng khu công nghiệp rất ít. Hơn nữa, thực tế triển khai và vận hành các khu công nghiệp cho thấy, lợi nhuận và tỷ suất lợi nhuận trên số vốn đầu tư là không cao, không hấp dẫn như một số lĩnh vực khác như cầu đường, bất động sản. Ở góc độ cơ quan quản lý địa phương, tìm được một nhà đầu tư có năng lực để thực hiện dự án khu công nghiệp là cơ hội tạo đà phát triển kinh tế - xã hội nhờ nguồn tiền ổn định từ thu phí cho thuê đất, thu thuế thu nhập doanh nghiệp. Chính quyền chỉ phải lo quản lý về môi trường, công nghệ đầu tư của các nhà đầu tư thứ cấp tại khu công nghiệp và hỗ trợ chủ đầu tư khu công nghiệp vận hành thuận lợi khu công nghiệp với hiệu suất cho thuê mặt bằng cao nhất.
Chia sẻ với phóng viên Báo Đấu thầu, một nhà đầu tư khu công nghiệp cho biết, thời gian để “thai nghén” và đầu tư hoàn thiện 1 dự án hạ tầng khu công nghiệp thường mất nhiều năm do phải xin ý kiến của các cấp ở địa phương, bộ, ngành và Chính phủ. Nhiều dự án khu công nghiệp hiện nay đều do nhà đầu tư đề xuất, xây dựng và hoàn thiện hồ sơ trình các cấp và được chấp thuận chủ trương đầu tư. Nhà đầu tư phải phối hợp với nhiều ban ngành để hoàn thiện các nội dung thẩm định dự án như: đánh giá sự phù hợp của dự án với quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh; nhu cầu sử dụng đất; sơ bộ về hiệu quả kinh tế - xã hội của dự án, khả năng đáp ứng điều kiện giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, điều kiện về tỷ lệ lấp đầy... Nếu không thực sự tâm huyết, không nhẫn nại hoặc gặp một vài yếu tố bất lợi thì nhà đầu tư dễ “đứt gánh giữa đường”. Một dự án được nhà đầu tư đeo đuổi và chuẩn bị từ đầu thì nhà đầu tư khác sẽ không “mặn mà” nên có đưa ra đấu thầu thì thường chỉ có 1 nhà đầu tư quan tâm.
Trao đổi với phóng viên Báo Đấu thầu, ông Nguyễn Ngọc Hanh, Trưởng ban Quản lý các khu công nghiệp tỉnh Phú Thọ cho biết, để có thể đưa ra đấu thầu dự án khu công nghiệp thì địa phương phải chuẩn bị mặt bằng sạch. Trung bình mỗi dự án khu công nghiệp có diện tích đất tự nhiên hơn 300 ha, giá đền bù trung bình mỗi ha ở tỉnh Phú Thọ khoảng 3 tỷ đồng nên riêng tiền đền bù giải phóng mặt bằng khu công nghiệp đã lên tới cả ngàn tỷ đồng. Rất ít địa phương có thể bỏ 1 số tiền lớn và chuẩn bị được mặt bằng sạch cho các dự án khu công nghiệp để đưa ra đấu thầu. Một số địa phương có tiềm lực tài chính như Vĩnh Phúc, Đà Nẵng... cũng chỉ thí điểm đưa ra đấu thầu một số dự án khu công nghiệp quy mô nhỏ. Còn nếu chấp thuận chủ trương đầu tư và giao dự án khu công nghiệp cho nhà đầu tư thì nhà đầu tư sẽ bỏ tiền trước để giải phóng mặt bằng, xây dựng hạ tầng, sau khi hoàn thành và đưa vào vận hành mới tìm các nhà đầu tư thứ cấp để cho thuê mặt bằng. Đây là con đường phổ biến trong đầu tư các khu công nghiệp hiện nay của nước ta.
